Mustafa İsmail Dönmez
2011 Milletlerarası Arap Roman Mükafatı kısa listesine kalan Larva Avcısı, Sudanlı müellif Amir Tag Elsir’in diğer lisanlara de çevrilmiş en ünlü romanı. vazife başındayken geçirdiği bir kazada bacağını kaybedip emekliye ayrılan Casus Abdullah Harfaş müellif olmaya karar verir. Bu emel onu farklı, bir o kadar da komik bir seyahate sürükler. Ünlü muharrir A. T.’nin beklenmedik bir biçimde Harfaş’ın akıl hocası olmasıyla tuhaf durumlar ve daha da tuhaf karakterler bir bir ortaya çıkar.
Larva Avcısı, özgün ve çarpıcı bir üslupla kimlik kavramını irdelerken edebiyatta mizahın gücünü gösteren keyifli bir okuma tecrübesi sunuyor.
Amir Tag Elsir’le edebiyat seyahatini ve politik baskıları konuştuk.
Larva Avcısı romanı fikri nereden çıktı? Büsbütün bir tesadüf mü yoksa Amir Tag Elsir’e edebi ilham verecek kadar ruhunu etkileyen bir olayın kararın gelişen bir şey mi? Veya kurgusu üzerinde çalıştığınız planlı bir çalışmanın eseri mü?
Aslında hiç bir yapıtımı yazmayı evvelde planlamıyorum ve romanlarım için fikir aramıyorum. Daha epeyce hafızamda yer eden olaylar ya da anılar kaynaklık ediyor yapıtlarıma. Vakti geldiğinde zihnimdekilerle romana başlamak için âlâ bir başlangıç aramam gerekiyor. daha sonra romanın beni nereye götüreceğine bakmadan yazmaya devam ediyorum. Doksanlı yıllarının başlarında, merhum cerrah Dr. Rıza’nın asistanı olarak çalışıyordum. Kliniğe ortasında üç kişinin olduğu emniyete ilişkin bir araç geldi. Araçtaki emniyet nazaranvlileri özel çiftliklerin bulunduğu bir bölgeye giden yolu izliyorlarmış. Kovalamaca sırasında araba devrilmiş ve kaza yerine intikal eden güvenlik nazaranvlileri araçtakileri kliniğe getirmişler. İçindekilerden biri ölüydü, oburu beyin sarsıntısı geçirmişti, üçüncünün bacağını kesmek zorunda kaldık. 2009 yılında bu olayı hatırladım ve Larva Avcısı için güzel bir başlangıç oldu. Biraz hayal gücü de katınca roman metni oluştu.
‘BÜTÜN ÇALIŞMALARIMDA SİYASET TEMASINI ELE ALDIM’
Demokratik bir idareye sahip olmayan ülkelerde istihbaratçılar bir müellifin izini sürdüklerinde biliyoruz ki o müellif en düzgün olasılıkla mahpusa atılır. Yazarsa buna karşılık olarak Larva Avcısı’nda olduğu üzere istihbaratçıyı bir romana bahis edip Abdullah Harfaş üzere bir karakterin içine hapsedebilir. Mutlak gücü sarkastik bir lisanla okura sunmanın ötesinde Larva Avcısı muharririn intikamı üzere de düşünülebilir mi?
Cezaevine muharrir olarak değil, doktorluk mesleğine başladığım birinci senelerda girdim. Münasebet, hekimlerin düzenlediği greve katılmamdı. Aslında şimdi bütün çalışmalarımda siyaset temasını ele aldım. Otoritenin baskısı, azap olayları üzere bahisleri işledim lakin bu yüzden mahpusa atılmadım. Yazdıklarımdan ötürü tutuklanmamış olmam sanırım siyasi hususları düzgün bir okur olmayanların çarçabuk anlayamayacağı dolaylı ve bazılarına nazaran sıkıntı bir üslupla ele almamdı. Gerçekten Sudan’ın karanlık periyotlarında ülkeye girip çıkıyordum ancak kimse beni yazdıklarım için sorgulamadı. Evet, sizin de söylemiş olduğiniz üzere bu roman, özgür ve demokratik olan her şey için pusuya yatılan o dünyaya karşı intikamın bir modülü sayılabilir.
Larva Avcısı otoriteyle alay eden, onun mutlak gücünü sarsan, büyülü gerçekçilik akımının en hoş örneklerinden biri. Sizin açınızdan büyülü gerçekçilik bir edebi tercih midir yoksa otoriteye ve yasaklara karşı müellif zekâsının bulduğu bir çıkış yolu mu?
Larva Avcısı, yazarken benimsediğim, fantastik ve şeyleri bilindik isimleriyle adlandırmamaya meyilli biçemimin bir uzantısı. Büsbütün büyülü gerçeklik addedilmeyebilir fakat ortasında çokça olduğunu söyleyebiliriz. yıllar ortasında ve yazdığım metinlerle geliştirdiğim bir üslup.
Fikrî sansür ve muharrirlerin takip edilmesinden bahsetmiştiniz bir söyleşinizde. Siz bu biçim bir sansür ve takibe maruz kaldınız mı?
Evet, biroldukca defa. Bilmediğim niçinlerle yapıtlarım kitap fuarlarında ya yasaklandı ya da toplatıldı. Ebola 76 ve İhtiras isimli romanlarım biroldukça Arap ülkesinde şu an bile bulunmuyor mesela. Sansür uygulayanların onları okumadığına başlarına nazaran davrandıklarına eminim. Zira romanlarımda ahlak dışı sayılacak ögelere yer vermiyorum, usturuplu bir lisan kullanıyorum.
Arap halkı pek acılara maruz kaldı. Edebi yaratıcılığınız için acılarla dolu bir hafızadan besleniyor diyebilir miyiz?
Sudanlı Arap bir müellifim ve ülkemin küçük büyük her sorununu önemsiyorum. Tarih boyunca Arap ülkelerindeki vatandaşların biroldukca meşakkatle karşılaşıp bitkin düştüğünü görüyoruz. Bu durum bilhassa ordu ya da dindarlık tezinde bulunanlar ülkenin varlıklarını yağmalayıp vatandaşları küçük duruma düşürdüklerinde oluyor. Ben bu öykünün içine dalmış durumdayım. şimdi yazdığım her metinde tahlil bulunmayan hususlara değindim. yıllar boyunca görüşlerimi ve halimi bu metinlerde ortaya koydum. Gün gelecek insanları metinlerimi inceleyecek ve bunların doğruluğunu ortaya koyacak.
‘VATAN, MÜELLİFE MANEVİ BİR DAVETTE BULUNUR’
Romanda Arap müellifleri ve düşünürleri tehdit eden problemlere değiniyorsunuz. Yaşanan bu gerçekliğe ne kadar yakınsınız?
Ben o gerçekliğe yalnızca yakın değil şahsen onun içine dalmış durumdayım ve ölene kadar da o denli kalacağım. Gerçek bir muharririn vatanının acılarına kayıtsız kalması mümkün değildir. O her vakit bu acıların ortasındadır ve bir kesimidir. Vatan, çektiği acıları yazılarıyla kayıt altına alması için müellife manevi olarak bir davette bulunur adeta.
Romanda A.T. karakterini gerçek bir muharrir olarak betimliyorsunuz. A.T. Amir Tag Elsir’i mi simgeliyor?
Olağan, bunu söyleyebiliriz. Muharrir A.T. benim birfazlaca özelliğimi taşıyor. Ayrıyeten Amir Tag ismimin birinci harflerini kullanarak ona bu takma ismi verdim. Bana en çok yöneltilen sorulardan biri bu.
‘YAZMAK HER ŞEYDEN EVVEL OKUMAYI GEREKTİRİR’
Romanın iletisi ‘Roman yazmayı erbabına, derinlikli edebiyatçılara bırakın’ mı yoksa roman yazmanın makul ritüeller ve teknikler gerektirdiğini söylemek mi?
Roman yazmak her şeydilk evvel roman okumayı gerektirir. Ayrıyeten yetenek, eğitim, tecrübe, sabır ve muhakkak ritüeller de gerektirir. Roman yazan herkes gerçek bir muharrir değildir. Her yıl dünyanın farklı yerlerinde binlerce roman yazılıyor lakin bunlardan epey azı okuyucunun zihninde kalıyor. Büyük bir yazın hareketi var ve bu son bulmayacak üzere görünüyor. Sizin sorularınıza karşılık verdiğim gün Doha Memleketler arası Kitap Fuarı’nı ziyaret ettim; onlarca müellifin sevinçle kitaplarını imzaladığını gördüm. Aslında bu bahiste söyleyecek epeyce kelamım var; hakikaten makalelerimde bunlardan fazlaca bahsettim.
Öyküde Eva Benim Yatağımda Öldü romanının sonunu ucu açık bir biçimde bıraktınız ve muharririn sarışın kızı terk edip Şansa’ya gitme niçinlerini açıklamadınız. Bununla edebiyatın birtakım anıştırmalardan ibaret olduğunu, münasebetleri ortaya koyan raporların tersine kimi seçeneklerin okurun hayal gücüne bırakıldığı iletisini mı vermek istediniz?
Eva Benim Yatağımda Öldü romanı fazlaca ehemmiyet atfettiğim bir şey değildi. Farfar’ın okumasını istediğim örnek bir romandı yalnızca. Bu yüzden bu roman hakkında etraflıca şeyler söylemedim. Okurun hayal gücüne hitap eden göstergeler yazmakla yetindim. Sanırım burada biroldukca yorum söylenebilir. Roman müellifinin ansızın tanımadığı öteki bir genç kızı keşfetmesi üzere.
Masör karakteri, Dubai’ye gidecek geliri olmayan bayağı bir insan. Buna karşın oraya iki defa gidiyor. Lakin emniyet mensubu Abdullah Harşaf’ın onun bu parayı nereden bulduğunu araştırmasına temas edilmiyor.
Masör efsanevi bir kişiselyet. Okuyucu onun ömür üslubundan seyahat etme fırsatını nasıl elde ettiği kararınu çıkaracaktır. Bunun katiyetle dolambaçlı bir yol olduğunu söyleyebiliriz.
‘İNSANLAR İDARENİN ZULMÜNDEN KORKTUKLARI İÇİN ARALIKLI DURUYORLAR’
Abdullah Harfaş emekli olduktan daha sonra terzi ve kitapevi sahibi karakterlerinin ona karşı halleri büsbütün değişiyor. Burada halkın iktidara karşı halinin hürmetten değil kaygıdan olduğuna mı dikkat çekiliyor?
Evet, beşerler idareye hürmet duydukları için değil zulmünden korktukları için aralı duruyorlar. Bu noktada bugün Sudan’da yaşanan gelişmelere dikkat çekmek istiyorum. Devrimci halk artık korkmadıklarını ve vatan uğruna canları feda etmeye hazır olduklarını ispat etti.
Okumaya devam et...
2011 Milletlerarası Arap Roman Mükafatı kısa listesine kalan Larva Avcısı, Sudanlı müellif Amir Tag Elsir’in diğer lisanlara de çevrilmiş en ünlü romanı. vazife başındayken geçirdiği bir kazada bacağını kaybedip emekliye ayrılan Casus Abdullah Harfaş müellif olmaya karar verir. Bu emel onu farklı, bir o kadar da komik bir seyahate sürükler. Ünlü muharrir A. T.’nin beklenmedik bir biçimde Harfaş’ın akıl hocası olmasıyla tuhaf durumlar ve daha da tuhaf karakterler bir bir ortaya çıkar.
Larva Avcısı, özgün ve çarpıcı bir üslupla kimlik kavramını irdelerken edebiyatta mizahın gücünü gösteren keyifli bir okuma tecrübesi sunuyor.
Amir Tag Elsir’le edebiyat seyahatini ve politik baskıları konuştuk.
Larva Avcısı romanı fikri nereden çıktı? Büsbütün bir tesadüf mü yoksa Amir Tag Elsir’e edebi ilham verecek kadar ruhunu etkileyen bir olayın kararın gelişen bir şey mi? Veya kurgusu üzerinde çalıştığınız planlı bir çalışmanın eseri mü?
Aslında hiç bir yapıtımı yazmayı evvelde planlamıyorum ve romanlarım için fikir aramıyorum. Daha epeyce hafızamda yer eden olaylar ya da anılar kaynaklık ediyor yapıtlarıma. Vakti geldiğinde zihnimdekilerle romana başlamak için âlâ bir başlangıç aramam gerekiyor. daha sonra romanın beni nereye götüreceğine bakmadan yazmaya devam ediyorum. Doksanlı yıllarının başlarında, merhum cerrah Dr. Rıza’nın asistanı olarak çalışıyordum. Kliniğe ortasında üç kişinin olduğu emniyete ilişkin bir araç geldi. Araçtaki emniyet nazaranvlileri özel çiftliklerin bulunduğu bir bölgeye giden yolu izliyorlarmış. Kovalamaca sırasında araba devrilmiş ve kaza yerine intikal eden güvenlik nazaranvlileri araçtakileri kliniğe getirmişler. İçindekilerden biri ölüydü, oburu beyin sarsıntısı geçirmişti, üçüncünün bacağını kesmek zorunda kaldık. 2009 yılında bu olayı hatırladım ve Larva Avcısı için güzel bir başlangıç oldu. Biraz hayal gücü de katınca roman metni oluştu.
‘BÜTÜN ÇALIŞMALARIMDA SİYASET TEMASINI ELE ALDIM’
Demokratik bir idareye sahip olmayan ülkelerde istihbaratçılar bir müellifin izini sürdüklerinde biliyoruz ki o müellif en düzgün olasılıkla mahpusa atılır. Yazarsa buna karşılık olarak Larva Avcısı’nda olduğu üzere istihbaratçıyı bir romana bahis edip Abdullah Harfaş üzere bir karakterin içine hapsedebilir. Mutlak gücü sarkastik bir lisanla okura sunmanın ötesinde Larva Avcısı muharririn intikamı üzere de düşünülebilir mi?
Cezaevine muharrir olarak değil, doktorluk mesleğine başladığım birinci senelerda girdim. Münasebet, hekimlerin düzenlediği greve katılmamdı. Aslında şimdi bütün çalışmalarımda siyaset temasını ele aldım. Otoritenin baskısı, azap olayları üzere bahisleri işledim lakin bu yüzden mahpusa atılmadım. Yazdıklarımdan ötürü tutuklanmamış olmam sanırım siyasi hususları düzgün bir okur olmayanların çarçabuk anlayamayacağı dolaylı ve bazılarına nazaran sıkıntı bir üslupla ele almamdı. Gerçekten Sudan’ın karanlık periyotlarında ülkeye girip çıkıyordum ancak kimse beni yazdıklarım için sorgulamadı. Evet, sizin de söylemiş olduğiniz üzere bu roman, özgür ve demokratik olan her şey için pusuya yatılan o dünyaya karşı intikamın bir modülü sayılabilir.
Larva Avcısı otoriteyle alay eden, onun mutlak gücünü sarsan, büyülü gerçekçilik akımının en hoş örneklerinden biri. Sizin açınızdan büyülü gerçekçilik bir edebi tercih midir yoksa otoriteye ve yasaklara karşı müellif zekâsının bulduğu bir çıkış yolu mu?
Larva Avcısı, yazarken benimsediğim, fantastik ve şeyleri bilindik isimleriyle adlandırmamaya meyilli biçemimin bir uzantısı. Büsbütün büyülü gerçeklik addedilmeyebilir fakat ortasında çokça olduğunu söyleyebiliriz. yıllar ortasında ve yazdığım metinlerle geliştirdiğim bir üslup.
Fikrî sansür ve muharrirlerin takip edilmesinden bahsetmiştiniz bir söyleşinizde. Siz bu biçim bir sansür ve takibe maruz kaldınız mı?
Evet, biroldukca defa. Bilmediğim niçinlerle yapıtlarım kitap fuarlarında ya yasaklandı ya da toplatıldı. Ebola 76 ve İhtiras isimli romanlarım biroldukça Arap ülkesinde şu an bile bulunmuyor mesela. Sansür uygulayanların onları okumadığına başlarına nazaran davrandıklarına eminim. Zira romanlarımda ahlak dışı sayılacak ögelere yer vermiyorum, usturuplu bir lisan kullanıyorum.
Arap halkı pek acılara maruz kaldı. Edebi yaratıcılığınız için acılarla dolu bir hafızadan besleniyor diyebilir miyiz?
Sudanlı Arap bir müellifim ve ülkemin küçük büyük her sorununu önemsiyorum. Tarih boyunca Arap ülkelerindeki vatandaşların biroldukca meşakkatle karşılaşıp bitkin düştüğünü görüyoruz. Bu durum bilhassa ordu ya da dindarlık tezinde bulunanlar ülkenin varlıklarını yağmalayıp vatandaşları küçük duruma düşürdüklerinde oluyor. Ben bu öykünün içine dalmış durumdayım. şimdi yazdığım her metinde tahlil bulunmayan hususlara değindim. yıllar boyunca görüşlerimi ve halimi bu metinlerde ortaya koydum. Gün gelecek insanları metinlerimi inceleyecek ve bunların doğruluğunu ortaya koyacak.
‘VATAN, MÜELLİFE MANEVİ BİR DAVETTE BULUNUR’
Romanda Arap müellifleri ve düşünürleri tehdit eden problemlere değiniyorsunuz. Yaşanan bu gerçekliğe ne kadar yakınsınız?
Ben o gerçekliğe yalnızca yakın değil şahsen onun içine dalmış durumdayım ve ölene kadar da o denli kalacağım. Gerçek bir muharririn vatanının acılarına kayıtsız kalması mümkün değildir. O her vakit bu acıların ortasındadır ve bir kesimidir. Vatan, çektiği acıları yazılarıyla kayıt altına alması için müellife manevi olarak bir davette bulunur adeta.
Romanda A.T. karakterini gerçek bir muharrir olarak betimliyorsunuz. A.T. Amir Tag Elsir’i mi simgeliyor?
Olağan, bunu söyleyebiliriz. Muharrir A.T. benim birfazlaca özelliğimi taşıyor. Ayrıyeten Amir Tag ismimin birinci harflerini kullanarak ona bu takma ismi verdim. Bana en çok yöneltilen sorulardan biri bu.
‘YAZMAK HER ŞEYDEN EVVEL OKUMAYI GEREKTİRİR’
Romanın iletisi ‘Roman yazmayı erbabına, derinlikli edebiyatçılara bırakın’ mı yoksa roman yazmanın makul ritüeller ve teknikler gerektirdiğini söylemek mi?
Roman yazmak her şeydilk evvel roman okumayı gerektirir. Ayrıyeten yetenek, eğitim, tecrübe, sabır ve muhakkak ritüeller de gerektirir. Roman yazan herkes gerçek bir muharrir değildir. Her yıl dünyanın farklı yerlerinde binlerce roman yazılıyor lakin bunlardan epey azı okuyucunun zihninde kalıyor. Büyük bir yazın hareketi var ve bu son bulmayacak üzere görünüyor. Sizin sorularınıza karşılık verdiğim gün Doha Memleketler arası Kitap Fuarı’nı ziyaret ettim; onlarca müellifin sevinçle kitaplarını imzaladığını gördüm. Aslında bu bahiste söyleyecek epeyce kelamım var; hakikaten makalelerimde bunlardan fazlaca bahsettim.
Öyküde Eva Benim Yatağımda Öldü romanının sonunu ucu açık bir biçimde bıraktınız ve muharririn sarışın kızı terk edip Şansa’ya gitme niçinlerini açıklamadınız. Bununla edebiyatın birtakım anıştırmalardan ibaret olduğunu, münasebetleri ortaya koyan raporların tersine kimi seçeneklerin okurun hayal gücüne bırakıldığı iletisini mı vermek istediniz?
Eva Benim Yatağımda Öldü romanı fazlaca ehemmiyet atfettiğim bir şey değildi. Farfar’ın okumasını istediğim örnek bir romandı yalnızca. Bu yüzden bu roman hakkında etraflıca şeyler söylemedim. Okurun hayal gücüne hitap eden göstergeler yazmakla yetindim. Sanırım burada biroldukca yorum söylenebilir. Roman müellifinin ansızın tanımadığı öteki bir genç kızı keşfetmesi üzere.
Masör karakteri, Dubai’ye gidecek geliri olmayan bayağı bir insan. Buna karşın oraya iki defa gidiyor. Lakin emniyet mensubu Abdullah Harşaf’ın onun bu parayı nereden bulduğunu araştırmasına temas edilmiyor.
Masör efsanevi bir kişiselyet. Okuyucu onun ömür üslubundan seyahat etme fırsatını nasıl elde ettiği kararınu çıkaracaktır. Bunun katiyetle dolambaçlı bir yol olduğunu söyleyebiliriz.
‘İNSANLAR İDARENİN ZULMÜNDEN KORKTUKLARI İÇİN ARALIKLI DURUYORLAR’
Abdullah Harfaş emekli olduktan daha sonra terzi ve kitapevi sahibi karakterlerinin ona karşı halleri büsbütün değişiyor. Burada halkın iktidara karşı halinin hürmetten değil kaygıdan olduğuna mı dikkat çekiliyor?
Evet, beşerler idareye hürmet duydukları için değil zulmünden korktukları için aralı duruyorlar. Bu noktada bugün Sudan’da yaşanan gelişmelere dikkat çekmek istiyorum. Devrimci halk artık korkmadıklarını ve vatan uğruna canları feda etmeye hazır olduklarını ispat etti.
Okumaya devam et...