“Yeni bir edebiyat lisanı kurmalıyım, vasatı aşmalıyım…” diyor Müellif. Çoksatan vasat muharrir olmak mı yoksa saf edebiyatın peşinde yeni bir lisanın, yeni bir sesin izlerini sürmek, o yeni lisan ve sesle edebiyatta yeni bir şey yapmak mı? “Yazarcılık oynamak, müelliflik sıfatına bürünüp, medyada müellif diye meşhur olmak isteyenlerle ‘yazar kumaşına sahip olanlar, yaşamak için yazanlar'” ortasına ayrım koyan biri Müellif. Müellif, bu romanın kahramanı, adalılar onu “Yazar” olarak anıyor daima.
Oya Baydar’ın yeni romanı ‘Yazarlarevi Cinayeti’, Can Yayınları tarafınca okurla buluştu. Roman, biraz polisiye tadında babasının vefatının arkasındaki perdeyi evvelce gönülsüz de olsa aralamaya çalışan Ceren üzerinden şekilleniyor. Ceren’in babası Yazar’ın yazma uğruna ailesinden uzaklaşıp kendini adadaki “yazarlarevi” ismini verdiği konutu ve yer olarak ada romanın kurgusunda değerli iki yer. Ada, anakaradan uzaktır. Müellif da aslında ismine anakara ya da anaakım diyelim uzaktır, adayı seçmesi boşa değildir. Oya Baydar da bir ayağı yıllardır Marmara Adası’nda olan gerçek bir adalı. Adanın ruhu romana sinmiş, yıllardır gelip geçen gerçek müellifleri, kurulan sofraları, ateşli edebiyat tartışmalarıyla birlikte tıpkı vakitte. Adanın yıllar ortasındaki değişim ve dönüşümünü Ceren’in anılarından ve romanın anlatıcılarının öykülerinden ve aktardıklarından izleriz.
Oya Baydar’la ‘Yazarlarevi Cinayeti’ni ve günümüz dünyasında edebiyatın metalaşmasını konuştuk.
Sizinle geçen sene sohbet ettiğimizde aslında ‘Yazarlarevi Cinayeti’ne başladığınızı lakin ortaya pandeminin girmesiyle orta verip ’80 Yaş Güç vakit içinder Günlükleri’ni yazdığınızı söylemiştiniz. Verdiğiniz o ortanın size nasıl bir geri dönüşü oldu?
Ara vermem uygun oldu. Metni bir daha düşünme, kurguyu baştan ele alma fırsatı edindim. En kıymetlisi de yazmak, müelliflik, edebî yaratım mevzularında ağır bir okuma sürecine girdim. Sabırsızlık etmeyip yazdıklarımızı bir süre demlenmeye bırakmanın yararlı olduğunu düşünüyorum.
Peki bu romanın başlangıcı? Ne götürdü sizi bu romanı yazmaya?
Yaşadığım iki hadiseden etkilendim sanırım. Bunlar romanda da yer alıyor aslına bakarsanız. Biri, metro çıkışında rastladığım, “Benim romanım, ben yazdım, müellifinden roman!” diye bağırarak elindeki kitapları satmaya çalışan bir delikanlıydı. İkincisi de bir kıyı kasabasındaki edebiyat günlerinde tanıştığım mahallî bir edebiyat çevresiydi. Edebiyatı, müellifliği, yazma edimini o denli bir ciddiye alıyorlardı ki, fazlaca etkilendim. Ortalarında yeterli şairler, muharrirler vardı lakin yerelin sonlarını aşamıyorlardı. Buna karşın tutkuyla yazıyor, yazmaktan vazgeçmiyorlardı. Yazmanın bazıları için kitap yayınlamak, ünlü olmak değil ömrüne mana kazandırmak olduğunu düşündüm.
‘KURGU, ROMANIN BELKEMİĞİDİR’
Roman ortasında taslak da olsa bir roman ve günlükler var. Çok anlatıcılı, epey karakterli bir metin bu. Kurgu ve lisanın işleyişini planladınız mı?
Çok anlatıcı, hayli karakter, roman ortasında roman, günlükler, notlar, ve gerçek bir yer: Marmara Adası… Sağlam bir kurgu yakalayamasaydım hepsi elimde patlar, dağınık bir metin çıkardı ortaya. Kurgu romanın belkemiğidir, sağlam değilse metin ayakta duramaz. Bu yüzden kurgu ile oldukça uğraştım. Lisana gelince; her biri fazlaca farklı kimlik ve kişilikten çeşitli anlatıcılar olunca lisan daha da ehemmiyet kazanıyor, çeşitlendirmek, karakterle örtüşmesini sağlamak gerekiyor. Bewran’ın lisanıyla Yazar’ın lisanı, Sadu’nun lisanıyla Adalıların lisanı, anlatımı, duygusu tıpkı olmamalıydı. Buna çalıştım. Ne kadar başardım bilmiyorum.
Yazar’ın yani sizin muharrir bir karakter yaratıp senelerca onu yazması üzerine düşündüm, sizi de dinlemek isterim. Bir müellifi, üstelik romanın kahramanı Yazar’ı yazmak halini nasıl yaşadınız?
Bu hususta pek zorlanmadım. Yerli yabancı bir fazlaca müellif tanıyorum; şahsen yahut yazdıklarıyla. Kendimi de biliyorum. Romandaki Muharrir; tanıdığım, ruh dünyalarını, zahmetlerini, hırslarını, zaaflarını, edebiyata yaklaşımlarını uygun bildiğim hayli sayıda müelliften esinlenerek yarattığım bir kahraman. Bu ortada kendimi de sorguladım, kendimle de hesaplaştım. Yazdıklarımı bir daha değerlendirdim, kiminden şad kaldım, kimisinin daha düzgün olabileceğini düşündüm.
Yazarlarevi Cinayeti, Oya Baydar, 360 syf., Can Yayınları, 2022.
Aliço, Sadu, Engin ve Bewran… Bu dört karakterin Yazar’ın öyküsünden, varlığından bağımsız kendi geçmişlerinden gelen bir iştirakleri var aslında. Onları biraz sizden dinlemek isterim.
Haklısınız: o dört karakterin ortak noktası “öteki” olmaları. Aliço, Sadu, Bewran temel olarak Dersim ya da daha geniş manada Güneydoğu temaslı. Engin ise Adalı olmakla birlikte oralarda yaşananlara tanıklık etmiş, farkındalık geliştirmiş, bu yüzden de kendi yerinde ötekileştirilmiş, yadırganan biri. Aslında kıssaları yaratan ve anlatanlar onlar. Muharrir ise öyküleri kaleme alıyor, kurguluyor. Sorun da bundan kaynaklanıyor aslına bakarsanız.
Romanın kahramanı Yazar’ın edebiyata ve lisana bakışıyla sizinki ne kadar örtüşüyor, hangi konularda hemfikirsiniz karakterinizle?
Edebiyat etrafları, yayın dünyası, “vasat”ın yaygınlığı, vasatı aşma gayreti bahislerinde romanın kahramanı Muharrir üzere düşünüyorum. Yazar’ın lisana bakışını da anlıyorum. O şiirli, büyülü bir lisan yakalamaya çabalıyor. Kim istemez! Ancak zorla olmaz, o lisanın hissine sahip değilseniz özenti, iğreti bir lisan olur.
‘MEDYA DAYANAĞI, REKLAM, MUHARRİRİN MEDYATİKLİĞİ BİRÇOK VAKİT METNİN ÖNÜNE GEÇİYOR’
“Günümüzde metin hiç bir şey; reklam, medya, muharririn kendi kıssası her şey” cümlesinin varlığı, bu cümleyi Yazar’a veya size kurduran şeyler sizin yazarlığınızın başlangıcından bugüne kadar var mıydı yoksa bunlar vakit içinde mı oldu?
Edebiyatın metalaşmaya başlamasından, dünya pazarında arz-talep maddesine uygun bir eser olarak deverana girmesinden beri edebî metin ikinci planda kaldı. Doğal genelleştirmemek gerek, dünya edebiyat pazarında epey güzel metinlerin, üstün edebî yapıtların varlığını yadsımıyorum. Lakin medya takviyesi, reklam, muharririn kişiliği, medyatikliği birçok vakit metnin önüne geçiyor. Sanırım 80’ler daha sonrasında Türkiye edebiyatında da bu süreç yaşandı, yaşanıyor.
Yazmanın doyumunun egonun doyumuna dönüşmesi var. Bu durum da yazmaya dair, beşere dair bir zaaf mı sizce?
Belki haksızlık ediyorum lakin insani zaafların yazarlarda bayağı beşerden bile daha baskın olduğunu düşünüyorum kimi vakit. Tam da belirttiğiniz üzere, yazmanın doyumu egonun doyumuna dönüşebiliyor. Ben buna muharririn yabancılaşması, teslim olması diyorum.
”YAZARLAREVİ CİNAYETİ’, YENİ BİR LİSAN LAKİN BENİM ROMANIMIN LİSANI DÜZ VE SADE’
“Yeni bir edebiyat lisanı kurmalıyım, vasatı aşmalıyım” diye düşünüyor Müellif ve hayatının son periyodunu buna adıyor. Öyküler tükeniyor. Yeni bir lisan, yeni bir ses için aslında her şey… Siz de bu romanda yeni bir lisan, yeni bir ses aradınız mı?
Hayır; ‘Yazarlarevi Cinayeti’ yeni bir lisan, yeni bir ses arayışını anlatıyor fakat benim romanımın lisanı düz ve sade. Tahminen yalnızca Bewran’ın lisanında bir farklılık var ki bu da doğal zira o kendi topraklarının, kendi inancının his lisanıyla anlatıyor her şeyi.
Ceren “Babam nereden, kimden ödünç almıştı aradığı lisanı? niye bu kadar saplanmıştı bu lisan problemine? Ödüllü, ünlü, otuzdan fazla lisana çevrilmiş muharrir niye ihtiyaç duymuştu yepisyeni bir lisana?” diye soruyor. Ben de buradan hareketle şunu sormak istiyorum: Yeni edebiyat lisanını, vasatı aşma dileğini, yeni sesi bulmak usta bir müellif için mi daha değerli yoksa daha yeni genç bir muharrir için mi?
Önemliden epeyce, hangisi başarabilir, diye sormamız gerek tahminen. Yeni bir ses, yeni bir edebiyat lisanı zorlamayla bulunamaz, bulduğunuzu sandığınızda iğreti kalır, “ödünç dil” olur romanda da anlatıldığı üzere. Genç müellif o lisana baştan sahipse –ki bizim edebiyatımızda bu biçimde genç müellifler var- bu onun avantajıdır. Öte yandan kendi yazdıklarını hamasetle irdeleyen, edebiyatı ciddiye alan her usta müellif da kendini aşmak ister. Ancak diğerlerinin yapıtlarına, oburlarının kurduğu lisana öykünerek değil kendi üslubunu mükemmelleştirmeye çalışarak.
Yazar kimdir, kıssayı anlatan mı kaleme alan mı sorusu beni oldukça düşündürdü. Bu romanın muharriri Oya Baydar ne düşünüyor?
Bana bakılırsa kıssa, yani anlatı ile yazı, yani lisan bir bütündür. Oburlarının öykülerini de yazabilirsiniz kuşkusuz. Binlerce yıldır müellifler birbirlerinden de kendilerine anlatılanlardan da yararlanmışlardır. aslına bakarsanız tek ve ana husus insanın trajik macerası değil midir? Sıkıntı, kıssayı içselleştirip, kendi kalıbına döküp, kendi lisanıyla anlatabilmekte.
‘SIRADAN OKUR KOLAYI TALEP EDER VE VASAT EDEBİYATI DESTEKLER’
“Çoksatar vasat müellif olmak” veyahut “saf edebiyat yazıp az satmak”… Yalnızca iki seçenek mi var?
Bunlar iki uç durum. Dünya edebiyatında da bizde de vasat üstü olup da epey satan âlâ muharrirler var kuşkusuz. Fakat bayağı okur kolayı talep eder ve medya-reklam dayanağıyla köpürtülmüş vasat edebiyatı besler. Saf edebiyat yazıp az satmak kimi müellifler için bir tercihtir. Bazıları de okur kitlesinin kolaycılığına ve edebiyat pazarının işleyişine takılır, düzgün edebiyatlarına geniş okur kitlesi bulamazlar. Ortada bir durum da var: oldukcasatar değilsinizdir ancak uygun edebiyat talep eden bir okur kitleniz vardır. Ya da kült yazarsınızdır. Herkes epey okunmak, epey satmak ister lakin ben kendi hesabıma benim sözümü anlayan, farkındalık yaratabildiğim duygudaş bir okur kitlesini tercih ederim.
Sizce bu roman ve bu romanın ele aldığı bahis ve sıkıntılar edebiyat, yayın dünyasını kızdırır mı?
Bilmem ki! Ancak bence edebiyat-yayın dünyası romanda lisana getirmeye çalıştığım problemlerin farkında. Asıl anlatmak istediğim, her alanda olduğu üzere edebiyat alanında da eşitsizliğin varlığı. Şöyle anlatayım: örneğin siz benimle bir söyleşi yapıyorsunuz, bir mecrada yayımlanacak, tanıtılacak; ancak tahminen daha bedelli bir metinden hiç bir yerde kelam edilmeyecek, gün ışığına çıkamayacak. Tersine, kıymetsiz, sabun köpüğü bir kitap, bir roman ve müellifi gerisindeki yayınevi ve medya dayanağıyla öne çıkarılacak, parlatılacak. Bu durum beni kendi adıma değil gölgede bırakılanlar ismine rahatsız ediyor. Yapılacak da bir şey yok, biliyorum.
Peki bu romandan yolun başındaki genç müelliflere ne kalmalı?
Öncelikle, muharrir olarak ünlenmek, tanınmak için değil kendi hayatlarına mana kazandırmak için yazmaları. Sait Faik’in “yazmasam delirecektim” hissini içlerinde hissediyorlarsa yazmayı sürdürmeleri. Bir de sabırsız olmadan lakin sebatla, ısrarla kendi özgün üsluplarını, lisanlarını inşa etmeleri. Metin dışı takviyelere, kendilerini medyada, toplumsal medyada sergilemeye değil, metinlerine güvenmeleri.
Okumaya devam et...
Oya Baydar’ın yeni romanı ‘Yazarlarevi Cinayeti’, Can Yayınları tarafınca okurla buluştu. Roman, biraz polisiye tadında babasının vefatının arkasındaki perdeyi evvelce gönülsüz de olsa aralamaya çalışan Ceren üzerinden şekilleniyor. Ceren’in babası Yazar’ın yazma uğruna ailesinden uzaklaşıp kendini adadaki “yazarlarevi” ismini verdiği konutu ve yer olarak ada romanın kurgusunda değerli iki yer. Ada, anakaradan uzaktır. Müellif da aslında ismine anakara ya da anaakım diyelim uzaktır, adayı seçmesi boşa değildir. Oya Baydar da bir ayağı yıllardır Marmara Adası’nda olan gerçek bir adalı. Adanın ruhu romana sinmiş, yıllardır gelip geçen gerçek müellifleri, kurulan sofraları, ateşli edebiyat tartışmalarıyla birlikte tıpkı vakitte. Adanın yıllar ortasındaki değişim ve dönüşümünü Ceren’in anılarından ve romanın anlatıcılarının öykülerinden ve aktardıklarından izleriz.
Oya Baydar’la ‘Yazarlarevi Cinayeti’ni ve günümüz dünyasında edebiyatın metalaşmasını konuştuk.
Sizinle geçen sene sohbet ettiğimizde aslında ‘Yazarlarevi Cinayeti’ne başladığınızı lakin ortaya pandeminin girmesiyle orta verip ’80 Yaş Güç vakit içinder Günlükleri’ni yazdığınızı söylemiştiniz. Verdiğiniz o ortanın size nasıl bir geri dönüşü oldu?
Ara vermem uygun oldu. Metni bir daha düşünme, kurguyu baştan ele alma fırsatı edindim. En kıymetlisi de yazmak, müelliflik, edebî yaratım mevzularında ağır bir okuma sürecine girdim. Sabırsızlık etmeyip yazdıklarımızı bir süre demlenmeye bırakmanın yararlı olduğunu düşünüyorum.
Peki bu romanın başlangıcı? Ne götürdü sizi bu romanı yazmaya?
Yaşadığım iki hadiseden etkilendim sanırım. Bunlar romanda da yer alıyor aslına bakarsanız. Biri, metro çıkışında rastladığım, “Benim romanım, ben yazdım, müellifinden roman!” diye bağırarak elindeki kitapları satmaya çalışan bir delikanlıydı. İkincisi de bir kıyı kasabasındaki edebiyat günlerinde tanıştığım mahallî bir edebiyat çevresiydi. Edebiyatı, müellifliği, yazma edimini o denli bir ciddiye alıyorlardı ki, fazlaca etkilendim. Ortalarında yeterli şairler, muharrirler vardı lakin yerelin sonlarını aşamıyorlardı. Buna karşın tutkuyla yazıyor, yazmaktan vazgeçmiyorlardı. Yazmanın bazıları için kitap yayınlamak, ünlü olmak değil ömrüne mana kazandırmak olduğunu düşündüm.
‘KURGU, ROMANIN BELKEMİĞİDİR’
Roman ortasında taslak da olsa bir roman ve günlükler var. Çok anlatıcılı, epey karakterli bir metin bu. Kurgu ve lisanın işleyişini planladınız mı?
Çok anlatıcı, hayli karakter, roman ortasında roman, günlükler, notlar, ve gerçek bir yer: Marmara Adası… Sağlam bir kurgu yakalayamasaydım hepsi elimde patlar, dağınık bir metin çıkardı ortaya. Kurgu romanın belkemiğidir, sağlam değilse metin ayakta duramaz. Bu yüzden kurgu ile oldukça uğraştım. Lisana gelince; her biri fazlaca farklı kimlik ve kişilikten çeşitli anlatıcılar olunca lisan daha da ehemmiyet kazanıyor, çeşitlendirmek, karakterle örtüşmesini sağlamak gerekiyor. Bewran’ın lisanıyla Yazar’ın lisanı, Sadu’nun lisanıyla Adalıların lisanı, anlatımı, duygusu tıpkı olmamalıydı. Buna çalıştım. Ne kadar başardım bilmiyorum.
Yazar’ın yani sizin muharrir bir karakter yaratıp senelerca onu yazması üzerine düşündüm, sizi de dinlemek isterim. Bir müellifi, üstelik romanın kahramanı Yazar’ı yazmak halini nasıl yaşadınız?
Bu hususta pek zorlanmadım. Yerli yabancı bir fazlaca müellif tanıyorum; şahsen yahut yazdıklarıyla. Kendimi de biliyorum. Romandaki Muharrir; tanıdığım, ruh dünyalarını, zahmetlerini, hırslarını, zaaflarını, edebiyata yaklaşımlarını uygun bildiğim hayli sayıda müelliften esinlenerek yarattığım bir kahraman. Bu ortada kendimi de sorguladım, kendimle de hesaplaştım. Yazdıklarımı bir daha değerlendirdim, kiminden şad kaldım, kimisinin daha düzgün olabileceğini düşündüm.
Yazarlarevi Cinayeti, Oya Baydar, 360 syf., Can Yayınları, 2022.
Aliço, Sadu, Engin ve Bewran… Bu dört karakterin Yazar’ın öyküsünden, varlığından bağımsız kendi geçmişlerinden gelen bir iştirakleri var aslında. Onları biraz sizden dinlemek isterim.
Haklısınız: o dört karakterin ortak noktası “öteki” olmaları. Aliço, Sadu, Bewran temel olarak Dersim ya da daha geniş manada Güneydoğu temaslı. Engin ise Adalı olmakla birlikte oralarda yaşananlara tanıklık etmiş, farkındalık geliştirmiş, bu yüzden de kendi yerinde ötekileştirilmiş, yadırganan biri. Aslında kıssaları yaratan ve anlatanlar onlar. Muharrir ise öyküleri kaleme alıyor, kurguluyor. Sorun da bundan kaynaklanıyor aslına bakarsanız.
Romanın kahramanı Yazar’ın edebiyata ve lisana bakışıyla sizinki ne kadar örtüşüyor, hangi konularda hemfikirsiniz karakterinizle?
Edebiyat etrafları, yayın dünyası, “vasat”ın yaygınlığı, vasatı aşma gayreti bahislerinde romanın kahramanı Muharrir üzere düşünüyorum. Yazar’ın lisana bakışını da anlıyorum. O şiirli, büyülü bir lisan yakalamaya çabalıyor. Kim istemez! Ancak zorla olmaz, o lisanın hissine sahip değilseniz özenti, iğreti bir lisan olur.
‘MEDYA DAYANAĞI, REKLAM, MUHARRİRİN MEDYATİKLİĞİ BİRÇOK VAKİT METNİN ÖNÜNE GEÇİYOR’
“Günümüzde metin hiç bir şey; reklam, medya, muharririn kendi kıssası her şey” cümlesinin varlığı, bu cümleyi Yazar’a veya size kurduran şeyler sizin yazarlığınızın başlangıcından bugüne kadar var mıydı yoksa bunlar vakit içinde mı oldu?
Edebiyatın metalaşmaya başlamasından, dünya pazarında arz-talep maddesine uygun bir eser olarak deverana girmesinden beri edebî metin ikinci planda kaldı. Doğal genelleştirmemek gerek, dünya edebiyat pazarında epey güzel metinlerin, üstün edebî yapıtların varlığını yadsımıyorum. Lakin medya takviyesi, reklam, muharririn kişiliği, medyatikliği birçok vakit metnin önüne geçiyor. Sanırım 80’ler daha sonrasında Türkiye edebiyatında da bu süreç yaşandı, yaşanıyor.
Yazmanın doyumunun egonun doyumuna dönüşmesi var. Bu durum da yazmaya dair, beşere dair bir zaaf mı sizce?
Belki haksızlık ediyorum lakin insani zaafların yazarlarda bayağı beşerden bile daha baskın olduğunu düşünüyorum kimi vakit. Tam da belirttiğiniz üzere, yazmanın doyumu egonun doyumuna dönüşebiliyor. Ben buna muharririn yabancılaşması, teslim olması diyorum.
”YAZARLAREVİ CİNAYETİ’, YENİ BİR LİSAN LAKİN BENİM ROMANIMIN LİSANI DÜZ VE SADE’
“Yeni bir edebiyat lisanı kurmalıyım, vasatı aşmalıyım” diye düşünüyor Müellif ve hayatının son periyodunu buna adıyor. Öyküler tükeniyor. Yeni bir lisan, yeni bir ses için aslında her şey… Siz de bu romanda yeni bir lisan, yeni bir ses aradınız mı?
Hayır; ‘Yazarlarevi Cinayeti’ yeni bir lisan, yeni bir ses arayışını anlatıyor fakat benim romanımın lisanı düz ve sade. Tahminen yalnızca Bewran’ın lisanında bir farklılık var ki bu da doğal zira o kendi topraklarının, kendi inancının his lisanıyla anlatıyor her şeyi.
Ceren “Babam nereden, kimden ödünç almıştı aradığı lisanı? niye bu kadar saplanmıştı bu lisan problemine? Ödüllü, ünlü, otuzdan fazla lisana çevrilmiş muharrir niye ihtiyaç duymuştu yepisyeni bir lisana?” diye soruyor. Ben de buradan hareketle şunu sormak istiyorum: Yeni edebiyat lisanını, vasatı aşma dileğini, yeni sesi bulmak usta bir müellif için mi daha değerli yoksa daha yeni genç bir muharrir için mi?
Önemliden epeyce, hangisi başarabilir, diye sormamız gerek tahminen. Yeni bir ses, yeni bir edebiyat lisanı zorlamayla bulunamaz, bulduğunuzu sandığınızda iğreti kalır, “ödünç dil” olur romanda da anlatıldığı üzere. Genç müellif o lisana baştan sahipse –ki bizim edebiyatımızda bu biçimde genç müellifler var- bu onun avantajıdır. Öte yandan kendi yazdıklarını hamasetle irdeleyen, edebiyatı ciddiye alan her usta müellif da kendini aşmak ister. Ancak diğerlerinin yapıtlarına, oburlarının kurduğu lisana öykünerek değil kendi üslubunu mükemmelleştirmeye çalışarak.
Yazar kimdir, kıssayı anlatan mı kaleme alan mı sorusu beni oldukça düşündürdü. Bu romanın muharriri Oya Baydar ne düşünüyor?
Bana bakılırsa kıssa, yani anlatı ile yazı, yani lisan bir bütündür. Oburlarının öykülerini de yazabilirsiniz kuşkusuz. Binlerce yıldır müellifler birbirlerinden de kendilerine anlatılanlardan da yararlanmışlardır. aslına bakarsanız tek ve ana husus insanın trajik macerası değil midir? Sıkıntı, kıssayı içselleştirip, kendi kalıbına döküp, kendi lisanıyla anlatabilmekte.
‘SIRADAN OKUR KOLAYI TALEP EDER VE VASAT EDEBİYATI DESTEKLER’
“Çoksatar vasat müellif olmak” veyahut “saf edebiyat yazıp az satmak”… Yalnızca iki seçenek mi var?
Bunlar iki uç durum. Dünya edebiyatında da bizde de vasat üstü olup da epey satan âlâ muharrirler var kuşkusuz. Fakat bayağı okur kolayı talep eder ve medya-reklam dayanağıyla köpürtülmüş vasat edebiyatı besler. Saf edebiyat yazıp az satmak kimi müellifler için bir tercihtir. Bazıları de okur kitlesinin kolaycılığına ve edebiyat pazarının işleyişine takılır, düzgün edebiyatlarına geniş okur kitlesi bulamazlar. Ortada bir durum da var: oldukcasatar değilsinizdir ancak uygun edebiyat talep eden bir okur kitleniz vardır. Ya da kült yazarsınızdır. Herkes epey okunmak, epey satmak ister lakin ben kendi hesabıma benim sözümü anlayan, farkındalık yaratabildiğim duygudaş bir okur kitlesini tercih ederim.
Sizce bu roman ve bu romanın ele aldığı bahis ve sıkıntılar edebiyat, yayın dünyasını kızdırır mı?
Bilmem ki! Ancak bence edebiyat-yayın dünyası romanda lisana getirmeye çalıştığım problemlerin farkında. Asıl anlatmak istediğim, her alanda olduğu üzere edebiyat alanında da eşitsizliğin varlığı. Şöyle anlatayım: örneğin siz benimle bir söyleşi yapıyorsunuz, bir mecrada yayımlanacak, tanıtılacak; ancak tahminen daha bedelli bir metinden hiç bir yerde kelam edilmeyecek, gün ışığına çıkamayacak. Tersine, kıymetsiz, sabun köpüğü bir kitap, bir roman ve müellifi gerisindeki yayınevi ve medya dayanağıyla öne çıkarılacak, parlatılacak. Bu durum beni kendi adıma değil gölgede bırakılanlar ismine rahatsız ediyor. Yapılacak da bir şey yok, biliyorum.
Peki bu romandan yolun başındaki genç müelliflere ne kalmalı?
Öncelikle, muharrir olarak ünlenmek, tanınmak için değil kendi hayatlarına mana kazandırmak için yazmaları. Sait Faik’in “yazmasam delirecektim” hissini içlerinde hissediyorlarsa yazmayı sürdürmeleri. Bir de sabırsız olmadan lakin sebatla, ısrarla kendi özgün üsluplarını, lisanlarını inşa etmeleri. Metin dışı takviyelere, kendilerini medyada, toplumsal medyada sergilemeye değil, metinlerine güvenmeleri.
Okumaya devam et...