Araştırmacı, muharrir Gökhan Akçura’nın yeni çalışması ‘Yıldızların Altında: Cumhuriyet Devrinde Türkiye’de Cümbüş önemli’, Yapı Kredi Yayınları tarafınca yayımlandı. Kitapta, kadın-erkek başka eğlencelerden başlayıp batılılaşma eforlarıyla düzenlenen balolara sirklere, birinci hoşluk ve ses müsabakalarından televizyonun renkli olduğu devirlere, cazın yükselişine Osmanlı’dan günümüze cümbüş ömrü gözler önüne seriliyor.
Gökhan Akçura’yla Osmanlı’dan günümüze cümbüş hayatını sorguladığı kitabını konuştuk.
‘Ivır Zıvır Tarihi’ kitabınıza baktığımda yayım yılı 1993. Nereden baksanız 30 yıldır araştırmalar yapıyor, yazıyor ve yayımlatıyorsunuz. Maddi ve manevi bu kitapları yazma, yayınlatma ve bütçesel olarak zorluklarını daima merak etmiş biriyim. Siz araştırma kitaplarınızı yayınlatmayı nasıl başardınız?
Açıkçası, tahminen de bu biçimdelar bu biçimdeydi, fazla bir efor göstermedim yayımlatmak için. Bilhassa ‘Ivır Zıvır Tarihi’ dizisini yayınlayan Om Yayınları ile sanırım 8 kitap çıkardık. Yaptığınız işe güvenirseniz ‘pazarlama yeteneği’nizin fazlaca kuvvetli olması gerekmiyor. daha sonraki yayıncılarım İthaki, Everest, Oğlak ile de çok uyumlu birlikteliklerim oldu. Tahminen şu ortalar kitap yayınlatmak daha güç. Maliyetlerin yükselmesi, kitap okurlarının azalması üzere problemler giderek artıyor. Yayın dünyasına yeni girecekler için sanırım işler epeyce daha sıkıntı.
‘OSMANLI’NIN BATILILAŞMA DEVRİNDEKİ CÜMBÜŞ HAYATI BAKİR BİR KONU’
‘Yıldızların Altında: Cumhuriyet Devrinde Türkiye’de Cümbüş hayatı’nın önsözünde de belirttiğiniz hayli değerli bir şey var: Osmanlı İmparatorluğu periyodundan başlayarak klasik cümbüşleri ve seyirlik sanatları inceleyen çok eser var. Cumhuriyet devri cümbüş kültür ömrü niye araştırılmamış? Bu kitaptan evvel sizce niye bu biçimde bir kaynak yok?
Evet niye yok? Tahminen ‘eğlence’ kavramı yavaşça geliyor araştırmacılara. Ancak bu biçimde Osmanlı periyodunun cümbüş hayatı niye ele alınabilmiş? Bunlar yanıtı kolay sorular değil. Osmanlı’ya bakalım. Padişahların düğünlerinde düzenlenen şenlikler surnameler vasıtasıyla aktarılmış, yani ön kaynaklar var. Bunları ele alan biroldukca araştırma biliyoruz. Seyirlik sanatlarımızın tarihinin araştırılmış olmasını da Metin And’a borçluyuz en çok. Lakin bakın, Osmanlı’nın Batılılaşma periyodundaki cümbüş hayatı pek bakir bir mevzu. Emre Aracı haricinde pek bir isim gelmiyor aklıma bu hususta araştırma yapan. niçinlerini bilmek, bulmak kolay değil…
Araştırırken ve yazarken sizi bu kitapta en çok şaşırtan ne oldu?
Araştırmayı yaparken epey şey öğrendim. Örneğin 19. yüzyıl İstanbul’undan hiç sirk eksik olmamış, saray her vakit kollamış sirkleri. O periyotların bütün sihirbazları gelip şov yapmışlar burada. Bu hususlar fazlaca daha geniş araştırmaları bekliyor hâlâ.
Bir de vakit zaman karşıma çıkan özel öyküler, niş hususlar benim için şaşırtan oldu. 2. Meşrutiyet senelerında İstanbul’da açılan Catacloum isimli kabare sanırım birinci kez detaylı ele alınıyor. Cazcı Gregor ise unutulup gitmiş lakin yaşadığı devirde gece ömrünü yönlendirmiş bir müzisyen. ‘Alaturka revüler’i ise daha evvel hiç duymamıştım, hâlâ Safiye Ayla’nın ‘Havayi Adalarında Bir Gece’ revüsünde hangi müzikleri dediğini epey merak ediyorum.
Ama hepsinden öte, ‘şaşırtıcı’ teriminin nitekim uygun olduğu kısım ‘Petridis ve Reflector dergisi’. Petridis, emprezaryo Lehman’ın yeğeni, onun vefatından daha sonra yerine geçip biroldukca cümbüş yerini yönetiyor. Öte yandan 2. Dünya Savaşı’nın en civcivli periyodunda İstanbul’da haftalık bir mecmua çıkarıyor: Reflector. Kuşe kağıda, fotoğraflı; yalnızca İngilizce, Almanca ve Fransızca lisanlarında. Avrupa’nın bütün cümbüş toplulukları, sanatkarları buraya ilan veriyorlar. Mecmua, İstanbul’un gece hayatı hakkında da bilgiler veriyor, ilanlar yayınlıyor. Bu mecmua nitekim epeyce şaşırtan oldu benim için.
‘İSTANBUL’UN MUHAKKAK BÖLGELERİNDE DANS GÜNLÜK İŞLERDENDİ’
“Cumhuriyet devrinde dans etmek neredeyse toplumsal bir sorumluluk haline geldi” diyorsunuz. Sizce dans neyi söz ediyordu, niye öne çıktı?
Dans, kadın-erkek bir arada yapılan dans, İslami ülkelerde karşımıza çıkmaz pek. Batı tarzı dans ise bu niyetin tam karşısında yer alan bir olgu. Avrupa’dan İstanbul’a 19. yüzyılda transfer edilmiş, bilhassa yabancılar ve levantenler tarafınca icra edilmiş. Lakin sonrasındasındaları İstanbul’un batılılaşan bölgelerinde de kendini göstermeye başlamış. Bilhassa işgal İstanbul’unda… Dans yarışları, dans dershaneleri birinci adımlarını atmışlar. Cumhuriyet ise daha pek fazlaca Batılı öge üzere (balolar, alafranga müzik, operetler vb.) dansı da bağrına basmakta gecikmemiş. Batılıysak batılı üzere dans ederiz! Cumhuriyetin birinci senelerında balolarda, çaylı danslarda, hatta konutta ve kırda dans etmek, İstanbul’un belirli bölgeleri için gündelik işlerdendi. olağan olarak herkes kolay adapte olmadı, bir kısım ise hiç olmadı!
‘Gramafon Yıldızları’ kısmında Denizkızı Eftalya ile Safiye Ayla yarışıyor. Atatürk ve Hafız Yaşar Safiye Hanım’a, öbürleri Eftalya’ya oy veriyor. Hafız Yaşar’ın Safiye Ayla’nın üstünlüğünü açıklayarak ortalığı yatıştırma olayı ne tam olarak?
Atatürk’ün Safiye Ayla’yı kazandırmak istemesi, Cumhuriyet’in Türkçü yaklaşımıyla paralel. Hafız Yaşar bu durumu kavrayınca, çabucak ortalığı yatıştırıyor, oylar hooop yer değiştiriyor. Eftalya kızımız birinciliği Safiye Ayla’ya bırakıyor…
Yıldızların Altında – Cumhuriyet Periyodunda Türkiye’de Cümbüş hayatı, Gökhan Akçura, Yapı Kredi Yayınları, 2022.
’50’Lİ YILLAR ‘KÜÇÜK AMERİKA’ OLMANIN EN DEĞERLİ FAZİLET OLDUĞU YILLAR’
Osmanlı periyodunda kadın-erkek başka, haremlik selamlık cümbüş var. Cumhuriyet devrinde ise bayanlı erkekli dans partileri (arada boşlukların olduğu refah paylı) var, 1950’lerde ise striptiz. Hatta dünya standartlarına göre Türkiye’ye bu akımın geç girdiğini söylüyorsunuz. Rock’n roll geliyor, polis çiftleri dağıtıyor. Cümbüş anlayışımızdaki bu değişimin sebebi bir nevi yasaklamalara reaksiyon mi?
50’li yıllar ‘küçük Amerika’ olmanın en değerli fazilet olduğu yıllar. Bunu unutmamalı. Öncesinde cümbüş hayatı konusunda kıymetli bir yasaklamanın olduğunu sanmıyorum. 50’ler ve hele 60’lar tüm dünyada, bilhassa cinsellik konusunda büyük değişimlerin yaşandığı yıllar. Eh, biz de o büyük dünyanın küçük bir örneği olmayı aklımıza koyduğumuza bakılırsa, her tıp yenilik kısa müddette ilgi alanımıza giriyor. Striptiz, rock’n roll, çıplaklık vb. Bunların topluma tesiri ve toplumun bunlara yanıtı farklı bir çalışmanın konusu.
Eğlenceyle kültür sanat hayatının siyasetten bağımsız düşünülmesi olanaksız. Siyaset ve sanat bağı hakkında ne düşünüyorsunuz? Periyotlar içinde sanatın en geliştiği ve en tabanda olduğu devirler hangileri sizce ve bunu neye bağlıyorsunuz?
Cumhuriyet periyodunda, çabucak her hükümetin iktidarında yasaklamalar, baskılar olmuş. Bunların en istikrarlısı, her insanın kararlı bir biçimde uyguladığı yasak, ‘komünizm’ konusunda. Onu hatırlatan, düşünen ve üreten her şey yok edilmeli! Bu ortak nokta. Öte yandan Cumhuriyet’in birinci senelerında memleketimizi yüksek sanat seviyesinde tutmak için alaturka müziğin radyoda yasaklanması, toplum mühendisliğinin nerelere varabileceğinin göstergesi. bir daha tek parti periyodunda, cümbüş yerlerinin isimlerinin Türkleştirilmesi için gençliğin yollara dökülmesi de, daha sonraki yılların Tan Baskını, 6-7 Eylül üzere fecî olaylarının birinci adımı tahminen de. Çok partili periyotta de gerek siyasi, gerekse ahlaki niçinler ileri sürülerek her vakit yasaklarla koyun koyuna hayatışız. Ancak unutmayalım, benim kitabım sanat değil cümbüş hayatı ile ilgili. Bu niçinle bu mevzular kitabın biraz haricinde kalıyor ister istemez.
‘ESKİ vakit içindeRI YAZMAK DAHA KOLAY’
Kitabı okurken şu dikkatimi çekti; her devir olumlu ya da olumsuz bir şeyler yazılmış. Siz de bu yazılara o denli ulaşmışsınız. Şu an sanat dünyasıyla ilgili gazetelerde yazı yazan az insan var. Genelde yazılar internette, yorumlar kısıtlı. Bu periyodun kültür sanat dünyası gelecekte yazılmak istense internet kaybolduğunda nasıl yazılacak?
Çok kıymetli bir meseleye işaret ettiniz. Geçenlerde Facebook’ta da yazdım: Araştırdığınız tarih yakınlaştıkça işler zorlaşıyor. Yakın devirlerin tarihini yazmak daha sıkıntı. Bir kez kimse son yıllarını toplamıyor. Tarih denince daima eski vakit içinderı hatırlıyoruz zira. Biz bunları yaşadık, bitti, gitti diye düşünülüyor. Efemeraları toplayan yok, birçok çöp olup atılmış. Gazete ve mecmuaları bulmak sıkıntı. İnternette yok, kütüphaneye gitmek lâzım. Gidince bir bakıyorsunuz, daha ciltlenmemiş, depoda deniyor size. esasen günümüzün basılı medyasından ne kadar manalı katkı bekleyebilirsiniz ki. var ise yoksa internette… Onlar da uçucu. şahsi arşivler bodrum katlarında, dijital materyaller bilgisayarlarda duruyor tahminen fakat nasıl ulaşılacak? esasen birden fazla çöpe atılmış, bilgisayardakiler silinmiş, yeni belgelere yer açmak için. Bu niçinle eski vakit içinderı yazmak daha kolay, yeni vakit içinder tarihi epeyce daha zahmetli. Bu niçinle enstitüler, arşivler yaşadıkları vakti da toplamalı, arşivine katmalı. Yoksa söylemiş olduğiniz üzere her şey kaybolacak…
‘Eğlence gereksinimdir, bu gereksinimi organik, katkısız ve sağlıklı biçimde doyurmak gerekir’ diyorsunuz. Aklınızdaki cümbüş modeli nedir, biraz açar mısınız?
Eğlence, toplumun şuur seviyesinin düzeyiyle paralel giden bir olgu. Yani toplum olarak daha ehil, fikirli ve gelişkin olursanız, daha düzeyli bir cümbüş anlayışınız olur. Yok, eğitimsiz, kültürel açıdan geliştirilmemiş, düzeysiz cümbüş anlayışlarının tesirinde kalıyor iseniz, beğenileriniz de o denli olur. Bu niçinle toplum ortasında farklı farklı cümbüş anlayışları ve beğenileri vardır. Toplum bir bütün olarak kültürel seviyesini arttırabilmişse, o toplumun ortak bir cümbüş anlayışı olabilir. Fakat bizim üzere bin çeşit olumlu-olumsuz, fakat birbirinden çok farklı tesirler altında kalan ve epey berbat yönetilen bir toplumsanız, sonuç tam bir kakafonidir. Evvelden bizdeki çeşitliliği bir avantaj üzere görürdüm. Başka müzikler, oyunlar, kültürler vb. birbirini etkileyecek ve sahiden bir sentez yaratacaklar sanırdım. Züğürdün tesellisi! Ayrılıklar öylesine arttı ki, hem sosyolojik açıdan hem sınıfsal açıdan o denli kutuplar halinde yaşıyoruz ki, birbirine düşman insanların yaşadığı bir toplum haline geldik. Evet cümbüş bir gereksinimdir amma velakin bu koşullar altında buyrun, sıkıysa eğlenin!
Okumaya devam et...
Gökhan Akçura’yla Osmanlı’dan günümüze cümbüş hayatını sorguladığı kitabını konuştuk.
‘Ivır Zıvır Tarihi’ kitabınıza baktığımda yayım yılı 1993. Nereden baksanız 30 yıldır araştırmalar yapıyor, yazıyor ve yayımlatıyorsunuz. Maddi ve manevi bu kitapları yazma, yayınlatma ve bütçesel olarak zorluklarını daima merak etmiş biriyim. Siz araştırma kitaplarınızı yayınlatmayı nasıl başardınız?
Açıkçası, tahminen de bu biçimdelar bu biçimdeydi, fazla bir efor göstermedim yayımlatmak için. Bilhassa ‘Ivır Zıvır Tarihi’ dizisini yayınlayan Om Yayınları ile sanırım 8 kitap çıkardık. Yaptığınız işe güvenirseniz ‘pazarlama yeteneği’nizin fazlaca kuvvetli olması gerekmiyor. daha sonraki yayıncılarım İthaki, Everest, Oğlak ile de çok uyumlu birlikteliklerim oldu. Tahminen şu ortalar kitap yayınlatmak daha güç. Maliyetlerin yükselmesi, kitap okurlarının azalması üzere problemler giderek artıyor. Yayın dünyasına yeni girecekler için sanırım işler epeyce daha sıkıntı.
‘OSMANLI’NIN BATILILAŞMA DEVRİNDEKİ CÜMBÜŞ HAYATI BAKİR BİR KONU’
‘Yıldızların Altında: Cumhuriyet Devrinde Türkiye’de Cümbüş hayatı’nın önsözünde de belirttiğiniz hayli değerli bir şey var: Osmanlı İmparatorluğu periyodundan başlayarak klasik cümbüşleri ve seyirlik sanatları inceleyen çok eser var. Cumhuriyet devri cümbüş kültür ömrü niye araştırılmamış? Bu kitaptan evvel sizce niye bu biçimde bir kaynak yok?
Evet niye yok? Tahminen ‘eğlence’ kavramı yavaşça geliyor araştırmacılara. Ancak bu biçimde Osmanlı periyodunun cümbüş hayatı niye ele alınabilmiş? Bunlar yanıtı kolay sorular değil. Osmanlı’ya bakalım. Padişahların düğünlerinde düzenlenen şenlikler surnameler vasıtasıyla aktarılmış, yani ön kaynaklar var. Bunları ele alan biroldukca araştırma biliyoruz. Seyirlik sanatlarımızın tarihinin araştırılmış olmasını da Metin And’a borçluyuz en çok. Lakin bakın, Osmanlı’nın Batılılaşma periyodundaki cümbüş hayatı pek bakir bir mevzu. Emre Aracı haricinde pek bir isim gelmiyor aklıma bu hususta araştırma yapan. niçinlerini bilmek, bulmak kolay değil…
Araştırırken ve yazarken sizi bu kitapta en çok şaşırtan ne oldu?
Araştırmayı yaparken epey şey öğrendim. Örneğin 19. yüzyıl İstanbul’undan hiç sirk eksik olmamış, saray her vakit kollamış sirkleri. O periyotların bütün sihirbazları gelip şov yapmışlar burada. Bu hususlar fazlaca daha geniş araştırmaları bekliyor hâlâ.
Bir de vakit zaman karşıma çıkan özel öyküler, niş hususlar benim için şaşırtan oldu. 2. Meşrutiyet senelerında İstanbul’da açılan Catacloum isimli kabare sanırım birinci kez detaylı ele alınıyor. Cazcı Gregor ise unutulup gitmiş lakin yaşadığı devirde gece ömrünü yönlendirmiş bir müzisyen. ‘Alaturka revüler’i ise daha evvel hiç duymamıştım, hâlâ Safiye Ayla’nın ‘Havayi Adalarında Bir Gece’ revüsünde hangi müzikleri dediğini epey merak ediyorum.
Ama hepsinden öte, ‘şaşırtıcı’ teriminin nitekim uygun olduğu kısım ‘Petridis ve Reflector dergisi’. Petridis, emprezaryo Lehman’ın yeğeni, onun vefatından daha sonra yerine geçip biroldukca cümbüş yerini yönetiyor. Öte yandan 2. Dünya Savaşı’nın en civcivli periyodunda İstanbul’da haftalık bir mecmua çıkarıyor: Reflector. Kuşe kağıda, fotoğraflı; yalnızca İngilizce, Almanca ve Fransızca lisanlarında. Avrupa’nın bütün cümbüş toplulukları, sanatkarları buraya ilan veriyorlar. Mecmua, İstanbul’un gece hayatı hakkında da bilgiler veriyor, ilanlar yayınlıyor. Bu mecmua nitekim epeyce şaşırtan oldu benim için.
‘İSTANBUL’UN MUHAKKAK BÖLGELERİNDE DANS GÜNLÜK İŞLERDENDİ’
“Cumhuriyet devrinde dans etmek neredeyse toplumsal bir sorumluluk haline geldi” diyorsunuz. Sizce dans neyi söz ediyordu, niye öne çıktı?
Dans, kadın-erkek bir arada yapılan dans, İslami ülkelerde karşımıza çıkmaz pek. Batı tarzı dans ise bu niyetin tam karşısında yer alan bir olgu. Avrupa’dan İstanbul’a 19. yüzyılda transfer edilmiş, bilhassa yabancılar ve levantenler tarafınca icra edilmiş. Lakin sonrasındasındaları İstanbul’un batılılaşan bölgelerinde de kendini göstermeye başlamış. Bilhassa işgal İstanbul’unda… Dans yarışları, dans dershaneleri birinci adımlarını atmışlar. Cumhuriyet ise daha pek fazlaca Batılı öge üzere (balolar, alafranga müzik, operetler vb.) dansı da bağrına basmakta gecikmemiş. Batılıysak batılı üzere dans ederiz! Cumhuriyetin birinci senelerında balolarda, çaylı danslarda, hatta konutta ve kırda dans etmek, İstanbul’un belirli bölgeleri için gündelik işlerdendi. olağan olarak herkes kolay adapte olmadı, bir kısım ise hiç olmadı!
‘Gramafon Yıldızları’ kısmında Denizkızı Eftalya ile Safiye Ayla yarışıyor. Atatürk ve Hafız Yaşar Safiye Hanım’a, öbürleri Eftalya’ya oy veriyor. Hafız Yaşar’ın Safiye Ayla’nın üstünlüğünü açıklayarak ortalığı yatıştırma olayı ne tam olarak?
Atatürk’ün Safiye Ayla’yı kazandırmak istemesi, Cumhuriyet’in Türkçü yaklaşımıyla paralel. Hafız Yaşar bu durumu kavrayınca, çabucak ortalığı yatıştırıyor, oylar hooop yer değiştiriyor. Eftalya kızımız birinciliği Safiye Ayla’ya bırakıyor…
Yıldızların Altında – Cumhuriyet Periyodunda Türkiye’de Cümbüş hayatı, Gökhan Akçura, Yapı Kredi Yayınları, 2022.
’50’Lİ YILLAR ‘KÜÇÜK AMERİKA’ OLMANIN EN DEĞERLİ FAZİLET OLDUĞU YILLAR’
Osmanlı periyodunda kadın-erkek başka, haremlik selamlık cümbüş var. Cumhuriyet devrinde ise bayanlı erkekli dans partileri (arada boşlukların olduğu refah paylı) var, 1950’lerde ise striptiz. Hatta dünya standartlarına göre Türkiye’ye bu akımın geç girdiğini söylüyorsunuz. Rock’n roll geliyor, polis çiftleri dağıtıyor. Cümbüş anlayışımızdaki bu değişimin sebebi bir nevi yasaklamalara reaksiyon mi?
50’li yıllar ‘küçük Amerika’ olmanın en değerli fazilet olduğu yıllar. Bunu unutmamalı. Öncesinde cümbüş hayatı konusunda kıymetli bir yasaklamanın olduğunu sanmıyorum. 50’ler ve hele 60’lar tüm dünyada, bilhassa cinsellik konusunda büyük değişimlerin yaşandığı yıllar. Eh, biz de o büyük dünyanın küçük bir örneği olmayı aklımıza koyduğumuza bakılırsa, her tıp yenilik kısa müddette ilgi alanımıza giriyor. Striptiz, rock’n roll, çıplaklık vb. Bunların topluma tesiri ve toplumun bunlara yanıtı farklı bir çalışmanın konusu.
Eğlenceyle kültür sanat hayatının siyasetten bağımsız düşünülmesi olanaksız. Siyaset ve sanat bağı hakkında ne düşünüyorsunuz? Periyotlar içinde sanatın en geliştiği ve en tabanda olduğu devirler hangileri sizce ve bunu neye bağlıyorsunuz?
Cumhuriyet periyodunda, çabucak her hükümetin iktidarında yasaklamalar, baskılar olmuş. Bunların en istikrarlısı, her insanın kararlı bir biçimde uyguladığı yasak, ‘komünizm’ konusunda. Onu hatırlatan, düşünen ve üreten her şey yok edilmeli! Bu ortak nokta. Öte yandan Cumhuriyet’in birinci senelerında memleketimizi yüksek sanat seviyesinde tutmak için alaturka müziğin radyoda yasaklanması, toplum mühendisliğinin nerelere varabileceğinin göstergesi. bir daha tek parti periyodunda, cümbüş yerlerinin isimlerinin Türkleştirilmesi için gençliğin yollara dökülmesi de, daha sonraki yılların Tan Baskını, 6-7 Eylül üzere fecî olaylarının birinci adımı tahminen de. Çok partili periyotta de gerek siyasi, gerekse ahlaki niçinler ileri sürülerek her vakit yasaklarla koyun koyuna hayatışız. Ancak unutmayalım, benim kitabım sanat değil cümbüş hayatı ile ilgili. Bu niçinle bu mevzular kitabın biraz haricinde kalıyor ister istemez.
‘ESKİ vakit içindeRI YAZMAK DAHA KOLAY’
Kitabı okurken şu dikkatimi çekti; her devir olumlu ya da olumsuz bir şeyler yazılmış. Siz de bu yazılara o denli ulaşmışsınız. Şu an sanat dünyasıyla ilgili gazetelerde yazı yazan az insan var. Genelde yazılar internette, yorumlar kısıtlı. Bu periyodun kültür sanat dünyası gelecekte yazılmak istense internet kaybolduğunda nasıl yazılacak?
Çok kıymetli bir meseleye işaret ettiniz. Geçenlerde Facebook’ta da yazdım: Araştırdığınız tarih yakınlaştıkça işler zorlaşıyor. Yakın devirlerin tarihini yazmak daha sıkıntı. Bir kez kimse son yıllarını toplamıyor. Tarih denince daima eski vakit içinderı hatırlıyoruz zira. Biz bunları yaşadık, bitti, gitti diye düşünülüyor. Efemeraları toplayan yok, birçok çöp olup atılmış. Gazete ve mecmuaları bulmak sıkıntı. İnternette yok, kütüphaneye gitmek lâzım. Gidince bir bakıyorsunuz, daha ciltlenmemiş, depoda deniyor size. esasen günümüzün basılı medyasından ne kadar manalı katkı bekleyebilirsiniz ki. var ise yoksa internette… Onlar da uçucu. şahsi arşivler bodrum katlarında, dijital materyaller bilgisayarlarda duruyor tahminen fakat nasıl ulaşılacak? esasen birden fazla çöpe atılmış, bilgisayardakiler silinmiş, yeni belgelere yer açmak için. Bu niçinle eski vakit içinderı yazmak daha kolay, yeni vakit içinder tarihi epeyce daha zahmetli. Bu niçinle enstitüler, arşivler yaşadıkları vakti da toplamalı, arşivine katmalı. Yoksa söylemiş olduğiniz üzere her şey kaybolacak…
‘Eğlence gereksinimdir, bu gereksinimi organik, katkısız ve sağlıklı biçimde doyurmak gerekir’ diyorsunuz. Aklınızdaki cümbüş modeli nedir, biraz açar mısınız?
Eğlence, toplumun şuur seviyesinin düzeyiyle paralel giden bir olgu. Yani toplum olarak daha ehil, fikirli ve gelişkin olursanız, daha düzeyli bir cümbüş anlayışınız olur. Yok, eğitimsiz, kültürel açıdan geliştirilmemiş, düzeysiz cümbüş anlayışlarının tesirinde kalıyor iseniz, beğenileriniz de o denli olur. Bu niçinle toplum ortasında farklı farklı cümbüş anlayışları ve beğenileri vardır. Toplum bir bütün olarak kültürel seviyesini arttırabilmişse, o toplumun ortak bir cümbüş anlayışı olabilir. Fakat bizim üzere bin çeşit olumlu-olumsuz, fakat birbirinden çok farklı tesirler altında kalan ve epey berbat yönetilen bir toplumsanız, sonuç tam bir kakafonidir. Evvelden bizdeki çeşitliliği bir avantaj üzere görürdüm. Başka müzikler, oyunlar, kültürler vb. birbirini etkileyecek ve sahiden bir sentez yaratacaklar sanırdım. Züğürdün tesellisi! Ayrılıklar öylesine arttı ki, hem sosyolojik açıdan hem sınıfsal açıdan o denli kutuplar halinde yaşıyoruz ki, birbirine düşman insanların yaşadığı bir toplum haline geldik. Evet cümbüş bir gereksinimdir amma velakin bu koşullar altında buyrun, sıkıysa eğlenin!
Okumaya devam et...