Mustafa Çevikdoğan
Yavuz Türk, iki şiir kitabı ve bir romanın akabinde artık de hikayeleriyle okur karşısında. Muharririn yedi hikayesinin bir ortaya geldiği ‘Yolluk’, İrtibat Yayınları tarafınca yayımlandı.
Yavuz Türk’le edebiyatın farklı alanlarında eserler vermesinden hikayelerin oluşum sürecine biroldukça ayrıntıyı konuştuk.
Kitaba dair sorulardan evvel hayati konulardan bahsetmek istiyorum. Türkiye’nin kriz koşullarında ömrünüz nasıl gidiyor? Sizin “modern insanın çıkmazları”na hayli fazla takılmadığınızı biliyorum. Bir muharrir olarak geçinebiliyor musunuz örneğin? Fecî bir yayıncılık kriziyle karşı karşıyayız. Yayınevleri, yayınevi çalışanları, telifle geçinen beşerler hayli sıkıntı durumda. Bu kriz “yazarı” nasıl etkiliyor?
Ekonomik kriz bütün dalları etkilediği üzere maalesef yayıncılığı da derinden sarstı. Bu şartlarda butik yayıncılık yapanlar bir yana büyük yayınevleri bile hayli sıkıntı şartlarda faaliyetine devam edebiliyor. Senin de bildiğin üzere, bir yıl ortasında kâğıt fiyatları neredeyse üç katına çıktı. Öte yandan kitap fiyatları tıpkı oranda artış göstermedi. Bu durum da doğal olarak editöründen düzeltmenine, grafikerinden çaycısına kadar tüm yayınevi çalışanlarının maaşlarından, müellif ve tercüman teliflerinden, basılacak kitap sayılarından azaltmalara gidilerek çözülmeye çalışıldı. aslına bakarsan berbat olan fiyat oranları daha da berbatlaştı. İşin müelliflik cephesi ise daha dramatik bir hal aldı olağan. bu biçimde bir ortamda edebî metin telifiyle geçinmek lakin ütopya olabilir. Kitabın 20 bin bandını geçmesi lazım en azından… ötürüsıyla muharririn, edebî üretimiyle geçinmesi pek mümkün görünmüyor. Bunu en baştan kabul edelim ve eğip başımızı yöntem yordam yürüyelim.
‘YAZARIN HİKAYE ÇEŞİDİNE TERFİ ETMEDEN ROMANLA BİR ÖLÇÜ ALIŞTIRMA YAPMASI YERİNDE OLUR’
2020’de birinci romanınız ‘Yüce Lider’e Dair’ yayımlanmıştı. Artık de ‘Yolluk’ ismiyle hikayelerinizi kitaplaştırdınız. Romanı hikayeye geçiş için bir basamak olarak mı görüyorsunuz yoksa?
Edebî tipler ortasında hikaye epey rafine özelliklere sahip bir cins. Aşikâr istikametlerden daha minimal seviyede ve daha sık dokunması gereken bir yapısı bulunuyor. O niçinle, romanda olduğu üzere “genişten alma” ve romanın müsaade verdiği ölçüde “gevezelik yapma” imkânını muharririn elinden alabiliyor. Uygun bir hikayenin muhtaçlık duyduğu karakter, olay örgüsü, yer üzere ögeler için daha iktisatlı çalışmak gerekiyor. ötürüsıyla hikaye cinsine terfi etmedilk evvelce müellifin romanla bir ölçü alıştırma yapması yerinde olur kanaatindeyim.
Siz de “kitap yazan” müelliflerden mısınız? Oturup bu kez da bir hikaye kitabı yazayım mı diyorsunuz yoksa her bir hikayenin kendi kıssası mi var? Kitaba bir bütün olarak mı bakıyorsunuz yoksa her hikaye müstakil olarak, yazılması gerektiği için mi yazılıyor?
Şiir ve hikaye üzere daha kısa metraj ve kesimli görünüme sahip tiplerin bir kitap cildi altında buluşması, bütünlüklü bir yapı arz etmesi bana cazip geliyor. Bir ortaya gelen metinlerin tema bütünlüğü, aşikâr bir yordamla ilerlemesi ya da tıpkı kurmaca cihanında geçmesi okuma tecrübesini de kolaylaştırıyor. Öte yandan kendimi buna mecbur hissettiğim de pek söylenemez. Hikaye kitabı özelinde düşündüğümüzde, her bir metin kendi öyküsüyle ortaya çıkmakla bir arada, tema ve kurgu bütünlüğü açısından bir yapının içine oturmaya müsaitse bunu hayli sırıtmayacak biçimde yapmaya çalışıyorum. Ancak birtakım kimi birbirini takip eden, iç içe geçmeye meyilli metinlerin ortaya çıktığı da oluyor.
Birbirini tanıyan hikayeler yazmayı seviyorsunuz. Bir hikayedeki karakter daha sonraki hikayede diğer bir tarafıyla çıkıyor karşımıza. Sizin de söylemiş olduğiniz üzere, hepsi bağımsız metinler olmaya da devam ediyor bir yandan. Bu tıp akraba hikayelerde derin temaslar arayanlar, çok yoruma kaçanlar fazlaca olur. Sizin bunda gayeniz neydi? sıradan bir oyun merakından mı ibaret yoksa gerçek bir karakter atlası mı oluşturuyorsunuz?
Biraz o denli, biraz bu biçimde galiba. Hikayeleri bir ortaya getirirken epeyce üst seviye bir inşa uğraşı ortasında olmadığım aşikâr. ötürüsıyla metinlerin birbirine kapı açması yahut teyellenmesinde hikayelerin bağımsızlığını zedeleyecek bir yapı kurma derdim olmuyor. Lakin şu var: Hikayelerin tıpkı kurmaca cihanında geçtiği hissini okura vermek hoşuma gidiyor. Metinlerin ortasından okura oltalar atmak, bir hikayenin baş karakterinin daha sonraki hikayede yan karakter olarak yer alması üzere şeyler metinlerin tesirini güçlendiriyor. Bunun ötesinde büyük bir hedefim yok. Şayet ki metinler oyun oynamaya müsaitse biraz eğlenmenin ne ziyanı var?
Yolluk, Yavuz Türk, 103 syf., Bağlantı Yayıncılık, 2022.
‘EDEBİYATTA ARGO KULLANIMININ AYARINI ÇOK ÂLÂ YAPMAK LAZIM’
Dil konusuna gelelim. Eski metinlerde sokak lisanının sıkça kullanıldığını görüyoruz. Sokak her insanındi bu biçimdelar. Bugünse küfürleri noktasız görsek de argonun o kulağı okşayan tınısını duyamıyoruz. Kolejli, terbiyeli bir lisan kullanılıyor. Biraz da malum “tetikleme” telaşı – evvelden buna otosansür derdik. Sokaktaki, edebiyatı hor görüyor; edebiyatçı, sokaktan korkuyor. Sizin metinlerindeyse gerçek bir argo kullanması var. İsterseniz sokak ağzı diyelim zira hikayeye argo söz serpiştirmekten çoksından bahsediyorum. Bu çalışarak öğrenilmiş bir lisan mi yoksa siz de okulu asan çocuklardan mısınız?
Edebiyatta argo kullanması bıçak sırtı bir durum. Bağlamı ortasında kullanılmadığında, yerine tam oturmadığında “yapmacık” görünebilir. Azıcık ayarını kaçırdığında çabucak sırıtabilir. Ben sokak jargonuna bir ölçü yargıcım, doğal süreç ortasında edindim bunu. Öteki taraftan çalışarak öğrenilebilir mi, pek emin değilim. O yüzden oranını, kıvamını, ayarını epeyce yeterli yapmak lazım.
Anladığım kadarıyla bizim edebiyatımızda on beş-yirmi yıllık dönemler halinde aşikâr bir üslup yahut dil/yöntem kullanması kimi çeşitleri zapturapt altına alıyor. Bugün mesela, iç döken, sayıklamalarla dolu, farklı bir gerçeklik düzleminden okura seslenen ve abartılı şiirsel bir söyleyiş kullanan hikayeler fazlaca fazla öne çıkıyor. İşin makus tarafı okur ya da yeni edebiyat heveslileri de hikaye denildiğinde, şiirden hallice ya da üstlerden bir yerlerden seslenen, gündelik hayatla pek alışverişi olmayan bir metin tahayyül eder oldular. Tahminen gelecekte bir gün sokağı anlatan underground bir edebiyat hâkim hale gelecek, olabilir. Her halükârda düzgün edebiyat yolunu bulur, ortasındaki çürüğü eler.
“CV” hikayesini okuyunca birfazlaca okur, “TC’ni de verseydin!” diyecektir. halbuki bu hikayenin, metinde anlatıcının pozisyonunu anlamada pek değerli olduğunu düşünüyorum. Çok riskli bir iş. Birine anlattıran sizsiniz. Anlatıcı neyi ne kadar verdiyse CV onun CV’si, muharririn değil. “Rüyada Hamur nazarannler”de de farklı bir anlatıcı denemesi var. Tüm hikayelerle bir arada ele alırsak her hikayede yanlışsız anlatıcıyı, hakikat “ses”i bulduğunuzu düşünüyor musunuz?
Anlatıcı sıkıntısı, romanda da hikayede de üzerine en çok baş yorduğum konulardan biri. Kurmaca bir metni inşa ederken lisanı, üslubu, olay akışını, atmosferi ve hatta yer kullanmasını direkt etkileyen şeyin anlatıcı olduğunu düşünüyorum. Müellif, bence her şeydilk evvelden bir anlatıcı kurgulamalı ve onun üzerine odaklanmalı. Ben yazarken, genelde birinci tekil şahıs anlatıcıyı daha fazla tercih ettiğim için ayrıyeten ehemmiyet atfediyor olabilirim. Ancak genelde karıştırılan şey şu: Üçüncü tekil yahut ilah anlatıcı da olsa, orada bir göz var. Olayların bir kısmını yahut tümünü bize aktaran biri… Bu kişinin muharrir olduğu yanılsamasına kapılmamak gerek. Ben hem romanda birebir vakitte ‘Yolluk’taki hikayelerde anlatıcının sesini kendi sesimden ayırmaya ihtimam gösterdim. Bu niçinle anlatıcıların ve anlatım biçimlerinin “şimdilik” yanlışsız sesi yansıttığını düşünüyorum.
”EDEBİYAT YAPMA TELAŞINDA OLMAYAN’ EDEBİYATI SEVİYORUM’
Öykülerinizde Cemil Kavukçu tesiri birtakım bazı apaçık görünüyor, birtakım bazı satır ortalarında beliriyor – hatta ithafta… Kavukçu’nun edebiyatında sizi bu kadar etkileyen nedir?
Cemil Kavukçu’da beni en çok çeken şey atmosfer yaratmaktaki ustalığı ve sahiciliği. Onun özellikle gemicilerle ilgili olan ya da bir kenar mahallede, orta ara rüyayı hatırlatan sahnelerle örülü hikayeleri benim sevdiğim metinleri. Bilhassa ‘Dört Duvar Beş Pencere’, ‘Gemiler de Ağlarmış’ ve ‘Uzak Noktalara Gerçek’ kitaplarına orta ara dönüp bakarım. yıllardır epeyce istikrarlı halde yazmasına karşın Kavukçu’nun bugün gereğince ilgi görmediğini düşünüyorum. Fakat olağan olarak yalnızca Cemil Kavukçu değil…
Jean-Louis Fournier ve Édouard Levé üzere asıl işi edebiyat olmayan müelliflerin ortaya çıkardığı değişik metinleri de fazlaca zihin açıcı buluyorum. Zira edebiyat yapma derdi yahut edebiyatın çizdiği sonlar muharririn bir noktada körleşmesine niye olabiliyor. Daha epeyce “edebiyat yapma telaşında olmayan” edebiyatı seviyorum.
Büyük muharrirlerin farklı tiplerde âlâ eserler verebildiklerini görüyoruz. Lakin başta nasıl anıldılarsa o denli gidiyor. Melih Cevdet ve Oktay Rifat düzgün romancılardır lakin şair olarak anılırlar. Tanpınar da şair olmak isterken romancı olanlardan. Siz şiirle başladınız, iki şiir kitabı çıkardınız. daha sonra roman ve artık de hikaye. Seçme talihin olsa hangisi olmak isterdiniz?
Aslında şairliği daha “şık” buluyorum. Oyumu ondan yana kullanırdım. Başkalarına göre şairlik, daha doğrusu şair kalmak biraz daha güç ve meşakkatli. Zira şiir, yazan kişinin olgunlaşmasıyla seyrelen ya da kıvamını kaybeden bir özelliğe de sahip: O alanda daima daha uçarı ve serseri bir tutum gerekiyor. İşte bu yüzden şiirdeki slogan “efendimiz acemilik”.
Şiir, hikaye ve roman haricindeki cinsler üzerinde çalıştığınızı da biliyoruz. Kimi müellifler hayli muhafazakâr olur bu konularda. Dikkat dağınıklığı olmuyor mu? Bir hikaye yazarken yarım bırakıp diğer bir cinse geçiyor musunuz örneğin?
Sekiz-on belgeyi birebir anda çalışabiliyorum. Bunun getirdiği dikkat dağınıklığı bende bir avantaja dönüşmüş olabilir. Birinden sıkıldığımda başkasından devam ediyorum. Ancak sadece bir süre… Şayet bir metni tamamlamaya yaklaştıysam ya da metnin tüm çatısını başarılı biçimde kurmuşsam yalnızca onunla ilgileniyorum. Metinleri belirli bir olgunluğa getirene kadar dağınık gitsem bile, belge kıvamını bulduktan daha sonra onu daha âlâ yoğurmak için sadece tek bir metne yoğunlaşıyorum.
Son otuz yılın Türkiye sinemasının tesirini epey görüyorum hikayelerinizde. Sinema da sizin edebiyatınızın kaynaklarından biri mi?
Edebiyat haricinde en çok ilgilendiğim iki sanat kolu sanırım sinema ile tiyatro. Aşikâr dönemlerim oluyor: örneğin bir yıl boyunca ağır biçimde yalnızca tiyatro oyunu izliyorum. daha sonra tiyatroyu tümüyle bir kenara bırakıp yalnızca sinema izlediğim bir vakit geliyor. Bu dönüşümlü olarak bu biçimde gidiyor. Sinemada kolay, gündelik, gerçek ve alaycı lisan cazip geliyor. Bu da Zeki Demirkubuz’a getiriyor beni genelde. Son devirlerdeki sinemaları bir kenara, “Masumiyet”, “Kader” ve “Yazgı” bana yetiyor. Onun haricinde Reha Erdem’in şiirselliğini, Fatih Akın’ın birtakım bazı alaycılığa varan gerçekçiliğini seviyorum.
Okumaya devam et...
Yavuz Türk, iki şiir kitabı ve bir romanın akabinde artık de hikayeleriyle okur karşısında. Muharririn yedi hikayesinin bir ortaya geldiği ‘Yolluk’, İrtibat Yayınları tarafınca yayımlandı.
Yavuz Türk’le edebiyatın farklı alanlarında eserler vermesinden hikayelerin oluşum sürecine biroldukça ayrıntıyı konuştuk.
Kitaba dair sorulardan evvel hayati konulardan bahsetmek istiyorum. Türkiye’nin kriz koşullarında ömrünüz nasıl gidiyor? Sizin “modern insanın çıkmazları”na hayli fazla takılmadığınızı biliyorum. Bir muharrir olarak geçinebiliyor musunuz örneğin? Fecî bir yayıncılık kriziyle karşı karşıyayız. Yayınevleri, yayınevi çalışanları, telifle geçinen beşerler hayli sıkıntı durumda. Bu kriz “yazarı” nasıl etkiliyor?
Ekonomik kriz bütün dalları etkilediği üzere maalesef yayıncılığı da derinden sarstı. Bu şartlarda butik yayıncılık yapanlar bir yana büyük yayınevleri bile hayli sıkıntı şartlarda faaliyetine devam edebiliyor. Senin de bildiğin üzere, bir yıl ortasında kâğıt fiyatları neredeyse üç katına çıktı. Öte yandan kitap fiyatları tıpkı oranda artış göstermedi. Bu durum da doğal olarak editöründen düzeltmenine, grafikerinden çaycısına kadar tüm yayınevi çalışanlarının maaşlarından, müellif ve tercüman teliflerinden, basılacak kitap sayılarından azaltmalara gidilerek çözülmeye çalışıldı. aslına bakarsan berbat olan fiyat oranları daha da berbatlaştı. İşin müelliflik cephesi ise daha dramatik bir hal aldı olağan. bu biçimde bir ortamda edebî metin telifiyle geçinmek lakin ütopya olabilir. Kitabın 20 bin bandını geçmesi lazım en azından… ötürüsıyla muharririn, edebî üretimiyle geçinmesi pek mümkün görünmüyor. Bunu en baştan kabul edelim ve eğip başımızı yöntem yordam yürüyelim.
‘YAZARIN HİKAYE ÇEŞİDİNE TERFİ ETMEDEN ROMANLA BİR ÖLÇÜ ALIŞTIRMA YAPMASI YERİNDE OLUR’
2020’de birinci romanınız ‘Yüce Lider’e Dair’ yayımlanmıştı. Artık de ‘Yolluk’ ismiyle hikayelerinizi kitaplaştırdınız. Romanı hikayeye geçiş için bir basamak olarak mı görüyorsunuz yoksa?
Edebî tipler ortasında hikaye epey rafine özelliklere sahip bir cins. Aşikâr istikametlerden daha minimal seviyede ve daha sık dokunması gereken bir yapısı bulunuyor. O niçinle, romanda olduğu üzere “genişten alma” ve romanın müsaade verdiği ölçüde “gevezelik yapma” imkânını muharririn elinden alabiliyor. Uygun bir hikayenin muhtaçlık duyduğu karakter, olay örgüsü, yer üzere ögeler için daha iktisatlı çalışmak gerekiyor. ötürüsıyla hikaye cinsine terfi etmedilk evvelce müellifin romanla bir ölçü alıştırma yapması yerinde olur kanaatindeyim.
Siz de “kitap yazan” müelliflerden mısınız? Oturup bu kez da bir hikaye kitabı yazayım mı diyorsunuz yoksa her bir hikayenin kendi kıssası mi var? Kitaba bir bütün olarak mı bakıyorsunuz yoksa her hikaye müstakil olarak, yazılması gerektiği için mi yazılıyor?
Şiir ve hikaye üzere daha kısa metraj ve kesimli görünüme sahip tiplerin bir kitap cildi altında buluşması, bütünlüklü bir yapı arz etmesi bana cazip geliyor. Bir ortaya gelen metinlerin tema bütünlüğü, aşikâr bir yordamla ilerlemesi ya da tıpkı kurmaca cihanında geçmesi okuma tecrübesini de kolaylaştırıyor. Öte yandan kendimi buna mecbur hissettiğim de pek söylenemez. Hikaye kitabı özelinde düşündüğümüzde, her bir metin kendi öyküsüyle ortaya çıkmakla bir arada, tema ve kurgu bütünlüğü açısından bir yapının içine oturmaya müsaitse bunu hayli sırıtmayacak biçimde yapmaya çalışıyorum. Ancak birtakım kimi birbirini takip eden, iç içe geçmeye meyilli metinlerin ortaya çıktığı da oluyor.
Birbirini tanıyan hikayeler yazmayı seviyorsunuz. Bir hikayedeki karakter daha sonraki hikayede diğer bir tarafıyla çıkıyor karşımıza. Sizin de söylemiş olduğiniz üzere, hepsi bağımsız metinler olmaya da devam ediyor bir yandan. Bu tıp akraba hikayelerde derin temaslar arayanlar, çok yoruma kaçanlar fazlaca olur. Sizin bunda gayeniz neydi? sıradan bir oyun merakından mı ibaret yoksa gerçek bir karakter atlası mı oluşturuyorsunuz?
Biraz o denli, biraz bu biçimde galiba. Hikayeleri bir ortaya getirirken epeyce üst seviye bir inşa uğraşı ortasında olmadığım aşikâr. ötürüsıyla metinlerin birbirine kapı açması yahut teyellenmesinde hikayelerin bağımsızlığını zedeleyecek bir yapı kurma derdim olmuyor. Lakin şu var: Hikayelerin tıpkı kurmaca cihanında geçtiği hissini okura vermek hoşuma gidiyor. Metinlerin ortasından okura oltalar atmak, bir hikayenin baş karakterinin daha sonraki hikayede yan karakter olarak yer alması üzere şeyler metinlerin tesirini güçlendiriyor. Bunun ötesinde büyük bir hedefim yok. Şayet ki metinler oyun oynamaya müsaitse biraz eğlenmenin ne ziyanı var?
Yolluk, Yavuz Türk, 103 syf., Bağlantı Yayıncılık, 2022.
‘EDEBİYATTA ARGO KULLANIMININ AYARINI ÇOK ÂLÂ YAPMAK LAZIM’
Dil konusuna gelelim. Eski metinlerde sokak lisanının sıkça kullanıldığını görüyoruz. Sokak her insanındi bu biçimdelar. Bugünse küfürleri noktasız görsek de argonun o kulağı okşayan tınısını duyamıyoruz. Kolejli, terbiyeli bir lisan kullanılıyor. Biraz da malum “tetikleme” telaşı – evvelden buna otosansür derdik. Sokaktaki, edebiyatı hor görüyor; edebiyatçı, sokaktan korkuyor. Sizin metinlerindeyse gerçek bir argo kullanması var. İsterseniz sokak ağzı diyelim zira hikayeye argo söz serpiştirmekten çoksından bahsediyorum. Bu çalışarak öğrenilmiş bir lisan mi yoksa siz de okulu asan çocuklardan mısınız?
Edebiyatta argo kullanması bıçak sırtı bir durum. Bağlamı ortasında kullanılmadığında, yerine tam oturmadığında “yapmacık” görünebilir. Azıcık ayarını kaçırdığında çabucak sırıtabilir. Ben sokak jargonuna bir ölçü yargıcım, doğal süreç ortasında edindim bunu. Öteki taraftan çalışarak öğrenilebilir mi, pek emin değilim. O yüzden oranını, kıvamını, ayarını epeyce yeterli yapmak lazım.
Anladığım kadarıyla bizim edebiyatımızda on beş-yirmi yıllık dönemler halinde aşikâr bir üslup yahut dil/yöntem kullanması kimi çeşitleri zapturapt altına alıyor. Bugün mesela, iç döken, sayıklamalarla dolu, farklı bir gerçeklik düzleminden okura seslenen ve abartılı şiirsel bir söyleyiş kullanan hikayeler fazlaca fazla öne çıkıyor. İşin makus tarafı okur ya da yeni edebiyat heveslileri de hikaye denildiğinde, şiirden hallice ya da üstlerden bir yerlerden seslenen, gündelik hayatla pek alışverişi olmayan bir metin tahayyül eder oldular. Tahminen gelecekte bir gün sokağı anlatan underground bir edebiyat hâkim hale gelecek, olabilir. Her halükârda düzgün edebiyat yolunu bulur, ortasındaki çürüğü eler.
“CV” hikayesini okuyunca birfazlaca okur, “TC’ni de verseydin!” diyecektir. halbuki bu hikayenin, metinde anlatıcının pozisyonunu anlamada pek değerli olduğunu düşünüyorum. Çok riskli bir iş. Birine anlattıran sizsiniz. Anlatıcı neyi ne kadar verdiyse CV onun CV’si, muharririn değil. “Rüyada Hamur nazarannler”de de farklı bir anlatıcı denemesi var. Tüm hikayelerle bir arada ele alırsak her hikayede yanlışsız anlatıcıyı, hakikat “ses”i bulduğunuzu düşünüyor musunuz?
Anlatıcı sıkıntısı, romanda da hikayede de üzerine en çok baş yorduğum konulardan biri. Kurmaca bir metni inşa ederken lisanı, üslubu, olay akışını, atmosferi ve hatta yer kullanmasını direkt etkileyen şeyin anlatıcı olduğunu düşünüyorum. Müellif, bence her şeydilk evvelden bir anlatıcı kurgulamalı ve onun üzerine odaklanmalı. Ben yazarken, genelde birinci tekil şahıs anlatıcıyı daha fazla tercih ettiğim için ayrıyeten ehemmiyet atfediyor olabilirim. Ancak genelde karıştırılan şey şu: Üçüncü tekil yahut ilah anlatıcı da olsa, orada bir göz var. Olayların bir kısmını yahut tümünü bize aktaran biri… Bu kişinin muharrir olduğu yanılsamasına kapılmamak gerek. Ben hem romanda birebir vakitte ‘Yolluk’taki hikayelerde anlatıcının sesini kendi sesimden ayırmaya ihtimam gösterdim. Bu niçinle anlatıcıların ve anlatım biçimlerinin “şimdilik” yanlışsız sesi yansıttığını düşünüyorum.
”EDEBİYAT YAPMA TELAŞINDA OLMAYAN’ EDEBİYATI SEVİYORUM’
Öykülerinizde Cemil Kavukçu tesiri birtakım bazı apaçık görünüyor, birtakım bazı satır ortalarında beliriyor – hatta ithafta… Kavukçu’nun edebiyatında sizi bu kadar etkileyen nedir?
Cemil Kavukçu’da beni en çok çeken şey atmosfer yaratmaktaki ustalığı ve sahiciliği. Onun özellikle gemicilerle ilgili olan ya da bir kenar mahallede, orta ara rüyayı hatırlatan sahnelerle örülü hikayeleri benim sevdiğim metinleri. Bilhassa ‘Dört Duvar Beş Pencere’, ‘Gemiler de Ağlarmış’ ve ‘Uzak Noktalara Gerçek’ kitaplarına orta ara dönüp bakarım. yıllardır epeyce istikrarlı halde yazmasına karşın Kavukçu’nun bugün gereğince ilgi görmediğini düşünüyorum. Fakat olağan olarak yalnızca Cemil Kavukçu değil…
Jean-Louis Fournier ve Édouard Levé üzere asıl işi edebiyat olmayan müelliflerin ortaya çıkardığı değişik metinleri de fazlaca zihin açıcı buluyorum. Zira edebiyat yapma derdi yahut edebiyatın çizdiği sonlar muharririn bir noktada körleşmesine niye olabiliyor. Daha epeyce “edebiyat yapma telaşında olmayan” edebiyatı seviyorum.
Büyük muharrirlerin farklı tiplerde âlâ eserler verebildiklerini görüyoruz. Lakin başta nasıl anıldılarsa o denli gidiyor. Melih Cevdet ve Oktay Rifat düzgün romancılardır lakin şair olarak anılırlar. Tanpınar da şair olmak isterken romancı olanlardan. Siz şiirle başladınız, iki şiir kitabı çıkardınız. daha sonra roman ve artık de hikaye. Seçme talihin olsa hangisi olmak isterdiniz?
Aslında şairliği daha “şık” buluyorum. Oyumu ondan yana kullanırdım. Başkalarına göre şairlik, daha doğrusu şair kalmak biraz daha güç ve meşakkatli. Zira şiir, yazan kişinin olgunlaşmasıyla seyrelen ya da kıvamını kaybeden bir özelliğe de sahip: O alanda daima daha uçarı ve serseri bir tutum gerekiyor. İşte bu yüzden şiirdeki slogan “efendimiz acemilik”.
Şiir, hikaye ve roman haricindeki cinsler üzerinde çalıştığınızı da biliyoruz. Kimi müellifler hayli muhafazakâr olur bu konularda. Dikkat dağınıklığı olmuyor mu? Bir hikaye yazarken yarım bırakıp diğer bir cinse geçiyor musunuz örneğin?
Sekiz-on belgeyi birebir anda çalışabiliyorum. Bunun getirdiği dikkat dağınıklığı bende bir avantaja dönüşmüş olabilir. Birinden sıkıldığımda başkasından devam ediyorum. Ancak sadece bir süre… Şayet bir metni tamamlamaya yaklaştıysam ya da metnin tüm çatısını başarılı biçimde kurmuşsam yalnızca onunla ilgileniyorum. Metinleri belirli bir olgunluğa getirene kadar dağınık gitsem bile, belge kıvamını bulduktan daha sonra onu daha âlâ yoğurmak için sadece tek bir metne yoğunlaşıyorum.
Son otuz yılın Türkiye sinemasının tesirini epey görüyorum hikayelerinizde. Sinema da sizin edebiyatınızın kaynaklarından biri mi?
Edebiyat haricinde en çok ilgilendiğim iki sanat kolu sanırım sinema ile tiyatro. Aşikâr dönemlerim oluyor: örneğin bir yıl boyunca ağır biçimde yalnızca tiyatro oyunu izliyorum. daha sonra tiyatroyu tümüyle bir kenara bırakıp yalnızca sinema izlediğim bir vakit geliyor. Bu dönüşümlü olarak bu biçimde gidiyor. Sinemada kolay, gündelik, gerçek ve alaycı lisan cazip geliyor. Bu da Zeki Demirkubuz’a getiriyor beni genelde. Son devirlerdeki sinemaları bir kenara, “Masumiyet”, “Kader” ve “Yazgı” bana yetiyor. Onun haricinde Reha Erdem’in şiirselliğini, Fatih Akın’ın birtakım bazı alaycılığa varan gerçekçiliğini seviyorum.
Okumaya devam et...