1980 neslinin özgün şairlerinden Seyhan Erözçelik’in tüm şiirleri 160. Kilometre Yayınları tarafınca Ömer Şişman’ın yayın direktörlüğünde, Haydar Ergülen’in editörlüğünde iki cilt biçiminde yayımlandı. Birinci cilt “kitap bir” şairin 1980-1996 yılları içinde yazdığı şiirleri kapsarken ikinci cilt “kitap iki” ise şairin 1994-2011 yılları içinde yazdığı şiirleri kapsamakta.
Tam ismiyle Mustafa Seyhan Erözçelik, 1962 yılında Bartın’da Hendekyanı Mahallesi’nde doğdu. İlkokulu burada okuduktan daha sonra Kadıköy Maarif Koleji’ni bitirdi. Birinci şiiri “Düştanbul” 1982 yılında Yazko Edebiyat mecmuasında yayımlandı. Yüksek öğretimine 1986 yılında Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Kısmı’nda başladı ancak kısa vakit daha sonra öğretimini yarıda bıraktı. Lisede başladığı şiir seyahatini üniversiteden ayrıldığı sene yayımlanan birinci kitabı olan “Yeis ile Tabanca”yla sürdürdü. Gençlik devrinde İstanbul’un edebi mahfillerinin sıkı takipçisi olan Erözçelik biroldukca yazın insanıyla tanışma ve sohbet etme fırsatı yakalamış, Hilmi Yavuz’un cumartesi derslerine katılmış, dost etrafında “sansar” lakabını almış, kendi neslinin şairleriyle 1987’de “Şiir Atı” mecmuasını çıkarmıştır. Bu mahfiller içinde Bebek Kahve, Hisar Kahve, Cennet Bahçesi, Bomonti üzere birfazlaca yer zikredilebilir. Çorlulu Ali Paşa Medresesi hakkında şöyleki muharrir örneğin:
“İstanbul’un en düzgün nargile kahvelerinden biridir. Şiir Atı orada doğdu. Benim birinci kitabım Yeis ile Tabanca da… Necat Çavuş, İhsan Deniz, Hüseyin Atlansoy, Mehmet Ocaktan üzere arkadaşlarımla, orada tanıştım. Metin Celâl, Adnan Özer, Tuğrul Tanyol, Orhan Kâhyaoğlu, Cengiz Öndersever, daima oradaydık. Çıkardığımız birfazlaca kitabın tohumu orada atıldı. kimi vakit, Şov mecmuasına uğrardık, Doğan Hızlan ve Hâmi Çağdaş’ı görmek için. Natürel ki, şiir vermek için de… Medrese, hayli hoştur, garsonları orada yaşlanırlar. Sizi, yıllar geçse bile, artık oradan ayağınızı kesseniz bile, şıp! diye tanırlar. Mehmet Müfit’i unutamam. Şiir yazarken, antika da satmaya çalışırdı.” (“Bomonti, Bebek, Cennet Bahçesi, Nilgün’le-‘Il mio amarcord’”, Kitap-lık, sayı 91, Şubat 2006)
Kitap Bir – Tüm Şiirler (1980-1996), Seyhan Erözçelik, 160. Kilometre Yayınları, 2022.
Şiirleri, “Şiir Atı” mecmuasının haricinde “Varlık, Sombahar, Şov, Argos, Defter, Gergedan, Adam Sanat, Kitap-lık, Mahfil” üzere mecralarda yayımlanmıştır. Reklam ajanslarında çalışan, metin müellifliği, grafikerlik üzere mesleklerde bulunan Erözçelik seyahat ettiği Türki cumhuriyetlerde Türk lisanının kapsamını araştırmaya koyulmuş, pazar yerlerinde, köylerde halk insanın kullandığı lisanın peşine düşmüştür. Onun için Türkçenin sı(nı)rlarını keşfetmek kıymetli olup şiiri her şeydilk evvel bir lisan hadisesi olarak görmüştür. Hakikaten “Vâridik, Yoğidik.” kitabının son şiiri olan “Nedir? Ya da Nedir?”de bunu açıkça lisana getirir:
“Bütün Türkçelerdeki ortak kelamları kullanmaya çalıştım. bir daha de bu, denemeden çok, bir işaret. Dilimi sevdiğimi daima söylemiştim. Bu lisanın sırlarını açmaya çalışıyorum. Bu kitabın, değişik Türkçelerde de anlaşılmasını istiyorum.
Akıyorum, ağıyorum, döküyorum. Salyangozum. (Salyangoza, diğer bir Türkçede ‘akmadökme’ deniyor.)” (kitap iki, s.279)
Lakin bunu yaparken şiiri yalnızca lisan işçiliğine indirgememiş şiirin biçim ve içerik tarafına de eğilmiştir. Bu bağlamda kelam varlığında hem Türki ağızlar hem hoş sanatlar -bilhassa tiyatro ve müzik- tesirli olmuştur. bir daha de Erözçelik denemeyi seven deher neysele meyleden bir şair olup şiirlerinde özel isimlere, gerek Türkçe gerek yabancı lisanlarda deyişlere ve alıntılara, eser isimlerine, okura hitap eden dipnotlara; kalın ve italik yazımlara, sözdizimi bozumlarına, bir dahalemelere, imaja dayalı biçimselliğe, hatta aruz ölçüsü denemelerine yer vermiştir. bu biçimdelikle bilindik şiir lisanından sapmayı yeğleyen şair kendi şiirinde mutlak özgünlüğün peşinden koşmuş, gerçekten 1980 nesli şairleri içinde en özgün şairlerden biri olarak anılagelmiştir. Şiirden, sanattan hiç kopmayan Erözçelik, Milletlerarası PEN Muharrirler Derneği üyesi olmuş, Princeton Üniversitesi’nden Yale Üniversitesi’ne kadar dünyanın çeşitli bölgelerinde Türk şiiriyle ilgili geniş çaplı sempozyumlara katılmıştır. 2004 yılında Behçet Necatigil Şiir Ödülü’ne layık görülen Seyhan Erözçelik’in “Gül ve Telve” kitabı 2010 yılında İngilizceye Murat Memet-Nejat tarafınca “Rosestrikes and Coffee Grinds” ismiyle çevrilerek Talisman House tarafınca yayımlanmıştır. İlaveten, Asaf Hâlet Çelebi’nin şiirleri üzerine şerh denemesi hazırlamış, Kavafis ve Mandelştam’dan çeviriler yapmıştır. Hakikaten birinci cildin “Seyhan Diye Bir Hayat” başlığını taşıyan sunuş kısmında “Sanki Kavafis’le mutabakatlı olarak yer değiştirmiş üzeredirler. ‘Benden daha sonra İskenderiye senin!’ demiştir ‘Kavaf’ ‘Sansar’a.” diye yazmaktadır Ergülen. Bu minvalde, “Şehir’de Sansar Var” isimli kitabının son şiiri olan “Yeis, Bitti.”de şu biçimde der Erözçelik:
Kitap İki – Tüm Şiirler (1994-2011), Seyhan Erözçelik, 160. Kilometre Yayınları, 2022.
“Bilenler bilsinler ve bilmeyenlere söylesinler: Sansar’ın Şehir’den kaçışıyla, yeis bitti artık. Hem yeis, tıpkı vakitte kitabı. Şehr’i, ustam Kavafis’in söylemiş olduği manada kullanıyorum, kullandım -İstanbul, Kostantiniyye, ismi her ne ise Kavafis’in vaktinde yaşayanlar, oraya özetlemek gerekirse Poli diyorlarmış. Yani Kent. Nereye gidersek gidelim arkamızdan gelen… Yani yeisi de birlikteinde taşıyan.” (kitap bir, s.307)
İkinci cildin sunuş kısmında ise “İlhan Berk üzere meraklı, Dağlarca üzere düzyazıya iltifat etmeyen, Ece Ayhan üzere cins, Asaf Halet üzere esrarlı, Abdülhak Şinasi Hisar üzere maziperest, Oktay Rifat üzere sevinçli, Metin Eloğlu üzere renkli, Necatigil üzere Hurufi ve dahi geleneğin Divan’ına daha gençken kurulan şair kitaba dönüştü.” diye müellif Ergülen. Tahminen de bu melezliği en hoş gösteren şiirlerinden biri, birinci kitabı “Kır Ağı”da yer alan “Eflâtûnî Aşk” isimli şiiridir. Bu şiirin son kısmı olan “lâle” şu biçimdedir:
“Lâl, lâleye durdu, boynum lâlede. Bir kuş
uçtu yeis ortasında, ismi Sîreng. O kuş
benmişim meğerse, câm ortasında can vermişim
bu yedi elif uzunluğu ahh! için. O lâle
cehennemimden vurmuş beni, gözlerimi
bağlamış bir gözleri ağu imiş, bir ca
-dûûû! Ona meşk kazımak ile geçmiş ömrüm.” (ikinci kitap, s.79)
Öte yandan Erözçelik’in şiirlerinde çoklukla çocukluk, maziye hasret, tabiat, vefat, aşk, dini-mitolojik ögeler, toplumsal ve siyasal tenkit üzere temalar görmek mümkündür. İkinci ciltte “Kalanlar: Seyhan Erözçelik’ten Siyasi Şiirler” kısmındakiler dışında bir örnek vermek gerekirse “Kitap, Bitti.” kitabının birinci şiiri olan “1 Mayıs 1977” şu biçimde başlar:
“Cuv! Cuv!
Burnum kanıyor. Abim
üstüme kapandı ve burnum asfalttaymış.
(Tabanca sesini bir daha öğreniyorum.)
Asfalt,
kan ortasında.” (kitap iki, s.15)
Otuz seneyi aşkın bir külliyatı etraflıca ele almak bu yazının boyutlarını aşsa da görüldüğü üzere 2011 yılında ortamızdan ayrılan Seyhan Erözçelik 1980 jenerasyonu içerisinde mutlak özgünlüğü hedeflemiş, bu doğrultuda Türkçeyi yalnızca Türkiye Türkçesine hapsetmeden konuşulduğu bütün coğrafyalardaki formuyla şiirine dahil etmiş, bunu yaparken biçim-içerik bakımından deher neysel bir üslup benimsemiştir. Bu özellikleriyle şair hem 90 birebir vakitte 2000 jenerasyonu şiirini etkileyen bir isim olarak karşımıza çıkar.
“(…) Şiir, yangında birinci kurtarılacak olan değildir, olmamalı. Şiire sinsice kaçırılan -hoyrat bir iştir bu- beşerler, münasebetler, aşklar, nefretler, kısacası hayat, birinci evvel kurtarılması gerekendir.
Ne var ki şiir birinci kurtarılacak olunca var olabiliyor. Şairi buna mahkûm eden şeye -şey- lanet olsun! (…)” (kitap bir, s.170, “Şey, Eşya”)
Okumaya devam et...
Tam ismiyle Mustafa Seyhan Erözçelik, 1962 yılında Bartın’da Hendekyanı Mahallesi’nde doğdu. İlkokulu burada okuduktan daha sonra Kadıköy Maarif Koleji’ni bitirdi. Birinci şiiri “Düştanbul” 1982 yılında Yazko Edebiyat mecmuasında yayımlandı. Yüksek öğretimine 1986 yılında Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Kısmı’nda başladı ancak kısa vakit daha sonra öğretimini yarıda bıraktı. Lisede başladığı şiir seyahatini üniversiteden ayrıldığı sene yayımlanan birinci kitabı olan “Yeis ile Tabanca”yla sürdürdü. Gençlik devrinde İstanbul’un edebi mahfillerinin sıkı takipçisi olan Erözçelik biroldukca yazın insanıyla tanışma ve sohbet etme fırsatı yakalamış, Hilmi Yavuz’un cumartesi derslerine katılmış, dost etrafında “sansar” lakabını almış, kendi neslinin şairleriyle 1987’de “Şiir Atı” mecmuasını çıkarmıştır. Bu mahfiller içinde Bebek Kahve, Hisar Kahve, Cennet Bahçesi, Bomonti üzere birfazlaca yer zikredilebilir. Çorlulu Ali Paşa Medresesi hakkında şöyleki muharrir örneğin:
“İstanbul’un en düzgün nargile kahvelerinden biridir. Şiir Atı orada doğdu. Benim birinci kitabım Yeis ile Tabanca da… Necat Çavuş, İhsan Deniz, Hüseyin Atlansoy, Mehmet Ocaktan üzere arkadaşlarımla, orada tanıştım. Metin Celâl, Adnan Özer, Tuğrul Tanyol, Orhan Kâhyaoğlu, Cengiz Öndersever, daima oradaydık. Çıkardığımız birfazlaca kitabın tohumu orada atıldı. kimi vakit, Şov mecmuasına uğrardık, Doğan Hızlan ve Hâmi Çağdaş’ı görmek için. Natürel ki, şiir vermek için de… Medrese, hayli hoştur, garsonları orada yaşlanırlar. Sizi, yıllar geçse bile, artık oradan ayağınızı kesseniz bile, şıp! diye tanırlar. Mehmet Müfit’i unutamam. Şiir yazarken, antika da satmaya çalışırdı.” (“Bomonti, Bebek, Cennet Bahçesi, Nilgün’le-‘Il mio amarcord’”, Kitap-lık, sayı 91, Şubat 2006)
Kitap Bir – Tüm Şiirler (1980-1996), Seyhan Erözçelik, 160. Kilometre Yayınları, 2022.
Şiirleri, “Şiir Atı” mecmuasının haricinde “Varlık, Sombahar, Şov, Argos, Defter, Gergedan, Adam Sanat, Kitap-lık, Mahfil” üzere mecralarda yayımlanmıştır. Reklam ajanslarında çalışan, metin müellifliği, grafikerlik üzere mesleklerde bulunan Erözçelik seyahat ettiği Türki cumhuriyetlerde Türk lisanının kapsamını araştırmaya koyulmuş, pazar yerlerinde, köylerde halk insanın kullandığı lisanın peşine düşmüştür. Onun için Türkçenin sı(nı)rlarını keşfetmek kıymetli olup şiiri her şeydilk evvel bir lisan hadisesi olarak görmüştür. Hakikaten “Vâridik, Yoğidik.” kitabının son şiiri olan “Nedir? Ya da Nedir?”de bunu açıkça lisana getirir:
“Bütün Türkçelerdeki ortak kelamları kullanmaya çalıştım. bir daha de bu, denemeden çok, bir işaret. Dilimi sevdiğimi daima söylemiştim. Bu lisanın sırlarını açmaya çalışıyorum. Bu kitabın, değişik Türkçelerde de anlaşılmasını istiyorum.
Akıyorum, ağıyorum, döküyorum. Salyangozum. (Salyangoza, diğer bir Türkçede ‘akmadökme’ deniyor.)” (kitap iki, s.279)
Lakin bunu yaparken şiiri yalnızca lisan işçiliğine indirgememiş şiirin biçim ve içerik tarafına de eğilmiştir. Bu bağlamda kelam varlığında hem Türki ağızlar hem hoş sanatlar -bilhassa tiyatro ve müzik- tesirli olmuştur. bir daha de Erözçelik denemeyi seven deher neysele meyleden bir şair olup şiirlerinde özel isimlere, gerek Türkçe gerek yabancı lisanlarda deyişlere ve alıntılara, eser isimlerine, okura hitap eden dipnotlara; kalın ve italik yazımlara, sözdizimi bozumlarına, bir dahalemelere, imaja dayalı biçimselliğe, hatta aruz ölçüsü denemelerine yer vermiştir. bu biçimdelikle bilindik şiir lisanından sapmayı yeğleyen şair kendi şiirinde mutlak özgünlüğün peşinden koşmuş, gerçekten 1980 nesli şairleri içinde en özgün şairlerden biri olarak anılagelmiştir. Şiirden, sanattan hiç kopmayan Erözçelik, Milletlerarası PEN Muharrirler Derneği üyesi olmuş, Princeton Üniversitesi’nden Yale Üniversitesi’ne kadar dünyanın çeşitli bölgelerinde Türk şiiriyle ilgili geniş çaplı sempozyumlara katılmıştır. 2004 yılında Behçet Necatigil Şiir Ödülü’ne layık görülen Seyhan Erözçelik’in “Gül ve Telve” kitabı 2010 yılında İngilizceye Murat Memet-Nejat tarafınca “Rosestrikes and Coffee Grinds” ismiyle çevrilerek Talisman House tarafınca yayımlanmıştır. İlaveten, Asaf Hâlet Çelebi’nin şiirleri üzerine şerh denemesi hazırlamış, Kavafis ve Mandelştam’dan çeviriler yapmıştır. Hakikaten birinci cildin “Seyhan Diye Bir Hayat” başlığını taşıyan sunuş kısmında “Sanki Kavafis’le mutabakatlı olarak yer değiştirmiş üzeredirler. ‘Benden daha sonra İskenderiye senin!’ demiştir ‘Kavaf’ ‘Sansar’a.” diye yazmaktadır Ergülen. Bu minvalde, “Şehir’de Sansar Var” isimli kitabının son şiiri olan “Yeis, Bitti.”de şu biçimde der Erözçelik:
Kitap İki – Tüm Şiirler (1994-2011), Seyhan Erözçelik, 160. Kilometre Yayınları, 2022.
“Bilenler bilsinler ve bilmeyenlere söylesinler: Sansar’ın Şehir’den kaçışıyla, yeis bitti artık. Hem yeis, tıpkı vakitte kitabı. Şehr’i, ustam Kavafis’in söylemiş olduği manada kullanıyorum, kullandım -İstanbul, Kostantiniyye, ismi her ne ise Kavafis’in vaktinde yaşayanlar, oraya özetlemek gerekirse Poli diyorlarmış. Yani Kent. Nereye gidersek gidelim arkamızdan gelen… Yani yeisi de birlikteinde taşıyan.” (kitap bir, s.307)
İkinci cildin sunuş kısmında ise “İlhan Berk üzere meraklı, Dağlarca üzere düzyazıya iltifat etmeyen, Ece Ayhan üzere cins, Asaf Halet üzere esrarlı, Abdülhak Şinasi Hisar üzere maziperest, Oktay Rifat üzere sevinçli, Metin Eloğlu üzere renkli, Necatigil üzere Hurufi ve dahi geleneğin Divan’ına daha gençken kurulan şair kitaba dönüştü.” diye müellif Ergülen. Tahminen de bu melezliği en hoş gösteren şiirlerinden biri, birinci kitabı “Kır Ağı”da yer alan “Eflâtûnî Aşk” isimli şiiridir. Bu şiirin son kısmı olan “lâle” şu biçimdedir:
“Lâl, lâleye durdu, boynum lâlede. Bir kuş
uçtu yeis ortasında, ismi Sîreng. O kuş
benmişim meğerse, câm ortasında can vermişim
bu yedi elif uzunluğu ahh! için. O lâle
cehennemimden vurmuş beni, gözlerimi
bağlamış bir gözleri ağu imiş, bir ca
-dûûû! Ona meşk kazımak ile geçmiş ömrüm.” (ikinci kitap, s.79)
Öte yandan Erözçelik’in şiirlerinde çoklukla çocukluk, maziye hasret, tabiat, vefat, aşk, dini-mitolojik ögeler, toplumsal ve siyasal tenkit üzere temalar görmek mümkündür. İkinci ciltte “Kalanlar: Seyhan Erözçelik’ten Siyasi Şiirler” kısmındakiler dışında bir örnek vermek gerekirse “Kitap, Bitti.” kitabının birinci şiiri olan “1 Mayıs 1977” şu biçimde başlar:
“Cuv! Cuv!
Burnum kanıyor. Abim
üstüme kapandı ve burnum asfalttaymış.
(Tabanca sesini bir daha öğreniyorum.)
Asfalt,
kan ortasında.” (kitap iki, s.15)
Otuz seneyi aşkın bir külliyatı etraflıca ele almak bu yazının boyutlarını aşsa da görüldüğü üzere 2011 yılında ortamızdan ayrılan Seyhan Erözçelik 1980 jenerasyonu içerisinde mutlak özgünlüğü hedeflemiş, bu doğrultuda Türkçeyi yalnızca Türkiye Türkçesine hapsetmeden konuşulduğu bütün coğrafyalardaki formuyla şiirine dahil etmiş, bunu yaparken biçim-içerik bakımından deher neysel bir üslup benimsemiştir. Bu özellikleriyle şair hem 90 birebir vakitte 2000 jenerasyonu şiirini etkileyen bir isim olarak karşımıza çıkar.
“(…) Şiir, yangında birinci kurtarılacak olan değildir, olmamalı. Şiire sinsice kaçırılan -hoyrat bir iştir bu- beşerler, münasebetler, aşklar, nefretler, kısacası hayat, birinci evvel kurtarılması gerekendir.
Ne var ki şiir birinci kurtarılacak olunca var olabiliyor. Şairi buna mahkûm eden şeye -şey- lanet olsun! (…)” (kitap bir, s.170, “Şey, Eşya”)
Okumaya devam et...