Gazeteci müellif Musa Anter’in katledilmesinin üzerinden tam 30 yıl geçti. Kendi tabiriyle “köyde iki numaralı mağaradan çıkmış bir insan” olan Anter, birinci gençliğinden beri Kürt halkının yaşadığı problemleri gündeme taşıyan simge isimlerden bir tanesiydi.
Gazeteci Hatice Kamer’le, Musa Anter’in kızı Rahşan Anter Yorozlu’yla yaptığı uzun sohbetlerin kararında ortaya çıkan ‘Reşê – Kızının Gözünden Musa Anter’ kitabını konuştuk.
Kamer, Musa Anter’in Kürt halkının entelektüel ve politik dünyasına tesirleriyle ilgili olarak, “Kürtlerin uzun sessizliğini bozan bir sese dönüşür Dicle Kaynağı gazetesi. Anter’in yazıları, kentlerde üniversite okuyan Kürt öğrencileri içinde bir hareketlenmeye niye oldu. Gazetede yazdığı çabucak her yazı davalık olunca, bu durum üniversitelerde Kürt ve solcu öğrenciler içinde protestoların başlamasına yol açar. bu vakitte üniversiteli Kürt öğrenciler politik istikametten mobilize olmaya başlamış” sözlerini kullandı.
Reşê – Kızının Gözünden Musa Anter, Hatice Kamer, 244 syf., Bağlantı Yayınları, 2022.
Öğrenci yurtları, dayanışma geceleri… Musa Anter birinci gençliğinden beri daima Kürtler için somut kazanımlar elde etmeye çalışan bir isim olmuş. Pekala motivasyon kaynağı nedir?
Doğup büyüdüğü topraklar, yanı başında gelişen, şahit olduğu, duyduğu olaylar. Haksızlıklara karşı gelen kişiliği, etrafında olan biten gelişmelere, olaylara hassas olması, çelişkileri goren, analiz edebilen özelliği.
Kendi doğum tarihini bile anlatırken, bu ülkede yaşanan Ermeni katliamına denk düşen yıllar üzerinden tanımlıyor. tıpkı vakitte doğduğu köy, Suriye hududuna yakın ve sonun öte yakası daima akrabaları. Binxet olarak tanımlanan Suriye’nin kuzeyi de temelinde Türkiye’den kaçan, siyasi, isimli birfazlaca Kürdün sığındığı bir bölge, yani hudut öyküleri hayatının olağan bir kesiti.
İsyanlardan daha sonra devletten kaçanlar, Suriye’de varlık göstermeye başlayan ve merkezine Kürt lisanını, külçeşidini, bağımsızlığını koyan teşebbüslerden etkilendiğini anlıyoruz, algıları açık, zeki bir insan. Motivasyonunu canlı tutacak yaşanan birfazlaca tarihi olaya kayıtsız kalmamış. daha sonraki süreçte tüm yapıtlarında, yazılarında kayıtsız kalamadığını görüyoruz.
49’LAR DAVASI…
49’lar Davası’na kadar gelen süreçte Anter, resmi ideolojinin baskısını daima hissediyor lakin 49’lar bir dönüm noktası… O günden daha sonrası için neler söylersiniz? Anter’in çabası nasıl bir tarafa evrildi?
49’lar davası ile Kürt sorunu güncelleniyor desek yanlış bir tespit olmaz. Biliyorsunuz Pir Sait İsyanı’ndan daha sonra, Ağrı ve Dersim isyanlarının bastırılmasından, öncülerin idam edilmesi, taraftarlarının tutuklanıp sürgüne gönderilmesi ile Kürtler uzunca bir devir sessizliğe gömüldü. Kelamını ettiğimiz bu süreçler, Musa Anter’in çocukluğuna denk düşen yıllar.
Dersim olaylarında lise öğrencisidir, anılarında ‘Dersim olayları, namuslu tüm Kürtleri etkilemiştir, o kadar epey cinayet ve katliam işlenmişti ki, üzülmemek elden değil’ kelamlarını yazmıştı.
Yani yazılı olmasa da lisandan lisana dolaşan öykülerin, müziklerin, kelamlı anlatıların tesirinde kalmış. Üniversite senelerında, Dicle Talebe Yurdu’nu kurduktan daha sonra ‘Kürtleri Kurtarma Cemiyeti’ ismiyle beş kişilik bir cemiyet kurmuşlar. Emelleri da baskılardan dolayı Kürtlük şuurunu kalmayan Kürt gençlerine bu şuuru kazandırmak.
Musa Anter o senelerda Kürtlerin durumunu, çobansız bir sürünün kurtlar içinde kalmasına benzetmiş.
”Kürtleri zorla sürgün etmek, kurşuna dizmek, soykırıma tabi tutmak adeta hükümetlere natürel bir hak sayılıyordu. İstediğimiz Kürtleri bu insanlık dışı durumdan kurtarmak ve hükümetlerin zulmünü herkese duyurmak” diyor ve 1948’de “Dicle Kaynağı” isimli haftalık gazeteyi çıkarmaya başlıyor.
O tarihte Halk Partisi devrinde uygulanan siyasetleri eleştiren yazılar kaleme almış. 1951’e kadar yani Demokrat Parti tarih sahnesine girinceye kadar devam eden gazete, daha sonra yerini Şark Mecmuası ve Şark Postası’na bırakıyor. Orda İnsan Hakları Beyannamesi üzere, insanlara hak ve adaleti öğreten bilgilendirici yazılar çıkarıyor. 1958’de de “İleri Yurt” gazetesini Diyarbakır’da çıkarıyor. Burada 31 Ağustos 1959’da “Kımıl” isminde Kürtçe bir şiir ile bir arada “Aman ne ileri yurd” başlıklı bir yazı muharrir ve bu büyük bir infiale yol açar. Kürtlüğe dair her şeyin zapturapt altına alındığı o senelerda, cumhuriyet tarihinde birinci sefer Kürtçe bir yazıyla çıkıyor gazete. O yazılar niçiniyle yargılanmaya başlanıyor. Bu yazılarla istihbaratın dikkatini çekmeye başlıyor. Muhalefete düşen CHP ise o tarihlerde seçim propagandası bile yapamaz hale gelmiş. Her ne kadar CHP’nin siyasetini oldukcaça eleştirmiş olsa da, İsmet İnönü’ye Uşak’ta yapılan taşlı taarruz kararında faydalanmasını da “Paşanın başını kırmak demokrasi değil, namussuzluktur” kelamlarıyla eleştirmiş ve bunu gazetesinde yayınlamış, iki gün daha sonra İnönü bir telgraf ile demokrasi yolundaki çabası için Anter’e teşekkür etmiş.
Dersim İsyanı’ndan daha sonra uzunca bir süre Kürtler sessizliğe mecbur edilmiş, Kürtçe kamusal alanda yasaklanmış, konuşanlara para cezası verilmiş. Musa Anter bununla ilgili “Yani kent ortasında Kürtçe konuşmak yasaktı. Hatta konuşanlardan, şayet tespit edilmişse, söz başına bir lira ceza alırlardı. Bu yüzdendir, Mardin bir dilsizler kampına dönmüştü” diye yazmış.
Kürtlerin uzun sessizliğini bozan bir sese dönüşür Dicle Kaynağı gazetesi. Anter’in yazıları, kentlerde üniversite okuyan Kürt öğrencileri içinde bir hareketlenmeye niye oldu. Gazetede yazdığı çabucak her yazı davalık olunca, bu durum üniversitelerde Kürt ve solcu öğrenciler içinde protestoların başlamasına yol açar. bu vakitte üniversiteli Kürt öğrenciler politik istikametten mobilize olmaya başlamış.
49’ların maruz kaldığı azaplar çabucak sonrasında mağdurların anılarında geniş biçimde yer aldı. Yalnızca Anter değil, o azaplardan geçen Nurettin Yılmaz, Sait Kırmızıtoprak, Sait Elçi, Medet Serhat, Yaşar Kaya, Esat Cemiloğlu, Naci Kutlay, Tarık Ziya Ekinci üzere isimler de o tarihten daha sonra Kürt halkının hakları için siyaset arenasında görünür olmaya başladılar, 49’lar ile Kürt siyasi hareketinin fitili ateşlendi. Orada yargılananlar Kürtlerin davasına öncülük ettiler, farklı siyasi partilerde, hareketlerde yer almaya başladılar. O davada Diyarbakır’da istihbaratın yazdığı bir rapor mahkemede ona sorulmuş, raporda “Musa Anter dikkatli davranıyor, o bir şey yapmasa da lokantada, yolda, otelde, kahvede gorenlerin aklına gelen birinci şey Kürtlük oluyor” diye not yazılmış. Kürtlerin siyasi arenada varlık göstermeye başlamasının değerli kavşaklarından biri de Anter’in yazıları olmuş. Bu niçinle her darbe sürecinde birinci alınanlardan biri de o olmuş zira o Kürtlerin hakları için gayret etmeyi bir ömür boyunca kendine borç bilmiş ve yazılarında da bunu bu biçimde anlatmış.
daha sonraki süreçte DDKO hareketi de var, Anter oradan da yargılandı, mahpus yattı. Biliyorsunuz, bu hareketin tesirlerinin günümüze kadar devam ettiğini söyleyebiliriz.
MUSA ANTER’İN POLİTİK MÜCADELESİ
Demokrat Parti’nin davetini reddeden Musa Anter, Behice Boran’ın öncülüğündeki TİP’ten siyasete girmeyi kabul ediyor lakin daha sonrasında bağımsız aday oluyor. Periyot şartlarında hem Kürt tıpkı vakitte komünist olmak zorken, Anter hangi saiklerle siyasete girdi?
Kitabında uzun uzun anlatıyor, aslında siyasete girmek üzere bir niyeti yok ancak kıramadığı dostları ısrar edince kabul ediyor. Çok yakın arkadaşı Canip Yıldırım da tıpkı bölgeden aday gösterilince kızıp parti adaylığından çekilip bağımsız aday oluyor. Her ne kadar komünistlik sıkıntısı niçiniyle zorluk yaşasa da bölgede, seçimde hatırı sayılır bir oyla çıkıyor lakin vekil bulunmasına yetmiyor, bence TİP’e yereli dikkate almayan tercihlerin kararınu göstermek ismine bu biçimde bir şeye girişiyor, doğal en yakın arkadaşıyla siyasi rakip konumuna sokulması da onu rahatsız etmiş.
KÜRTLERİN GÖĞSÜNDE BİR ACI: APÊ MUSA
Sürgünler ve yurtdışı günlerinin akabinde Özgür Gündem’de yazmaya başlayan, MKM’de faal rol alan Musa Anter, Kürt entelektüelleri nasıl etkiledi? Nasıl ‘Apê Musa’ oldu?
Musa Anter, 1951’de ailesiyle birlikte İstanbul’dan köye döndüğünde, bahçesine bir çınar ağacı diker. O ağaç artık tüm köyden görünüyor. Çınarın sembolik pahası var, biliyorsunuz, uzun ömürlü bir ağaçtır, eli kalem tutan biroldukca Kürt Musa Anter’i bu biçimde anıyor, Kürtlerin çınarı, Apê Musa’sı diye. Yakın periyot Türkiye tarihinin en kıymetli şahitlerinden bir tanesiydi, natürel o yalnızca şahit olarak değil, hem şahit hem şahit hem mağduru olduğunu da söylüyor. Kürtlerin hafızası olmuş aslında, o senelerda köyden kalkıp İstanbullara kadar okumak için gitmek her insanın harcı değildi. O bunu yaptı, kendisi aydınlandıkça, etrafına de öncülük eden bir isim.
Musa Anter’in katledilmesi, devrin şartlarında nasıl bir tesir yarattı?
Kürtleri fazlaca etkilediği açık. 90’larda faili meçhul cinayetlerin en epey yaşandığı periyotlar. Musa Anter, bu cinayetlerin en yaşlılarından bir tanesiydi. hayatının her periyodunda yapılan haksızlıklara karşı gelmiş, her devir ‘kral çıplak’ diyebilmiş. Kürtlerin bedel verdiği, kendinden biri olduğu için ‘Apê Musa’ dediği kıymetli bir insandı. Gündem Gazetesi’nde onunla birlikte yazan biroldukça gazeteci de öldürüldü fakat bugün kendisini ‘Apê Musa’nın öğrencileriyiz’ diyerek tanıtan birfazlaca nesil yetişti. Bugün Hüseyin Aykol, Diyarbakır’daki anmada “Apê Musa’ya rapor vermeye geldim, senin yaptığın üzere, senden daha sonra da korkmadık, geri adım atmadık, 50’yi aşkın gazete çıkardık, bunların 20’si Kürtçeydi” dedi.
MUSA ANTER 30 YIL EVVEL KATLEDİLDİ
Anter’in katledilişinin üzerinden 30 yıl geçti ve bugün davası vakit aşımına uğramak üzere. Neler söylemek istersiniz?
Cinayetin nasıl işlendiğini PKK itirafçısı Abdülkadir Aygan anlattı, o anlatımların akabinde bir kuşkulu tutuklandı. Tabiri alınsın diye Anter’in avukatları mahkemeye tekraren dilekçe sundu fakat son duruşmada hakim, Aygan’ın adresinin ve telefonunun tespit edilmediğini söylemiş oldu. Türkiye, İsveç’in NATO üyeliğine karşı çıktı ve iadesini istediği 20’yi aşkın ismin ortasında birebir Aygan’ın, “Aziz Turan” ismiyle iade edilmesini istiyor. Yani dava aslında Aygan’ın sözü alınmadığı için bir sonuca bağlanamadı manzarası var.
Dosya JİTEM ana davasıyla birleşti fakat vakit aşımından dolayı büyük ihtimalle bugün kapatılacak. Cemil Kırbayır belgesinde da o denli olmuştu. İnsan hakları aktivistlerinin talebi bu tıp cinayetlerin ‘insanlığa karşı işlenen suçlar’ kapsamına alınması lakin evvelkilerde olmadığı üzere bu dava da bu münasebetle kapatılacak görünüyor. Bu dava bu münasebetle kapatılırsa, sırada Sivas Katliamı var ve üzerinden 30 yıl geçen karara bağlanmayan davaları da bu biçimdesi bir tehlike bekliyor olacak. Bu da mahkemelerde adil bir karar çıkmayacağına olan inancın pekişmesine niye olacak.
Okumaya devam et...
Gazeteci Hatice Kamer’le, Musa Anter’in kızı Rahşan Anter Yorozlu’yla yaptığı uzun sohbetlerin kararında ortaya çıkan ‘Reşê – Kızının Gözünden Musa Anter’ kitabını konuştuk.
Kamer, Musa Anter’in Kürt halkının entelektüel ve politik dünyasına tesirleriyle ilgili olarak, “Kürtlerin uzun sessizliğini bozan bir sese dönüşür Dicle Kaynağı gazetesi. Anter’in yazıları, kentlerde üniversite okuyan Kürt öğrencileri içinde bir hareketlenmeye niye oldu. Gazetede yazdığı çabucak her yazı davalık olunca, bu durum üniversitelerde Kürt ve solcu öğrenciler içinde protestoların başlamasına yol açar. bu vakitte üniversiteli Kürt öğrenciler politik istikametten mobilize olmaya başlamış” sözlerini kullandı.
Reşê – Kızının Gözünden Musa Anter, Hatice Kamer, 244 syf., Bağlantı Yayınları, 2022.
Öğrenci yurtları, dayanışma geceleri… Musa Anter birinci gençliğinden beri daima Kürtler için somut kazanımlar elde etmeye çalışan bir isim olmuş. Pekala motivasyon kaynağı nedir?
Doğup büyüdüğü topraklar, yanı başında gelişen, şahit olduğu, duyduğu olaylar. Haksızlıklara karşı gelen kişiliği, etrafında olan biten gelişmelere, olaylara hassas olması, çelişkileri goren, analiz edebilen özelliği.
Kendi doğum tarihini bile anlatırken, bu ülkede yaşanan Ermeni katliamına denk düşen yıllar üzerinden tanımlıyor. tıpkı vakitte doğduğu köy, Suriye hududuna yakın ve sonun öte yakası daima akrabaları. Binxet olarak tanımlanan Suriye’nin kuzeyi de temelinde Türkiye’den kaçan, siyasi, isimli birfazlaca Kürdün sığındığı bir bölge, yani hudut öyküleri hayatının olağan bir kesiti.
İsyanlardan daha sonra devletten kaçanlar, Suriye’de varlık göstermeye başlayan ve merkezine Kürt lisanını, külçeşidini, bağımsızlığını koyan teşebbüslerden etkilendiğini anlıyoruz, algıları açık, zeki bir insan. Motivasyonunu canlı tutacak yaşanan birfazlaca tarihi olaya kayıtsız kalmamış. daha sonraki süreçte tüm yapıtlarında, yazılarında kayıtsız kalamadığını görüyoruz.
49’LAR DAVASI…
49’lar Davası’na kadar gelen süreçte Anter, resmi ideolojinin baskısını daima hissediyor lakin 49’lar bir dönüm noktası… O günden daha sonrası için neler söylersiniz? Anter’in çabası nasıl bir tarafa evrildi?
49’lar davası ile Kürt sorunu güncelleniyor desek yanlış bir tespit olmaz. Biliyorsunuz Pir Sait İsyanı’ndan daha sonra, Ağrı ve Dersim isyanlarının bastırılmasından, öncülerin idam edilmesi, taraftarlarının tutuklanıp sürgüne gönderilmesi ile Kürtler uzunca bir devir sessizliğe gömüldü. Kelamını ettiğimiz bu süreçler, Musa Anter’in çocukluğuna denk düşen yıllar.
Dersim olaylarında lise öğrencisidir, anılarında ‘Dersim olayları, namuslu tüm Kürtleri etkilemiştir, o kadar epey cinayet ve katliam işlenmişti ki, üzülmemek elden değil’ kelamlarını yazmıştı.
Yani yazılı olmasa da lisandan lisana dolaşan öykülerin, müziklerin, kelamlı anlatıların tesirinde kalmış. Üniversite senelerında, Dicle Talebe Yurdu’nu kurduktan daha sonra ‘Kürtleri Kurtarma Cemiyeti’ ismiyle beş kişilik bir cemiyet kurmuşlar. Emelleri da baskılardan dolayı Kürtlük şuurunu kalmayan Kürt gençlerine bu şuuru kazandırmak.
Musa Anter o senelerda Kürtlerin durumunu, çobansız bir sürünün kurtlar içinde kalmasına benzetmiş.
”Kürtleri zorla sürgün etmek, kurşuna dizmek, soykırıma tabi tutmak adeta hükümetlere natürel bir hak sayılıyordu. İstediğimiz Kürtleri bu insanlık dışı durumdan kurtarmak ve hükümetlerin zulmünü herkese duyurmak” diyor ve 1948’de “Dicle Kaynağı” isimli haftalık gazeteyi çıkarmaya başlıyor.
O tarihte Halk Partisi devrinde uygulanan siyasetleri eleştiren yazılar kaleme almış. 1951’e kadar yani Demokrat Parti tarih sahnesine girinceye kadar devam eden gazete, daha sonra yerini Şark Mecmuası ve Şark Postası’na bırakıyor. Orda İnsan Hakları Beyannamesi üzere, insanlara hak ve adaleti öğreten bilgilendirici yazılar çıkarıyor. 1958’de de “İleri Yurt” gazetesini Diyarbakır’da çıkarıyor. Burada 31 Ağustos 1959’da “Kımıl” isminde Kürtçe bir şiir ile bir arada “Aman ne ileri yurd” başlıklı bir yazı muharrir ve bu büyük bir infiale yol açar. Kürtlüğe dair her şeyin zapturapt altına alındığı o senelerda, cumhuriyet tarihinde birinci sefer Kürtçe bir yazıyla çıkıyor gazete. O yazılar niçiniyle yargılanmaya başlanıyor. Bu yazılarla istihbaratın dikkatini çekmeye başlıyor. Muhalefete düşen CHP ise o tarihlerde seçim propagandası bile yapamaz hale gelmiş. Her ne kadar CHP’nin siyasetini oldukcaça eleştirmiş olsa da, İsmet İnönü’ye Uşak’ta yapılan taşlı taarruz kararında faydalanmasını da “Paşanın başını kırmak demokrasi değil, namussuzluktur” kelamlarıyla eleştirmiş ve bunu gazetesinde yayınlamış, iki gün daha sonra İnönü bir telgraf ile demokrasi yolundaki çabası için Anter’e teşekkür etmiş.
Dersim İsyanı’ndan daha sonra uzunca bir süre Kürtler sessizliğe mecbur edilmiş, Kürtçe kamusal alanda yasaklanmış, konuşanlara para cezası verilmiş. Musa Anter bununla ilgili “Yani kent ortasında Kürtçe konuşmak yasaktı. Hatta konuşanlardan, şayet tespit edilmişse, söz başına bir lira ceza alırlardı. Bu yüzdendir, Mardin bir dilsizler kampına dönmüştü” diye yazmış.
Kürtlerin uzun sessizliğini bozan bir sese dönüşür Dicle Kaynağı gazetesi. Anter’in yazıları, kentlerde üniversite okuyan Kürt öğrencileri içinde bir hareketlenmeye niye oldu. Gazetede yazdığı çabucak her yazı davalık olunca, bu durum üniversitelerde Kürt ve solcu öğrenciler içinde protestoların başlamasına yol açar. bu vakitte üniversiteli Kürt öğrenciler politik istikametten mobilize olmaya başlamış.
49’ların maruz kaldığı azaplar çabucak sonrasında mağdurların anılarında geniş biçimde yer aldı. Yalnızca Anter değil, o azaplardan geçen Nurettin Yılmaz, Sait Kırmızıtoprak, Sait Elçi, Medet Serhat, Yaşar Kaya, Esat Cemiloğlu, Naci Kutlay, Tarık Ziya Ekinci üzere isimler de o tarihten daha sonra Kürt halkının hakları için siyaset arenasında görünür olmaya başladılar, 49’lar ile Kürt siyasi hareketinin fitili ateşlendi. Orada yargılananlar Kürtlerin davasına öncülük ettiler, farklı siyasi partilerde, hareketlerde yer almaya başladılar. O davada Diyarbakır’da istihbaratın yazdığı bir rapor mahkemede ona sorulmuş, raporda “Musa Anter dikkatli davranıyor, o bir şey yapmasa da lokantada, yolda, otelde, kahvede gorenlerin aklına gelen birinci şey Kürtlük oluyor” diye not yazılmış. Kürtlerin siyasi arenada varlık göstermeye başlamasının değerli kavşaklarından biri de Anter’in yazıları olmuş. Bu niçinle her darbe sürecinde birinci alınanlardan biri de o olmuş zira o Kürtlerin hakları için gayret etmeyi bir ömür boyunca kendine borç bilmiş ve yazılarında da bunu bu biçimde anlatmış.
daha sonraki süreçte DDKO hareketi de var, Anter oradan da yargılandı, mahpus yattı. Biliyorsunuz, bu hareketin tesirlerinin günümüze kadar devam ettiğini söyleyebiliriz.
MUSA ANTER’İN POLİTİK MÜCADELESİ
Demokrat Parti’nin davetini reddeden Musa Anter, Behice Boran’ın öncülüğündeki TİP’ten siyasete girmeyi kabul ediyor lakin daha sonrasında bağımsız aday oluyor. Periyot şartlarında hem Kürt tıpkı vakitte komünist olmak zorken, Anter hangi saiklerle siyasete girdi?
Kitabında uzun uzun anlatıyor, aslında siyasete girmek üzere bir niyeti yok ancak kıramadığı dostları ısrar edince kabul ediyor. Çok yakın arkadaşı Canip Yıldırım da tıpkı bölgeden aday gösterilince kızıp parti adaylığından çekilip bağımsız aday oluyor. Her ne kadar komünistlik sıkıntısı niçiniyle zorluk yaşasa da bölgede, seçimde hatırı sayılır bir oyla çıkıyor lakin vekil bulunmasına yetmiyor, bence TİP’e yereli dikkate almayan tercihlerin kararınu göstermek ismine bu biçimde bir şeye girişiyor, doğal en yakın arkadaşıyla siyasi rakip konumuna sokulması da onu rahatsız etmiş.
KÜRTLERİN GÖĞSÜNDE BİR ACI: APÊ MUSA
Sürgünler ve yurtdışı günlerinin akabinde Özgür Gündem’de yazmaya başlayan, MKM’de faal rol alan Musa Anter, Kürt entelektüelleri nasıl etkiledi? Nasıl ‘Apê Musa’ oldu?
Musa Anter, 1951’de ailesiyle birlikte İstanbul’dan köye döndüğünde, bahçesine bir çınar ağacı diker. O ağaç artık tüm köyden görünüyor. Çınarın sembolik pahası var, biliyorsunuz, uzun ömürlü bir ağaçtır, eli kalem tutan biroldukca Kürt Musa Anter’i bu biçimde anıyor, Kürtlerin çınarı, Apê Musa’sı diye. Yakın periyot Türkiye tarihinin en kıymetli şahitlerinden bir tanesiydi, natürel o yalnızca şahit olarak değil, hem şahit hem şahit hem mağduru olduğunu da söylüyor. Kürtlerin hafızası olmuş aslında, o senelerda köyden kalkıp İstanbullara kadar okumak için gitmek her insanın harcı değildi. O bunu yaptı, kendisi aydınlandıkça, etrafına de öncülük eden bir isim.
Musa Anter’in katledilmesi, devrin şartlarında nasıl bir tesir yarattı?
Kürtleri fazlaca etkilediği açık. 90’larda faili meçhul cinayetlerin en epey yaşandığı periyotlar. Musa Anter, bu cinayetlerin en yaşlılarından bir tanesiydi. hayatının her periyodunda yapılan haksızlıklara karşı gelmiş, her devir ‘kral çıplak’ diyebilmiş. Kürtlerin bedel verdiği, kendinden biri olduğu için ‘Apê Musa’ dediği kıymetli bir insandı. Gündem Gazetesi’nde onunla birlikte yazan biroldukça gazeteci de öldürüldü fakat bugün kendisini ‘Apê Musa’nın öğrencileriyiz’ diyerek tanıtan birfazlaca nesil yetişti. Bugün Hüseyin Aykol, Diyarbakır’daki anmada “Apê Musa’ya rapor vermeye geldim, senin yaptığın üzere, senden daha sonra da korkmadık, geri adım atmadık, 50’yi aşkın gazete çıkardık, bunların 20’si Kürtçeydi” dedi.
MUSA ANTER 30 YIL EVVEL KATLEDİLDİ
Anter’in katledilişinin üzerinden 30 yıl geçti ve bugün davası vakit aşımına uğramak üzere. Neler söylemek istersiniz?
Cinayetin nasıl işlendiğini PKK itirafçısı Abdülkadir Aygan anlattı, o anlatımların akabinde bir kuşkulu tutuklandı. Tabiri alınsın diye Anter’in avukatları mahkemeye tekraren dilekçe sundu fakat son duruşmada hakim, Aygan’ın adresinin ve telefonunun tespit edilmediğini söylemiş oldu. Türkiye, İsveç’in NATO üyeliğine karşı çıktı ve iadesini istediği 20’yi aşkın ismin ortasında birebir Aygan’ın, “Aziz Turan” ismiyle iade edilmesini istiyor. Yani dava aslında Aygan’ın sözü alınmadığı için bir sonuca bağlanamadı manzarası var.
Dosya JİTEM ana davasıyla birleşti fakat vakit aşımından dolayı büyük ihtimalle bugün kapatılacak. Cemil Kırbayır belgesinde da o denli olmuştu. İnsan hakları aktivistlerinin talebi bu tıp cinayetlerin ‘insanlığa karşı işlenen suçlar’ kapsamına alınması lakin evvelkilerde olmadığı üzere bu dava da bu münasebetle kapatılacak görünüyor. Bu dava bu münasebetle kapatılırsa, sırada Sivas Katliamı var ve üzerinden 30 yıl geçen karara bağlanmayan davaları da bu biçimdesi bir tehlike bekliyor olacak. Bu da mahkemelerde adil bir karar çıkmayacağına olan inancın pekişmesine niye olacak.
Okumaya devam et...