Esra Ertan
Nisan 2022’de Notos Kitap tarafınca yayımlanan ‘Yeryüzü Kitabı’, Fulya Kılınçarslan’ın ‘Sedir Ağacı ve Kuzgun’ isimli romanından daha sonraki birinci hikaye kitabı. On bir hikayenin yer aldığı ‘Yeryüzü Kitabı’, ismiyle işaret ettiği üzere bir kosmos tasviri/anlatısı. Fulya Kılınçarslan, avukat olmakla birlikte Ankara Üniversitesi’nde Rus Lisanı ve Edebiyatı kısmında eğitim alıyor. Bu eğitimin müellifin lisana ve lisanın anlatı arasındaki/üstündeki imkanlarıyla ilgili fikirlerini, uğraşını temsil eden bir yanı olmalı. Kitabın son hikayesi “Kurtlar Ülkesi”, müellifin eğitimini aldığı Rusçanın ve Rus edebiyatının etki ettiği coğrafyanın temsiliyet kazandığı bir anlatı.
Her hikayenin kendi ortasında bir bütünlüğü olduğunu söylemek mümkün görünse de müellifin metinler içindeki temasla yalnızca bütünlüklü birer anlatı çatısı kurmayı tasarladığını söylemek bana kalırsa güç. Bu tavrın, okurun anlatıyla baş başa kaldığı o biricik ânın sürdürülebilirliği ya da okuma hazzı konusunda ikircikli bir pozisyonu var. Fulya Kılınçarslan’ın muharrir olarak lisan konusunu önemsediği hikayelerin atmosferi, sorunları, kahramanları ve yer tercihleriyle ön plana çıkıyor. Lisanın imkânlarını metnin ortasında deher neysel bir halla deneyim ediyor. Deher neysel diyorum yani deniyor, lisanla neler yapabileceğini denerken bunu metnin kendisini de zenginleştiren bir müddetç haline dönüştürüyor. Bu eforu hikayelerin inşasında belirleyici bir durum. Öte yandan hikaye lisanının, bugün birfazlaca yaratıcı alanda söylenegelen tabirle masalsı bir melodisi olduğunu duyumsuyor okur. Bu haliyle hikayelerin duyumsatıcı bir lisanı olduğunu da söyleyeyim.
Yeryüzü Kitabı, Fulya Kılınçarslan, 216 syf., Notos Kitap, 2022.
Doğu’nun masal geleneği, halk masalları, paganist anlatılar ‘Yeryüzü Kitabı’ndaki hikayelerle dirsek teması ortasında ve Kılınçarslan’ın yarattığı cihan bildiğimiz vakit ve yer teriminin gerçekliğiyle oynar üzere. ‘Yeryüzü Kitabı’ndaki hikayeler yer sözlüğünü de açıp bahsi geçen bu yerlerin nerede olduğunu ya da dünyada bir yerde sahiden olup olmadıklarını bulma, bilme isteği yaratıyor. Lakin bilme dileği, mitolojik öğelerin tarihi anlatılarla kesiştiği noktada kıymetini yitiriveriyor. Bu dilsel gayret, hikayelerin tamamına hâkim olan gizem hissini da devamlılık ortasında besliyor. Bu noktada şunu sormam gerek: Kitapta yer alan on bir hikayenin de bu ağır gizem hissini koruma etmesinin okur açısından karşılığı ne olabilir? şüphesiz yazımın hedefi okurun yazıyla bağlantısına müdahale etmek ya da muharririn lisan gayretini göz gerisi eden bir yorum ortaya çıkarmak değil. Yazı lisanıyla birlikte hikaye karakterlerinin de kendi varoluşları/gerçekleri üzerine birbirleriyle geliştirdikleri diyalogların bu gizemi çoğaltan inşası metni yoruyor olabilir mi? Hiç kuşkusuz metinler bir defa okunmak için yazılmıyor. Anlaşılmak için, hatırlanmak için, edebi okuma hazzının yinelanması için ve diğer sebeplerle tekraren okunuyorlar. ‘Yeryüzü Kitabı’ da temel olarak bizi biz yapan her şeyle ortamızda gitgide derinleşen sonların, bariyerlerin, manilerin metalik ve boğuk sesini işittiğimiz bir anlatı. Kitabın art kapağında da tabir edildiği üzere bastıkları toprağa, konuştukları lisana, yaptıkları işe, yaşadıkları vakte yabancı olanların/kalanların ve bununla hayatının muhtemel yollarını bulma, buna hazır olma gayretinin anlatısı. Fakat bu gayretin hikayelerdeki gizemli telaffuzun, epeyce şahıslı, fazlaca lisanlı biçim inşasının harcında bir kesim kaybolduğu hissini taşıyorum. Kimi metinlerin biz okurlardan çalışkanlık bekliyor olma ihtimalini göz arkası etmiyorum. Lakin yazıda derinlik yaratma gayretinin vakit zaman lisanı ağırlaştırdığı, önünü tıkadığı durumlar da kelam konusu olabilir.
Fulya Kılınçarslan’ın cihanında hudutları, ülkeleri aşkın halde tarihî ve politik referanslar da belirleyici. Bu referansların en ağır olduğu hikaye “Kurtlar Ülkesi”. Kitabın son hikayesi olmakla bir arada bir tıp novella. İki kısımdan oluşuyor ve bu kısımlar de kendi içlerinde kısımlara ayrılıyor. Şov çağının bir resmi olmakla bir arada ilgilerin, geçmişin ve bugünün buharlaşan şeffaf bağlarını öykü ediyor. Bunu yaparken içsel bir dünyanın işareti olan beyaz kurt hikayeye ismini verdiği üzere, okurun okuma pratiğine de rehberlik ediyor. “Kurtlar Ülkesi” fark ediyoruz ki kitabın birinci hikayesi olan “İki Dünya içinde” ile dolantılı formda bağlanıyor ve birinci hikaye bu irtibatla kuvvetli bir mana kazanıyor. Bu haliyle hikayelerin matematiği bir çember oluşturuyor güya.
‘Yeryüzü Kitabı’nı okurken Alman direktör Nicolette Krebitz’in “Wild” (2016) isimli sinemasını anımsadım. Birinci ve son hikayenin birbiriyle tamamlanması ve her iki hikayenin kahramanı olan Renda’nın dönüşümü bana “Wild”daki bayan oluşu, hayvan oluşu/oluş sürecini hatırlattı. Yaratıcı sanatın gücünü bu biçimde kuvvetli hissettiren bu sinemanın ‘Yeryüzü Kitabı’nın okurunun gözünden kaçmamasını diliyorum.
Okumaya devam et...
Nisan 2022’de Notos Kitap tarafınca yayımlanan ‘Yeryüzü Kitabı’, Fulya Kılınçarslan’ın ‘Sedir Ağacı ve Kuzgun’ isimli romanından daha sonraki birinci hikaye kitabı. On bir hikayenin yer aldığı ‘Yeryüzü Kitabı’, ismiyle işaret ettiği üzere bir kosmos tasviri/anlatısı. Fulya Kılınçarslan, avukat olmakla birlikte Ankara Üniversitesi’nde Rus Lisanı ve Edebiyatı kısmında eğitim alıyor. Bu eğitimin müellifin lisana ve lisanın anlatı arasındaki/üstündeki imkanlarıyla ilgili fikirlerini, uğraşını temsil eden bir yanı olmalı. Kitabın son hikayesi “Kurtlar Ülkesi”, müellifin eğitimini aldığı Rusçanın ve Rus edebiyatının etki ettiği coğrafyanın temsiliyet kazandığı bir anlatı.
Her hikayenin kendi ortasında bir bütünlüğü olduğunu söylemek mümkün görünse de müellifin metinler içindeki temasla yalnızca bütünlüklü birer anlatı çatısı kurmayı tasarladığını söylemek bana kalırsa güç. Bu tavrın, okurun anlatıyla baş başa kaldığı o biricik ânın sürdürülebilirliği ya da okuma hazzı konusunda ikircikli bir pozisyonu var. Fulya Kılınçarslan’ın muharrir olarak lisan konusunu önemsediği hikayelerin atmosferi, sorunları, kahramanları ve yer tercihleriyle ön plana çıkıyor. Lisanın imkânlarını metnin ortasında deher neysel bir halla deneyim ediyor. Deher neysel diyorum yani deniyor, lisanla neler yapabileceğini denerken bunu metnin kendisini de zenginleştiren bir müddetç haline dönüştürüyor. Bu eforu hikayelerin inşasında belirleyici bir durum. Öte yandan hikaye lisanının, bugün birfazlaca yaratıcı alanda söylenegelen tabirle masalsı bir melodisi olduğunu duyumsuyor okur. Bu haliyle hikayelerin duyumsatıcı bir lisanı olduğunu da söyleyeyim.
Yeryüzü Kitabı, Fulya Kılınçarslan, 216 syf., Notos Kitap, 2022.
Doğu’nun masal geleneği, halk masalları, paganist anlatılar ‘Yeryüzü Kitabı’ndaki hikayelerle dirsek teması ortasında ve Kılınçarslan’ın yarattığı cihan bildiğimiz vakit ve yer teriminin gerçekliğiyle oynar üzere. ‘Yeryüzü Kitabı’ndaki hikayeler yer sözlüğünü de açıp bahsi geçen bu yerlerin nerede olduğunu ya da dünyada bir yerde sahiden olup olmadıklarını bulma, bilme isteği yaratıyor. Lakin bilme dileği, mitolojik öğelerin tarihi anlatılarla kesiştiği noktada kıymetini yitiriveriyor. Bu dilsel gayret, hikayelerin tamamına hâkim olan gizem hissini da devamlılık ortasında besliyor. Bu noktada şunu sormam gerek: Kitapta yer alan on bir hikayenin de bu ağır gizem hissini koruma etmesinin okur açısından karşılığı ne olabilir? şüphesiz yazımın hedefi okurun yazıyla bağlantısına müdahale etmek ya da muharririn lisan gayretini göz gerisi eden bir yorum ortaya çıkarmak değil. Yazı lisanıyla birlikte hikaye karakterlerinin de kendi varoluşları/gerçekleri üzerine birbirleriyle geliştirdikleri diyalogların bu gizemi çoğaltan inşası metni yoruyor olabilir mi? Hiç kuşkusuz metinler bir defa okunmak için yazılmıyor. Anlaşılmak için, hatırlanmak için, edebi okuma hazzının yinelanması için ve diğer sebeplerle tekraren okunuyorlar. ‘Yeryüzü Kitabı’ da temel olarak bizi biz yapan her şeyle ortamızda gitgide derinleşen sonların, bariyerlerin, manilerin metalik ve boğuk sesini işittiğimiz bir anlatı. Kitabın art kapağında da tabir edildiği üzere bastıkları toprağa, konuştukları lisana, yaptıkları işe, yaşadıkları vakte yabancı olanların/kalanların ve bununla hayatının muhtemel yollarını bulma, buna hazır olma gayretinin anlatısı. Fakat bu gayretin hikayelerdeki gizemli telaffuzun, epeyce şahıslı, fazlaca lisanlı biçim inşasının harcında bir kesim kaybolduğu hissini taşıyorum. Kimi metinlerin biz okurlardan çalışkanlık bekliyor olma ihtimalini göz arkası etmiyorum. Lakin yazıda derinlik yaratma gayretinin vakit zaman lisanı ağırlaştırdığı, önünü tıkadığı durumlar da kelam konusu olabilir.
Fulya Kılınçarslan’ın cihanında hudutları, ülkeleri aşkın halde tarihî ve politik referanslar da belirleyici. Bu referansların en ağır olduğu hikaye “Kurtlar Ülkesi”. Kitabın son hikayesi olmakla bir arada bir tıp novella. İki kısımdan oluşuyor ve bu kısımlar de kendi içlerinde kısımlara ayrılıyor. Şov çağının bir resmi olmakla bir arada ilgilerin, geçmişin ve bugünün buharlaşan şeffaf bağlarını öykü ediyor. Bunu yaparken içsel bir dünyanın işareti olan beyaz kurt hikayeye ismini verdiği üzere, okurun okuma pratiğine de rehberlik ediyor. “Kurtlar Ülkesi” fark ediyoruz ki kitabın birinci hikayesi olan “İki Dünya içinde” ile dolantılı formda bağlanıyor ve birinci hikaye bu irtibatla kuvvetli bir mana kazanıyor. Bu haliyle hikayelerin matematiği bir çember oluşturuyor güya.
‘Yeryüzü Kitabı’nı okurken Alman direktör Nicolette Krebitz’in “Wild” (2016) isimli sinemasını anımsadım. Birinci ve son hikayenin birbiriyle tamamlanması ve her iki hikayenin kahramanı olan Renda’nın dönüşümü bana “Wild”daki bayan oluşu, hayvan oluşu/oluş sürecini hatırlattı. Yaratıcı sanatın gücünü bu biçimde kuvvetli hissettiren bu sinemanın ‘Yeryüzü Kitabı’nın okurunun gözünden kaçmamasını diliyorum.
Okumaya devam et...