Ahmet Tulgar’ın birinci romanı ‘Volkan’ın Romanı’, 2000’li yılların Türkiye panoramasını çizerken zalimlere karşı edebiyatla direnmeyi amaçlayan, birfazlaca tipi ihtiva eden ve yeniliğini yitirmeyen bir kitap.
ÖNCE EDEBİYATÇI daha sonra GAZETECİ
Ahmet Tulgar’ın yapıtları hakkında kemikleşmiş yanlış bir kabul var. Onun evvel gazeteci olduğu. Yapıtlarıyla ilgili yazıların birçoklarına bakıldığında Tulgar’ın Türkçeyi bu derece güzel kullanımı ve özgün bir üsluba sahip olması gazeteciliğin bir getirisi üzere yansıtılmış. Bu yazıları kaleme alanların birçoğunun Tulgar’ın söyleşilerini izleme veya röportajlarını okuma zahmetine girmedikleri ortada. Hatta kitaplarının başındaki kısa biyografiyi okuyan dikkatli bir göz, 1959 doğumlu muharririn 1984-87 yılları içinde siyasi mahkûm olarak cezaevinde kaldığını, birinci hikaye kitabı ‘Evsiz Ülke Öyküleri’nin de 1989 yılında yayımlandığını fark ederek Tulgar’ın edebi hayatının gazetecilik hayatından daha evvel başlayıp başlamadığından şüphelenecektir. Evet, lise senelerında edebi denemeler yapan Tulgar’ın asıl edebi macerası cezaevi senelerında başlamış, bu vakitte yazdığı hikayeler de üstte de söylendiği üzere özgürlüğüne kavuştuktan iki sene daha sonra yayımlanmıştır. Fakat kitap yayımlandığında aslına bakarsanız gazeteciliğe başladığı için onun mesleksel kimliği her niçinse edebi kimliğine katkı yapan bir öge olarak yazılagelmiştir.(1)
AŞK ROMANI OLACAKTI
Üzerinde durulması gereken bir öbür konu ise ‘Volkan’ın Romanı’nın cinsidir. niçindir bilinmez Türkçe yazında cins tartışmaları pek sevilir. Lakin cins tartışmaları satıhta kalmış, romanın ortasındaki gizli tipler ötelenmiştir. Elbet, Tulgar’ın da söylemiş olduği üzere kitabın tipine siyasi-polisiye demek yanlış olmaz ancak bir daha müellifin da vurguladığı üzere bu, yarım kalmış bir aşk romanıdır hem de. Lakin, bir komplo döngüsü içerisinde yitip giden Volkan, eşcinsel olduğunu kesinkes kabullendiği, İzzet’e açılmaya karar verdiği vakit yeni bir komployla karşılaşır. Korucu aşiret reisi İzzet’in Volkan’a yakın davranma niçini onun cinsel kimliğini öğrenmek içindir: “Bir haftadır senin ibne olup olmadığını kesin olarak öğrenmek için uğraşıyorum.” (s.219) Kitabın son kısımlarında Volkan’ın idealize ettiği, yardımıyla şehvet, kıskançlık üzere hisleri yaşadığı -daha da kıymetlisi bu hisleri kabullendiği- İzzet de onu kandıran bir komplocudan ibarettir. Hem Tulgar’ın birebir vakitte üst kurmacayla kitabın anlatıcısı pozisyonunda olan muharririn belirttiği üzere beraberinde bir aşk romanı olmaya çalışan bir roman kelam konusu. Maalesef ki olama[z]dı…
Volkan’ın Romanı, Ahmet Tulgar, 232 syf., Everest Yayınları, 2006.
‘BU BİR GENÇLİK ROMANI MI?’
İlçe Emniyet Müdürü Hilmi Öztoprak konuttaki otorite figürü olarak karşımıza çıkar. Özbakımına son derece değer veren, kelamının üstüne kelam söyletmeyen, insanların çekindiği bu baba figürü karşısında ezilecektir Volkan. Daha bu biçimdelar kendisi için karar alamadığını, bütün kararları babasının aldığını düşünecek, “Sen ne işe yararsın?” cümlesi onda derin yaralar açacaktır. Kitaptaki “Bu Bir Gençlik Romanı mı?” kısmında müellif bu mevzuyu irdeler: 19. yüzyıl sonlarını ve 20. yüzyılın başını kapsayan bir periyottaki iki kavramı odağa almıştır bu kısımda. Birincisi, Volkan’ın annesini ve ablasını tanımlayan femme fragile, yani kırılgan bayan tipi. İkincisi ise, metindeki tabirle “edebiyatta ergenlikten çıkış, ergenliğin safiyetini kaybediş öyküleri olarak açımlayabileceğimiz” Jugendstil figürü. En büyük dehşetleri sistemlerinin bozulması olan, bu yüzden de birçok şeyi sineye çeken iki bayan içinde ergenlikten çıkmak için baba iktidarını yıkamayan, kendini hoşu, estetik olanı aramaya vakfeden lakin 2000’li yılların Türkiye’sinde bu mümkün olmadığı için arayışında da başarısız olan bir ergendir Volkan: Bir Çocuk -kitapta “çocuk” ve “oğlan” sözleri büyük harfle başlar. Tahminen yalnızca polis üniforması ortasında kendini erk sahibi olarak görmektedir. bir daha de çocuksu yüzü, melek yüzü mesleğiyle tezat oluşturan Volkan, baba pürüzünü aşamaz.
“21. yüzyıl Türkiye’sinin başında bir 20. yüzyıl başı romanının imkânsızlığı Volkan’ın romanı. Volkan’ın hayatı üzere başarısızlığa uğramaya kararlı bir Jugendstil romanı bu.” (s.103)
KOMPLO İÇİNDE KOMPLO
Romanın konusuna değinmek gerekirse, Avrupa’da büyük muvaffakiyet elde eden futbol ekibinden yedi futbolcu öldürülür. Takım’ın bu muvaffakiyetinin Avrupa Birliği’ne girmeyi kolaylaştıracağı algısının hâkim olduğu bir atmosferde bu atağın yankısı beklenenden de büyük olur. Teşkilat ortasındaki AB zıddı kliklerle Örgüt ortasındaki savaş yanlılarının organize ettiği aşikâr olan bu komploya yeterli bir kıssa gerekir. Volkan’ın, öğretmenlikten siyasi sebeplerle atıldığı için bekçilik yapan Hıdır’la birkaç dakika konuşması üzerinden kurulur öykü. Daha doğrusu ikisinin de eşcinsel olduğunu öne sürmek üzerinden. bu biçimdece örgüt Hıdır’ı infaz eder fakat bu infaz “ahlaki” münasebetlere dayandığı için Hıdır’ın aşireti infazı haklı bularak örgüte savaş açmaz. Volkan ise Urfa’da bir Yaygın Ev’e gdolayılür, “Barış” ismini seçer. Burada kaldığı müddet boyunca işlemediği bir kabahat için itirafta bulunmaya karar vereceği düşünülür… Kelamın özü, emniyet klikleri de örgüt klikleri de hiç bir ziyana uğramadan bu katliamı ikisi üzerine yıkar.
ZALİMLERLE UĞRAŞ İÇİN EDEBİYAT
Bir insanın hatalı olduğuna inanmak için cinsel kimliğinin geçerli bir delil olarak görüldüğü bu yırtıcı toplum yapısında kimse bunun bir komplo olduğundan şüphelenmez, şüphelenenler ise korktukları için susar. Bir kişi hariç: Müellif. Volkan’ın saunada birinci kere gördüğü “uzunlarını yakmış” bir Çocuk’tur müellif. Lakin onun acısını anlayarak Volkan’ın ter değil, gözyaşı döktüğünü, vücudunun ağladığını söylemiştir. İşte bu kişi, Volkan için bir şey yapmak istemiş ve onun romanını kaleme almıştır. Fakat, Volkan’a yapılan bu haksızlık özelinde gelişen edebiyat hareketi, genelleşerek bir direniş aksiyonuna dönüşmüştür:
“Şimdilik Volkan için yapacaklarımı tamamlamamış olsam da şunu görmüş bulunmaktayım: Bu zalimlerle gayret etmenin tek yolu edebiyat. senelerca gazetecilik yaptıktan daha sonra bunu artık inanarak söyleyebiliyorum.” (s.120)
Son olarak, kitabın beraberinde bir yol romanı olduğunu da söylemeli. İstanbul, Ankara, Amasya, Urfa… ‘Volkan’ın Romanı’ bununla birlikte ülkenin batısından doğusuna bir seyahat öyküsüdür de. İşte bu sayede 2000’li yılların Türkiye panoramasını görmek mümkün olur. bir daha bu sayede 2006 yılında yayımlanmasına rağmen yeniliğini yitirmeyen bir metin vardır karşımızda.
Volkan, kabahatini kabul etmeyen ancak hatasız olduğunu da söyleyemeyen bir karakterdir. Bahtı üstüne düşünür sık sık. Bir karar almaktan, yüzleşmekten, gayret etmekten sakınır. Her şeyin resen düzeleceğini ümit eder içten içe. Ne yeğeni Umut’a duyduğu sevgi ne de İzzet’ten hoşlanması onu bir türlü aksiyona geçiremez. Bu özellikleriyle ‘Volkan’ın Romanı’ Türkiye’nin siyasi problemlerine temas ederken bu altyapı içerisinde bireyi teğet geçmemiş olur. O denli ki bazen müellif ve Volkan içindeki izler dahi silikleşir:
“Romanın sonuna yaklaşırken gazete okumayı, televizyon seyretmeyi artık tümüyle bırakmıştım. Başkomiser’in vefatını gazeteden öğrendiğim gün karar vermiştim buna. Romana yeni olaylar eklenmesinden, olay örgüsünü son anda değiştirmek zorunda kalmaktan, başa dönmekten korkuyor olmalıydım. Korkuyorum da açıkçası. Nihayetinde her roman bir gün bitmek zorundadır. Bitmemesi durumunda, romanın kahramanı değişir. Müellifle yazdığı kahraman yer değiştirir. Bunu anlamıştım. Anladım. Ve korkuyorum.” (s.191)
Notlar:
1 – Volkan’ın Romanı söyleşisi:
Okumaya devam et...
ÖNCE EDEBİYATÇI daha sonra GAZETECİ
Ahmet Tulgar’ın yapıtları hakkında kemikleşmiş yanlış bir kabul var. Onun evvel gazeteci olduğu. Yapıtlarıyla ilgili yazıların birçoklarına bakıldığında Tulgar’ın Türkçeyi bu derece güzel kullanımı ve özgün bir üsluba sahip olması gazeteciliğin bir getirisi üzere yansıtılmış. Bu yazıları kaleme alanların birçoğunun Tulgar’ın söyleşilerini izleme veya röportajlarını okuma zahmetine girmedikleri ortada. Hatta kitaplarının başındaki kısa biyografiyi okuyan dikkatli bir göz, 1959 doğumlu muharririn 1984-87 yılları içinde siyasi mahkûm olarak cezaevinde kaldığını, birinci hikaye kitabı ‘Evsiz Ülke Öyküleri’nin de 1989 yılında yayımlandığını fark ederek Tulgar’ın edebi hayatının gazetecilik hayatından daha evvel başlayıp başlamadığından şüphelenecektir. Evet, lise senelerında edebi denemeler yapan Tulgar’ın asıl edebi macerası cezaevi senelerında başlamış, bu vakitte yazdığı hikayeler de üstte de söylendiği üzere özgürlüğüne kavuştuktan iki sene daha sonra yayımlanmıştır. Fakat kitap yayımlandığında aslına bakarsanız gazeteciliğe başladığı için onun mesleksel kimliği her niçinse edebi kimliğine katkı yapan bir öge olarak yazılagelmiştir.(1)
AŞK ROMANI OLACAKTI
Üzerinde durulması gereken bir öbür konu ise ‘Volkan’ın Romanı’nın cinsidir. niçindir bilinmez Türkçe yazında cins tartışmaları pek sevilir. Lakin cins tartışmaları satıhta kalmış, romanın ortasındaki gizli tipler ötelenmiştir. Elbet, Tulgar’ın da söylemiş olduği üzere kitabın tipine siyasi-polisiye demek yanlış olmaz ancak bir daha müellifin da vurguladığı üzere bu, yarım kalmış bir aşk romanıdır hem de. Lakin, bir komplo döngüsü içerisinde yitip giden Volkan, eşcinsel olduğunu kesinkes kabullendiği, İzzet’e açılmaya karar verdiği vakit yeni bir komployla karşılaşır. Korucu aşiret reisi İzzet’in Volkan’a yakın davranma niçini onun cinsel kimliğini öğrenmek içindir: “Bir haftadır senin ibne olup olmadığını kesin olarak öğrenmek için uğraşıyorum.” (s.219) Kitabın son kısımlarında Volkan’ın idealize ettiği, yardımıyla şehvet, kıskançlık üzere hisleri yaşadığı -daha da kıymetlisi bu hisleri kabullendiği- İzzet de onu kandıran bir komplocudan ibarettir. Hem Tulgar’ın birebir vakitte üst kurmacayla kitabın anlatıcısı pozisyonunda olan muharririn belirttiği üzere beraberinde bir aşk romanı olmaya çalışan bir roman kelam konusu. Maalesef ki olama[z]dı…
Volkan’ın Romanı, Ahmet Tulgar, 232 syf., Everest Yayınları, 2006.
‘BU BİR GENÇLİK ROMANI MI?’
İlçe Emniyet Müdürü Hilmi Öztoprak konuttaki otorite figürü olarak karşımıza çıkar. Özbakımına son derece değer veren, kelamının üstüne kelam söyletmeyen, insanların çekindiği bu baba figürü karşısında ezilecektir Volkan. Daha bu biçimdelar kendisi için karar alamadığını, bütün kararları babasının aldığını düşünecek, “Sen ne işe yararsın?” cümlesi onda derin yaralar açacaktır. Kitaptaki “Bu Bir Gençlik Romanı mı?” kısmında müellif bu mevzuyu irdeler: 19. yüzyıl sonlarını ve 20. yüzyılın başını kapsayan bir periyottaki iki kavramı odağa almıştır bu kısımda. Birincisi, Volkan’ın annesini ve ablasını tanımlayan femme fragile, yani kırılgan bayan tipi. İkincisi ise, metindeki tabirle “edebiyatta ergenlikten çıkış, ergenliğin safiyetini kaybediş öyküleri olarak açımlayabileceğimiz” Jugendstil figürü. En büyük dehşetleri sistemlerinin bozulması olan, bu yüzden de birçok şeyi sineye çeken iki bayan içinde ergenlikten çıkmak için baba iktidarını yıkamayan, kendini hoşu, estetik olanı aramaya vakfeden lakin 2000’li yılların Türkiye’sinde bu mümkün olmadığı için arayışında da başarısız olan bir ergendir Volkan: Bir Çocuk -kitapta “çocuk” ve “oğlan” sözleri büyük harfle başlar. Tahminen yalnızca polis üniforması ortasında kendini erk sahibi olarak görmektedir. bir daha de çocuksu yüzü, melek yüzü mesleğiyle tezat oluşturan Volkan, baba pürüzünü aşamaz.
“21. yüzyıl Türkiye’sinin başında bir 20. yüzyıl başı romanının imkânsızlığı Volkan’ın romanı. Volkan’ın hayatı üzere başarısızlığa uğramaya kararlı bir Jugendstil romanı bu.” (s.103)
KOMPLO İÇİNDE KOMPLO
Romanın konusuna değinmek gerekirse, Avrupa’da büyük muvaffakiyet elde eden futbol ekibinden yedi futbolcu öldürülür. Takım’ın bu muvaffakiyetinin Avrupa Birliği’ne girmeyi kolaylaştıracağı algısının hâkim olduğu bir atmosferde bu atağın yankısı beklenenden de büyük olur. Teşkilat ortasındaki AB zıddı kliklerle Örgüt ortasındaki savaş yanlılarının organize ettiği aşikâr olan bu komploya yeterli bir kıssa gerekir. Volkan’ın, öğretmenlikten siyasi sebeplerle atıldığı için bekçilik yapan Hıdır’la birkaç dakika konuşması üzerinden kurulur öykü. Daha doğrusu ikisinin de eşcinsel olduğunu öne sürmek üzerinden. bu biçimdece örgüt Hıdır’ı infaz eder fakat bu infaz “ahlaki” münasebetlere dayandığı için Hıdır’ın aşireti infazı haklı bularak örgüte savaş açmaz. Volkan ise Urfa’da bir Yaygın Ev’e gdolayılür, “Barış” ismini seçer. Burada kaldığı müddet boyunca işlemediği bir kabahat için itirafta bulunmaya karar vereceği düşünülür… Kelamın özü, emniyet klikleri de örgüt klikleri de hiç bir ziyana uğramadan bu katliamı ikisi üzerine yıkar.
ZALİMLERLE UĞRAŞ İÇİN EDEBİYAT
Bir insanın hatalı olduğuna inanmak için cinsel kimliğinin geçerli bir delil olarak görüldüğü bu yırtıcı toplum yapısında kimse bunun bir komplo olduğundan şüphelenmez, şüphelenenler ise korktukları için susar. Bir kişi hariç: Müellif. Volkan’ın saunada birinci kere gördüğü “uzunlarını yakmış” bir Çocuk’tur müellif. Lakin onun acısını anlayarak Volkan’ın ter değil, gözyaşı döktüğünü, vücudunun ağladığını söylemiştir. İşte bu kişi, Volkan için bir şey yapmak istemiş ve onun romanını kaleme almıştır. Fakat, Volkan’a yapılan bu haksızlık özelinde gelişen edebiyat hareketi, genelleşerek bir direniş aksiyonuna dönüşmüştür:
“Şimdilik Volkan için yapacaklarımı tamamlamamış olsam da şunu görmüş bulunmaktayım: Bu zalimlerle gayret etmenin tek yolu edebiyat. senelerca gazetecilik yaptıktan daha sonra bunu artık inanarak söyleyebiliyorum.” (s.120)
Son olarak, kitabın beraberinde bir yol romanı olduğunu da söylemeli. İstanbul, Ankara, Amasya, Urfa… ‘Volkan’ın Romanı’ bununla birlikte ülkenin batısından doğusuna bir seyahat öyküsüdür de. İşte bu sayede 2000’li yılların Türkiye panoramasını görmek mümkün olur. bir daha bu sayede 2006 yılında yayımlanmasına rağmen yeniliğini yitirmeyen bir metin vardır karşımızda.
Volkan, kabahatini kabul etmeyen ancak hatasız olduğunu da söyleyemeyen bir karakterdir. Bahtı üstüne düşünür sık sık. Bir karar almaktan, yüzleşmekten, gayret etmekten sakınır. Her şeyin resen düzeleceğini ümit eder içten içe. Ne yeğeni Umut’a duyduğu sevgi ne de İzzet’ten hoşlanması onu bir türlü aksiyona geçiremez. Bu özellikleriyle ‘Volkan’ın Romanı’ Türkiye’nin siyasi problemlerine temas ederken bu altyapı içerisinde bireyi teğet geçmemiş olur. O denli ki bazen müellif ve Volkan içindeki izler dahi silikleşir:
“Romanın sonuna yaklaşırken gazete okumayı, televizyon seyretmeyi artık tümüyle bırakmıştım. Başkomiser’in vefatını gazeteden öğrendiğim gün karar vermiştim buna. Romana yeni olaylar eklenmesinden, olay örgüsünü son anda değiştirmek zorunda kalmaktan, başa dönmekten korkuyor olmalıydım. Korkuyorum da açıkçası. Nihayetinde her roman bir gün bitmek zorundadır. Bitmemesi durumunda, romanın kahramanı değişir. Müellifle yazdığı kahraman yer değiştirir. Bunu anlamıştım. Anladım. Ve korkuyorum.” (s.191)
Notlar:
1 – Volkan’ın Romanı söyleşisi:
Okumaya devam et...