Halim Şafak
“Taksim’de, meydan ortasında/epey gezindim./…/İndim elbette/Kazancı yokuşunu./…/(En epey orda ezildim.)”
“Biz dalganın../biz kayanın../biz vaktin../…/ ..oğluyduk/..kızıydık/…/ .. ihtiyarıyız artık.”
Tahminen Sina Akyol’un şiirini tartışmaya Ahmet Oktay’ın onun yazdığını “gelişen”, “derinleşen” ve “durulan” “şiirsel”ler ortasında saymasından başlamalıyız. Bu başlangıç ihtimalen bizi Sina Akyol’un şiir ortasındaki durduğu yere ve niçinlerine götürecek, yazdığını şiirsel haline getiren öğe ve özelliklere ulaştıracaktır. (“Meğer kelam bakır”, BirGün, 10 Eylül 2006, Pazar)
Ahmet Oktay’ın şiirsel vurgusu Sina Akyol’un şiirinin yazılan şiirle olumlu manada ayrılığıdır. Sözcüğün tam manasıyla yazılan şiirin ortasında değildir fakat ondan başka da değildir. Şiirinin özellikleri yazılanın ortasında tutmaya ve o denli değerlendirmeye uzakken özgünleşir ve özgünleştirilmesine müsaade verir. Şiirselden bu olumlu ayrılık ve kendi şiirini oluşturduğu manası çıkartılmalıdır.
Bu oluşturma ve özgünleşmede temel farklılık eksiltme ve yalınlaşma üzere görünse de süreç ortasında beşere ve dünyaya dönük hal, yazdığını farklılaştıran öğeler ortasında yerini alır. Orada otoriterliğinden kurtulmuş ya da oldukçatan reddetmiş bir baba(can)lık (Kendisi bunu dervişlik kabul ediyor. Bana soruyorsa otoriterliğinden olmuş bir babalık onda daha duruyor ve dünyaya âlâ geliyor.) ve onun ağaca, çiçeğe, kurda kuşa, beşere yani dünyaya değen sıcaklığı ve sevgisi kadar bu ikisine dokundurmama tıpkı dünya karşısında müdafaa ve kollama isteği şiirinde öne çıktığı kadar şiirini oluşturur.
Sina Akyol, datalı sevgi ve sıcaklığı baştan şiirin dışına gönderen ve kıymet olarak kendi sevgi ve sıcaklığını oluşturan bir yapıyı geliştirip durmuştur. Eksilen/eksiltilen sözcükler ve dizeler en çok bunu çoğaltmıştır. Tıpkı sevgi, sıcaklık, ardındaki kıymet olarak babacanlık bir daha birebir dünyaya karşı çıkma sebebidir. Buysa Sina Akyol’un bir daha bedel olarak bireyliğini dünyaya daha ileride toplumsal olana sonuna kadar açmaya kâfi.
Eksiltme/azaltma şiiri yalınlaşmaya götüren yoldur. Yalınlaşma en azından Sina Akyol için organik olanla şiir içindeki fazlalıkları, safraları şiirin dışına göndermekle mümkündür. Buysa hem şiirini geliştirdiği üzere anlamsal planda da Ahmet Oktay’ın altını çizdiği daima bir derinleşmenin imkânı olur. Eksiltmenin yaptığı asıl şey şiirin tabir yeteneği kadar manasını güçlendirmektir. Bu durum bununla birlikte sıradanlik dediğimiz şeyi de öbür bir şey haline getirip Sina Akyol’un yalınlığına ekler.
Georges Bataille’ın demesiyle şiir, imkânların sözcükleri yoluyla gerçekleştirilen “sıradan bir çağrışım” üzere kabul edilmeye açıksa da izlek ve içerikler ve onların çağırdığı çağrışımı daha da derinleştirip sıradanlikten uzaklaştırır/kurtarır. Derinlik bugünün yüzeyliği karşısında bir daha birebir bugünün reddettiklerinin başında gelir. Bu manada günümüzde yazılan şiirle en azından biçimsel yakınlıkları varmış görünen ya da o denli kabul edilen şiirsel vakit içinde bundan kurtulmuş bu biçimdelikle de kendini bugüne daha eleştirel ve olumsuz bakan bir noktaya götürmüştür.
Eksiltmenin yaptığı diğer bir şeyse yalın kelamı daha kıymetli (Ben hikmetli yerine kıymetli demeyi tercih ediyorum.) hale getirmektir. Mana o eksiltmeyle daha da kıymetli hale gelirken yalın olan bunun haricinde kalmamıştır. Yalın olan daha bedelli olmuştur.
Burada kelam konusu eksiltme büyük ölçüde birinci şiirden bu yana teknik bir durum üzere görünüyorsa da yalın olanla kurulan bağın şiiri teknik tartışmanın haricinde tuttuğunu sanıyorum. Yalınlaşma mutlaka ve sadece teknik bir durum olarak algılanmaya o taraftaki belirtilere karşın büyük ölçüde buna kapalıdır. Kaldı ki şiiri kendinden başlatan bugünün şairine/okuruna Sina Akyol’un şiirinin uzak düşmesi de fakat bu durumla açıklanabilir.
İlla açımlamak gerekliyse, kıymet dediğim şeyle hikmet teriminin birebir şey olduğunu sanmıyorum. Hikmet kavramı şiiri mistikliğine dâhil edip hatta dinî olan ortasında kıymetlendirme imkânı verirken kıymet dinî olana aralı hatta ona olabildiğince uzak bir mistikliği çoğaltır. Bu hem de doğanın/doğasal olanın ürettiği ruhsallık olarak anlanmaya uygundur.
Kaldı ki Sina Akyol’un dünyaya dönük halinden anlamamız gereken de baştan beri muhakkaktır. Kişiselliği toplumsal olanla –politikleşmeye sonuna kadar açık- ilgisini baştan beri şiirin dışına çıkarmayı bir an bile düşünmediği üzere dinî olana da aralı durmuştur. bu biçimdelikle toplumsal olan Sina Akyol’un hırkasını giymiş bireyliği ya da o daha epeyce babacanlığa varan derviş edası ile sorun yaşamaz ve şiir pahalı lakin yalın kelam haline gelir.
Vadedimveylaya, Sina Akyol, Yasakmeyve Yayınları, 2011.
Burada yalın olanın paha haline gelmesi de şaşırtan bulunabilir. Zira yalın/lık dediğimiz şey genelde şiirin ortalamasını düşüren araçların başında gelir, sıklıkla o denli anlanmış ve şiir bu denileni haklı çıkaran sonuçlar yaşamamıza müsaade vermiştir. Yalınlıktan kasıt genelde vasatlıktır. Azer Yaran üzere yalınlığı organik olanın kesimi haline getiren ve doğasal olana açan şiirselleri saymazsak ezici çoğunluk yalınlığı sıradanlik olarak kabul ettiğinden o ortalamaya dâhil olmaktan kurtulamamıştır.
Sina Akyol’da yalınlık daha epey tabiat ve beşerden kalkındığı için şiirin kıymetini yükselten olguların başında gelir. Burada eksiltmenin yalınlığı şiir ortasında güçlendirmekte katkısının fazlaca olduğu bilhassa söz edilmelidir. Yalınlık doğasal olanın içine insani olanı da kıymet olarak dâhil ederek ilerler.
Şiirin oluşturduğunun biçimsel bir hale dönüşmesi natürel mümkündür. Hatta Sina Akyol’un şiirindeki bu yapıyı biçimsel olanın ortasında de ele alabiliriz. En azından eksiltmenin oluşturduğunun buna müsaade vereceğini düşünüyorum. Ne var ki bir yandan da bunun pek de gerçek olmayacağını, hatta aldatıcı olacağını sanıyorum. Zira buradaki eksiltme teknik bir hal olmaktan fazlaca şiirin tabir gücünü yükseltmeyi emeller. Buysa tartışmayı hemencecik teknik olanın dışına çıkarır. Eksiltili konuşmanın/olanın sesi de biçime direnir. Zira insani bir bedel olmasının kararı olarak da söylenmeye/konuşmaya eğilimlidir. Kaldı ki şaire kıymet olarak derviş edasını kazandıran da şiirin söyleniyor olmasıdır. Yalın kelam şairin bizimle/dünyayla konuşmasıdır. Biraz daha ilerleyelim birebir bağlam ortasında dünyayla hasbıhalidir. O yüzden de dayanılmaz bir insaniliği baştan öngörür ve içerir.
Ve bütün bunların hepsi bilgili dünyanın haricinde lakin dünyanın ortasındadır. haricinde olduğu için de günümüz okuruna dönük bir uzaklığın ortasından şiir getirir gdolayır. Günümüzün içerenleriyle olumlu manada bağ kurmuş olanın en uzağında durur. Lakin bugünün datalı dünyanın egemenliği altında olduğu gerçeğine çaresizce karşı çıkmak haricinde bir şey yapamaz/yapmaz.
Sina Akyol’un şiiri bildik manasıyla günümüz dünyasının şiiri olmadığı üzere ona ilişkin de değildir. Bilakis ona karşılıktan kendini oluşturur ve o da diğer bir dünyadır. Hatta bu karşılık onun varoluş münasebetlerinin en başında gelir. Yanı sıra bu karşılık muvazaalı hiç bir şeyin yanında ve ortasında olmaz/durmaz. pek ilkel duran dervişlik ve hali bu karşılıktan çıkıp geçmişe varır döner bugüne gelir şairi ve okuru bulur.
Kuşkusuz bu durum en azından Sina Akyol’un ve daha diğerlerinin şiirini bugün karşısında ilkel ve geri bulmak üzere bir illüzyonu dünyada dolandırmanın imkânıdır. Şiire dönük olmuş bitmiş ve gitmişlik de o bulmaktan beslenir, güç alır. Şair ya da okur bu şiire bugüne yakın olduğu ölçüde uzak kalmıştır /düşmüştür. Bu bununla birlikte paha olarak şiire ve şiirsel olana düşmanlık olarak anlanmaya sonuna kadar açıktır. Bunu bırakalım bugünün okurunu ve şairini taraf etrafın bile anlamasını beklemiyorum.
‘Vadedimveylaya’ da (Yasakmeye, 2011) baştan beri anlatmaya çalıştığımın en doruğunda ancak “ihtiyar/olur/zaman”da kendini oluşturmuştur. Buysa şairin yazdığını daha da eksiltmesi için kâfi bir niçindir. Bir yanda Çıkarı Yokuşu’na, Sinan Kâzım Özüdoğru’ya varan kederli geçmiş bir yanda evladıyla gelecek olan oğul’a varan bugün ve gelecek! Bunların ortasına giren ve tekrar hiç çıkmayacak olan vefat karşısında eksiltmeye pek yüz vermeyen ve “ihtiyar/ olur/ zaman”a âlâ gelen tabiat.
Yalınlık büyük ölçüde tabiat olmaya yanlışsız gitmiştir. Kent karşısında yaşlılığımızın tabiata sığınma isteğini onu bulamadığında en azından şiire çağırmasını anlamakta zorluk çekmiyorum. Evladıyla her gün gelse ne olur oğulu da anlıyorum.
Şiir kendini oluşturup şiirsel haline gelirken bir yandan da bu şairin daima toplumsal olanla kesişen ferdi tarihini oluşturmasına müsaade veren altını kalınca çizmeye çalıştığı şehir/dünya karşısındaki durumumuzdur. Dünya karşısında hallerimiz/halsizliğimiz şiirin asıl belirleyeni olurken şair ikisi üstünden bizi direnmeye de çağırmıştır.
Ahmet Oktay’ın derinlik dediği şey gelişimin akabinde o yaşlanmanın getirdiği durumdan öteki bir şey değildir. Durmuş oturmuş insan durmuş oturmamış, olmadık kalmamış dünya karşısında geçmiş/bugün ve gelecek düzleminde kendini yaşamaya çağıran ruhsal ya da hayati olguları şiire dâhil etmiştir.
Bizi öteki bir yere götürmeyecek, gitmeyi istesek müsaade vermeyecek kent karşısında bunun ne manaya geldiğini ve paha olup olmadığını tartışabiliriz. Bana soruluyorsa bedeldir. Zira mana pahadır ve kıymetlidir. Bu yüzden yaşama imkânımızdır, bugünle uzlaşmaz çelişkimiz ve uzaklığımızdır.
Sina Akyol bu bedelin farkındadır ve hem bilmekte tıpkı vakitte bilmemektedir. Bilmektedir zira insandır. Bilmemektedir zira mütevazıdır. Kendini inceltip duran ve otoritesinden oldukcatan kurtulmuş bir babacanlıkla bildiği ve olmak istemediği dünyayı şiirinde ve hayatında hiç eskitmediği çığlıkla dolaşıp durmaktadır. İncelikli bağırmaya hiç gelmeyen bir çığlıktır bu ve son derece insanidir.
Vaveyla, Sina Akyol’un şiirlerinde bağırtıdan fazlaca eksiltili bir konuşma halidir. Bana kalsa çığlık atılmasından, bağırılmasından yanayımdır. Neşet Ertaş’ın bağırtısı kulağıma gidip gelirken Sina Akyol, Muzaffer Kale üzere bağırmayı insanlığına kondurmayanlara da geçirebileceğim bir kelamım yok!
Vaveyla, Sina Akyol’un lisanından bizim çığlığımız kadar acımız olmuştur. Kendini eksilterek içimizden geçip giden çığlık bilmenin öbür bir lisanıdır. Kelam o çığlığı sakinleştirmeye fayda, acıyla yükselen bağırtıyı eksiltip okura gönderir. Herkes inatla kendini korurken Sina Akyol’un şiiri hepimizin eprimeyen barınağıdır.
Eksiltme bir bakıma yazılmayı bekleyen öbür şiirlere, edilmeye bekleyen kelamlara ne kalmışsa biriktirmektedir. Onlar da öbür şiirlere, kelamlara tıpkı eksiltmeyle kelam biriktirecektir. Lakin hepsinin vardırdığı şey muhakkaktır: “İnsan bin türlü ayrılamıyor/ken-/din-/den.” Kendinden ayrılamayan insansa ortak ya da değil geçmişten de ayrılmış olmaz. İnsan geçmişinden olmadığı sürece kendine hiç bir şey yapamaz, sadece hatırlar, hatırlamayı bilir.
Burada asıl manası oluşturan ve kıymetli hale getiren natürel sakladığını paylaşan “Aziz bellek”tir. Yaşlılığımız her gün oğulun çocuğunu kucaklarken geçmişimize de çalışmıştır. 1 Mayıs 1977’de Yararı Yokuşu’nda, Sinan Kâzım Özüdoğru’nun öldüğü yerde daha sonra öteki yerlerde bellek devinip durmuştur. Zira unutmamak yani hatırlamak bir sefer daha öldürmemek/öldürülmemek yerine geçtiği üzere ne var ne yok yaşatır ve yaşatmaya direnir. Direnme şiirin kendisidir.
Sonunda… Acıyla bir daha “Va!” deyip geçip gittik. Sina Akyol da o denli yaptı. daha sonra kendini derviş kabul etti biz onu anti-otoriter bir baba bildik deyip bahsi kapatmak da var ancak “iyidir/ yalın söz” deyip gitmek en azından bana daha yeterli gelebilir.
*10 Ekim 2012, Cırlavık- B. Tuzhisar
Okumaya devam et...
“Taksim’de, meydan ortasında/epey gezindim./…/İndim elbette/Kazancı yokuşunu./…/(En epey orda ezildim.)”
“Biz dalganın../biz kayanın../biz vaktin../…/ ..oğluyduk/..kızıydık/…/ .. ihtiyarıyız artık.”
Tahminen Sina Akyol’un şiirini tartışmaya Ahmet Oktay’ın onun yazdığını “gelişen”, “derinleşen” ve “durulan” “şiirsel”ler ortasında saymasından başlamalıyız. Bu başlangıç ihtimalen bizi Sina Akyol’un şiir ortasındaki durduğu yere ve niçinlerine götürecek, yazdığını şiirsel haline getiren öğe ve özelliklere ulaştıracaktır. (“Meğer kelam bakır”, BirGün, 10 Eylül 2006, Pazar)
Ahmet Oktay’ın şiirsel vurgusu Sina Akyol’un şiirinin yazılan şiirle olumlu manada ayrılığıdır. Sözcüğün tam manasıyla yazılan şiirin ortasında değildir fakat ondan başka da değildir. Şiirinin özellikleri yazılanın ortasında tutmaya ve o denli değerlendirmeye uzakken özgünleşir ve özgünleştirilmesine müsaade verir. Şiirselden bu olumlu ayrılık ve kendi şiirini oluşturduğu manası çıkartılmalıdır.
Bu oluşturma ve özgünleşmede temel farklılık eksiltme ve yalınlaşma üzere görünse de süreç ortasında beşere ve dünyaya dönük hal, yazdığını farklılaştıran öğeler ortasında yerini alır. Orada otoriterliğinden kurtulmuş ya da oldukçatan reddetmiş bir baba(can)lık (Kendisi bunu dervişlik kabul ediyor. Bana soruyorsa otoriterliğinden olmuş bir babalık onda daha duruyor ve dünyaya âlâ geliyor.) ve onun ağaca, çiçeğe, kurda kuşa, beşere yani dünyaya değen sıcaklığı ve sevgisi kadar bu ikisine dokundurmama tıpkı dünya karşısında müdafaa ve kollama isteği şiirinde öne çıktığı kadar şiirini oluşturur.
Sina Akyol, datalı sevgi ve sıcaklığı baştan şiirin dışına gönderen ve kıymet olarak kendi sevgi ve sıcaklığını oluşturan bir yapıyı geliştirip durmuştur. Eksilen/eksiltilen sözcükler ve dizeler en çok bunu çoğaltmıştır. Tıpkı sevgi, sıcaklık, ardındaki kıymet olarak babacanlık bir daha birebir dünyaya karşı çıkma sebebidir. Buysa Sina Akyol’un bir daha bedel olarak bireyliğini dünyaya daha ileride toplumsal olana sonuna kadar açmaya kâfi.
Eksiltme/azaltma şiiri yalınlaşmaya götüren yoldur. Yalınlaşma en azından Sina Akyol için organik olanla şiir içindeki fazlalıkları, safraları şiirin dışına göndermekle mümkündür. Buysa hem şiirini geliştirdiği üzere anlamsal planda da Ahmet Oktay’ın altını çizdiği daima bir derinleşmenin imkânı olur. Eksiltmenin yaptığı asıl şey şiirin tabir yeteneği kadar manasını güçlendirmektir. Bu durum bununla birlikte sıradanlik dediğimiz şeyi de öbür bir şey haline getirip Sina Akyol’un yalınlığına ekler.
Georges Bataille’ın demesiyle şiir, imkânların sözcükleri yoluyla gerçekleştirilen “sıradan bir çağrışım” üzere kabul edilmeye açıksa da izlek ve içerikler ve onların çağırdığı çağrışımı daha da derinleştirip sıradanlikten uzaklaştırır/kurtarır. Derinlik bugünün yüzeyliği karşısında bir daha birebir bugünün reddettiklerinin başında gelir. Bu manada günümüzde yazılan şiirle en azından biçimsel yakınlıkları varmış görünen ya da o denli kabul edilen şiirsel vakit içinde bundan kurtulmuş bu biçimdelikle de kendini bugüne daha eleştirel ve olumsuz bakan bir noktaya götürmüştür.
Eksiltmenin yaptığı diğer bir şeyse yalın kelamı daha kıymetli (Ben hikmetli yerine kıymetli demeyi tercih ediyorum.) hale getirmektir. Mana o eksiltmeyle daha da kıymetli hale gelirken yalın olan bunun haricinde kalmamıştır. Yalın olan daha bedelli olmuştur.
Burada kelam konusu eksiltme büyük ölçüde birinci şiirden bu yana teknik bir durum üzere görünüyorsa da yalın olanla kurulan bağın şiiri teknik tartışmanın haricinde tuttuğunu sanıyorum. Yalınlaşma mutlaka ve sadece teknik bir durum olarak algılanmaya o taraftaki belirtilere karşın büyük ölçüde buna kapalıdır. Kaldı ki şiiri kendinden başlatan bugünün şairine/okuruna Sina Akyol’un şiirinin uzak düşmesi de fakat bu durumla açıklanabilir.
İlla açımlamak gerekliyse, kıymet dediğim şeyle hikmet teriminin birebir şey olduğunu sanmıyorum. Hikmet kavramı şiiri mistikliğine dâhil edip hatta dinî olan ortasında kıymetlendirme imkânı verirken kıymet dinî olana aralı hatta ona olabildiğince uzak bir mistikliği çoğaltır. Bu hem de doğanın/doğasal olanın ürettiği ruhsallık olarak anlanmaya uygundur.
Kaldı ki Sina Akyol’un dünyaya dönük halinden anlamamız gereken de baştan beri muhakkaktır. Kişiselliği toplumsal olanla –politikleşmeye sonuna kadar açık- ilgisini baştan beri şiirin dışına çıkarmayı bir an bile düşünmediği üzere dinî olana da aralı durmuştur. bu biçimdelikle toplumsal olan Sina Akyol’un hırkasını giymiş bireyliği ya da o daha epeyce babacanlığa varan derviş edası ile sorun yaşamaz ve şiir pahalı lakin yalın kelam haline gelir.
Vadedimveylaya, Sina Akyol, Yasakmeyve Yayınları, 2011.
Burada yalın olanın paha haline gelmesi de şaşırtan bulunabilir. Zira yalın/lık dediğimiz şey genelde şiirin ortalamasını düşüren araçların başında gelir, sıklıkla o denli anlanmış ve şiir bu denileni haklı çıkaran sonuçlar yaşamamıza müsaade vermiştir. Yalınlıktan kasıt genelde vasatlıktır. Azer Yaran üzere yalınlığı organik olanın kesimi haline getiren ve doğasal olana açan şiirselleri saymazsak ezici çoğunluk yalınlığı sıradanlik olarak kabul ettiğinden o ortalamaya dâhil olmaktan kurtulamamıştır.
Sina Akyol’da yalınlık daha epey tabiat ve beşerden kalkındığı için şiirin kıymetini yükselten olguların başında gelir. Burada eksiltmenin yalınlığı şiir ortasında güçlendirmekte katkısının fazlaca olduğu bilhassa söz edilmelidir. Yalınlık doğasal olanın içine insani olanı da kıymet olarak dâhil ederek ilerler.
Şiirin oluşturduğunun biçimsel bir hale dönüşmesi natürel mümkündür. Hatta Sina Akyol’un şiirindeki bu yapıyı biçimsel olanın ortasında de ele alabiliriz. En azından eksiltmenin oluşturduğunun buna müsaade vereceğini düşünüyorum. Ne var ki bir yandan da bunun pek de gerçek olmayacağını, hatta aldatıcı olacağını sanıyorum. Zira buradaki eksiltme teknik bir hal olmaktan fazlaca şiirin tabir gücünü yükseltmeyi emeller. Buysa tartışmayı hemencecik teknik olanın dışına çıkarır. Eksiltili konuşmanın/olanın sesi de biçime direnir. Zira insani bir bedel olmasının kararı olarak da söylenmeye/konuşmaya eğilimlidir. Kaldı ki şaire kıymet olarak derviş edasını kazandıran da şiirin söyleniyor olmasıdır. Yalın kelam şairin bizimle/dünyayla konuşmasıdır. Biraz daha ilerleyelim birebir bağlam ortasında dünyayla hasbıhalidir. O yüzden de dayanılmaz bir insaniliği baştan öngörür ve içerir.
Ve bütün bunların hepsi bilgili dünyanın haricinde lakin dünyanın ortasındadır. haricinde olduğu için de günümüz okuruna dönük bir uzaklığın ortasından şiir getirir gdolayır. Günümüzün içerenleriyle olumlu manada bağ kurmuş olanın en uzağında durur. Lakin bugünün datalı dünyanın egemenliği altında olduğu gerçeğine çaresizce karşı çıkmak haricinde bir şey yapamaz/yapmaz.
Sina Akyol’un şiiri bildik manasıyla günümüz dünyasının şiiri olmadığı üzere ona ilişkin de değildir. Bilakis ona karşılıktan kendini oluşturur ve o da diğer bir dünyadır. Hatta bu karşılık onun varoluş münasebetlerinin en başında gelir. Yanı sıra bu karşılık muvazaalı hiç bir şeyin yanında ve ortasında olmaz/durmaz. pek ilkel duran dervişlik ve hali bu karşılıktan çıkıp geçmişe varır döner bugüne gelir şairi ve okuru bulur.
Kuşkusuz bu durum en azından Sina Akyol’un ve daha diğerlerinin şiirini bugün karşısında ilkel ve geri bulmak üzere bir illüzyonu dünyada dolandırmanın imkânıdır. Şiire dönük olmuş bitmiş ve gitmişlik de o bulmaktan beslenir, güç alır. Şair ya da okur bu şiire bugüne yakın olduğu ölçüde uzak kalmıştır /düşmüştür. Bu bununla birlikte paha olarak şiire ve şiirsel olana düşmanlık olarak anlanmaya sonuna kadar açıktır. Bunu bırakalım bugünün okurunu ve şairini taraf etrafın bile anlamasını beklemiyorum.
‘Vadedimveylaya’ da (Yasakmeye, 2011) baştan beri anlatmaya çalıştığımın en doruğunda ancak “ihtiyar/olur/zaman”da kendini oluşturmuştur. Buysa şairin yazdığını daha da eksiltmesi için kâfi bir niçindir. Bir yanda Çıkarı Yokuşu’na, Sinan Kâzım Özüdoğru’ya varan kederli geçmiş bir yanda evladıyla gelecek olan oğul’a varan bugün ve gelecek! Bunların ortasına giren ve tekrar hiç çıkmayacak olan vefat karşısında eksiltmeye pek yüz vermeyen ve “ihtiyar/ olur/ zaman”a âlâ gelen tabiat.
Yalınlık büyük ölçüde tabiat olmaya yanlışsız gitmiştir. Kent karşısında yaşlılığımızın tabiata sığınma isteğini onu bulamadığında en azından şiire çağırmasını anlamakta zorluk çekmiyorum. Evladıyla her gün gelse ne olur oğulu da anlıyorum.
Şiir kendini oluşturup şiirsel haline gelirken bir yandan da bu şairin daima toplumsal olanla kesişen ferdi tarihini oluşturmasına müsaade veren altını kalınca çizmeye çalıştığı şehir/dünya karşısındaki durumumuzdur. Dünya karşısında hallerimiz/halsizliğimiz şiirin asıl belirleyeni olurken şair ikisi üstünden bizi direnmeye de çağırmıştır.
Ahmet Oktay’ın derinlik dediği şey gelişimin akabinde o yaşlanmanın getirdiği durumdan öteki bir şey değildir. Durmuş oturmuş insan durmuş oturmamış, olmadık kalmamış dünya karşısında geçmiş/bugün ve gelecek düzleminde kendini yaşamaya çağıran ruhsal ya da hayati olguları şiire dâhil etmiştir.
Bizi öteki bir yere götürmeyecek, gitmeyi istesek müsaade vermeyecek kent karşısında bunun ne manaya geldiğini ve paha olup olmadığını tartışabiliriz. Bana soruluyorsa bedeldir. Zira mana pahadır ve kıymetlidir. Bu yüzden yaşama imkânımızdır, bugünle uzlaşmaz çelişkimiz ve uzaklığımızdır.
Sina Akyol bu bedelin farkındadır ve hem bilmekte tıpkı vakitte bilmemektedir. Bilmektedir zira insandır. Bilmemektedir zira mütevazıdır. Kendini inceltip duran ve otoritesinden oldukcatan kurtulmuş bir babacanlıkla bildiği ve olmak istemediği dünyayı şiirinde ve hayatında hiç eskitmediği çığlıkla dolaşıp durmaktadır. İncelikli bağırmaya hiç gelmeyen bir çığlıktır bu ve son derece insanidir.
Vaveyla, Sina Akyol’un şiirlerinde bağırtıdan fazlaca eksiltili bir konuşma halidir. Bana kalsa çığlık atılmasından, bağırılmasından yanayımdır. Neşet Ertaş’ın bağırtısı kulağıma gidip gelirken Sina Akyol, Muzaffer Kale üzere bağırmayı insanlığına kondurmayanlara da geçirebileceğim bir kelamım yok!
Vaveyla, Sina Akyol’un lisanından bizim çığlığımız kadar acımız olmuştur. Kendini eksilterek içimizden geçip giden çığlık bilmenin öbür bir lisanıdır. Kelam o çığlığı sakinleştirmeye fayda, acıyla yükselen bağırtıyı eksiltip okura gönderir. Herkes inatla kendini korurken Sina Akyol’un şiiri hepimizin eprimeyen barınağıdır.
Eksiltme bir bakıma yazılmayı bekleyen öbür şiirlere, edilmeye bekleyen kelamlara ne kalmışsa biriktirmektedir. Onlar da öbür şiirlere, kelamlara tıpkı eksiltmeyle kelam biriktirecektir. Lakin hepsinin vardırdığı şey muhakkaktır: “İnsan bin türlü ayrılamıyor/ken-/din-/den.” Kendinden ayrılamayan insansa ortak ya da değil geçmişten de ayrılmış olmaz. İnsan geçmişinden olmadığı sürece kendine hiç bir şey yapamaz, sadece hatırlar, hatırlamayı bilir.
Burada asıl manası oluşturan ve kıymetli hale getiren natürel sakladığını paylaşan “Aziz bellek”tir. Yaşlılığımız her gün oğulun çocuğunu kucaklarken geçmişimize de çalışmıştır. 1 Mayıs 1977’de Yararı Yokuşu’nda, Sinan Kâzım Özüdoğru’nun öldüğü yerde daha sonra öteki yerlerde bellek devinip durmuştur. Zira unutmamak yani hatırlamak bir sefer daha öldürmemek/öldürülmemek yerine geçtiği üzere ne var ne yok yaşatır ve yaşatmaya direnir. Direnme şiirin kendisidir.
Sonunda… Acıyla bir daha “Va!” deyip geçip gittik. Sina Akyol da o denli yaptı. daha sonra kendini derviş kabul etti biz onu anti-otoriter bir baba bildik deyip bahsi kapatmak da var ancak “iyidir/ yalın söz” deyip gitmek en azından bana daha yeterli gelebilir.
*10 Ekim 2012, Cırlavık- B. Tuzhisar
Okumaya devam et...