Pilar Quintana hayli taraflı bir müellif. Roman ve hikaye yazarlığının yanı sıra senaristlik de yapıyor ve her iki kategoride de bir fazlaca mükafata layık görülmüş. Kolombiya’nın değerli müellifleri içinde kendine yer bulmasına şaşmamalı.
Quintana’nın birden çok kitabı olsa da, onu dünyaya “La Perra” isimli romanı tanıttı. “La Perra”, İngilizceye “The Bitch” olarak çevrilmiş. Geçtiğimiz günlerde Can Yayınları etiketi ve Havva Memnun çevirisiyle raflara giren çevirinin ismi ise “Köpek”. Bu ilgiye dair yaptığım araştırmada ise karşıma Liz Moreno Chuquen’in bir yazısı çıktı. Chuquen, “La Perra”nın çift manalı olduğunu, “dişi köpek”in yanı sıra, “orospu” üzere aşağılayıcı bir karşılığa da bulunduğunu belirtiyor. Onun için romanı bu çift mana üzerinden kıymetlendirmekte yarar var.
Köpek, Pilar Quintana, Çeviren: Havva Keyifli, 112 syf., Can Yayınları, 2022.
ANNELİK BASKISI
Quintana’nın lisanımıza çevrilen birinci kitabı olan Köpek kısa bir roman. İki ana çatışma üzerine kurulmuş; birincisi aileyi ve anneliği ele alırken, oburu sınıf sıkıntısını ve ırkçılığı tartışıyor.
Birincisiyle başlayalım; Damaris ve Rogelio genç yaşta evlenmiş iki insan. Damaris bir nevi bekçilik olarak da değerlendirebileceğimiz konut paklığı işiyle uğraşırken, Rogelio balıkçılık yapıyor. İkisi de komşuları üzere; kendilerine benzeyen siyah ve fakirlere kaba, beyaz ve zenginlere saygılı ve müsamahakâr davranıyorlar. Lakin onları başkalarından ayıran bir şey daha var; Damaris bir türlü gebe kalamıyor. Evliliklerinin üzerinden iki yıl geçiyor, daha sonra dört, daha sonra on… Çabucak her dönemde, bahis komşunun dedikodularıyla paralel biçimde yeni bir deva arayışına giriyorlar; o şamandan bu şamana koşuşturup ellerindeki üç kuruşu da çarçur ediyorlar, lakin sonuç değişmiyor.
Romanın başında Damaris bir köpek yavrusu sahipleniyor ve ona, doğmamış kızına uygun gördüğü Chirli ismini koyuyor. Bahçelerinde üç köpek daha var, fakat Damaris bu avuç içi kadar köpeğe yürekten bağlanıyor, kendi doğurmuş üzere ihtimamla yaklaşıyor. O denli ki onu koynunda, sütyeninin ortasında uyutuyor. Fakat köpek büyümeye başlayınca işler pek istediği biçimde ilerlemiyor.
SINIFSAL BASKI VE FAŞİZM
“Damaris kendi kendine: ‘Şu anda birileri bizi bakılırsacek olsa, meskenin sahibi olduğumuz için bu biçimde rahat davrandığımızı sanmaz katiyen,’ diyordu. Garip giysiler ortasındaki bir küme fakir zencinin, zenginlerin malını kullandıkları çabucak anlaşılırdı. Ona nazaran eşit olmayı düşünmek, ensest bir bağlantıya girmek ya da cinayet işlemek kadar büyük bir kabahatti.”
Köpek’in ikinci çatışmasını oluşturan kısma girmeden belirtelim; roman Pasifik kıyısında geçiyor. Kolombiya’nın Pasifik kıyıları üvey evladı muamelesi goren bir yer. Bu bölgede yüklü olarak siyahların yaşadığını düşününce karşımıza mutlak bir yoksulluk ve sıhhatinden eğitimine kadar yetersiz bir devlet takviyesi çıkıyor. Ayrıyeten burası uyuşturucu kaçakçılığının kıymetli noktalarından biri olması ve silahlı kümelerin hâkimiyetiyle de dikkat cazip bir yer.
Köpek’te silahlı çeteler, uyuşturucu savaşları üzere şeyler olmasa da atmosferin gibisi bir hava yarattığı, yani sert ve acımasız bir dünyayla karşı karşıya bulunduğumuzu anlıyoruz. Olağan iş bununla da bitmiyor; Pasifik hem de bir turist “cenneti”. Yılın belirli aylarında gemilerle gelen yerli-yabancı turistler fakir köylülerin onlara tahsis ettikleri yerlerde kalıyor ve yerliler, küçük tezgâhlarda sattıkları ikramlık eşyalarla geçinmeye çalışıyorlar.
Romanda küçük bir motif olarak geçen bu mevsimlik turistlerin yanı sıra bir de oradan arazi satın alan, kendilerine en kaliteli materyallerden lüks meskenler yaptıran varlıklı beyazlar var. Damaris’in bekçiliğini yaptığı boş mesken de bu biçimde bir mesken.
Damaris ve Rogelio bu meskenin bahçesindeki müştemilat üzere bir kulübede yaşıyorlar. Konut ne kadar lüksse kulübe o kadar berbat biçimde; tıpkı Damaris’in ruh hali üzere.
Aslında Damaris’in ruh hali biraz manik depresif seyrediyor. Kısırlığın acısı canını ne kadar yakıyorsa köpeğe o kadar bağlanıyor; köpeğe ne kadar bağlanırsa kısırlığını o kadar hatırlıyor. İlerleyen süreçte yaşanan enteresan konular bir yana, işin asıl dikkat cazip kısmı geçmişte; köpeğin gelişi ve büyümesiyle birlikte başlayan/değişen durumlar ile geçmişte yaşananlar, bu lüks konutun yapılışı, konutun sahibi Reyes’lerin tavrı ve başlarına gelenler birbiriyle bağlı.
Pasifik kıyılarında dokuz yıl yaşayan Quintana, bu bölgenin ülkedeki faşizmin açık bir göstergesi olduğunu belirtiyor bir röportajında ve “Neyi yanlış yaptığımızı görmek istiyorsak Pasifik’e bakmamız gerekir,” diyor.
Quintana bölgeyi hayli yakından tanıyor: Fakir siyahlar, her yerinden su alan teneke kulübeler, çamurlu yollar… Hepsi toplaşıp toplaşıp sınıfsal bir öfkeye dönüşüyor ve tıpkı Pasifik’in suları üzere hırçın ve ölümcül birtakım sonuçlar doğuruyor, fakat şuurlu bir öfke değil bu, hayli duygusal, anlık, neredeyse refleksif; bir çift çizme için tahminen…
Bir yanda toplumun annelik baskısı, öteki yanda Kolombiya’nın bölgesel/siyasal baskısı, bir öbür yandaysa beyazların sınıfsal baskısı altında kalan bir bayanın öyküsünü anlatıyor Köpek. Quintana’nın başka kitaplarını da merak ettirecek kadar dikkat cazip üstelik.
Okumaya devam et...
Quintana’nın birden çok kitabı olsa da, onu dünyaya “La Perra” isimli romanı tanıttı. “La Perra”, İngilizceye “The Bitch” olarak çevrilmiş. Geçtiğimiz günlerde Can Yayınları etiketi ve Havva Memnun çevirisiyle raflara giren çevirinin ismi ise “Köpek”. Bu ilgiye dair yaptığım araştırmada ise karşıma Liz Moreno Chuquen’in bir yazısı çıktı. Chuquen, “La Perra”nın çift manalı olduğunu, “dişi köpek”in yanı sıra, “orospu” üzere aşağılayıcı bir karşılığa da bulunduğunu belirtiyor. Onun için romanı bu çift mana üzerinden kıymetlendirmekte yarar var.
Köpek, Pilar Quintana, Çeviren: Havva Keyifli, 112 syf., Can Yayınları, 2022.
ANNELİK BASKISI
Quintana’nın lisanımıza çevrilen birinci kitabı olan Köpek kısa bir roman. İki ana çatışma üzerine kurulmuş; birincisi aileyi ve anneliği ele alırken, oburu sınıf sıkıntısını ve ırkçılığı tartışıyor.
Birincisiyle başlayalım; Damaris ve Rogelio genç yaşta evlenmiş iki insan. Damaris bir nevi bekçilik olarak da değerlendirebileceğimiz konut paklığı işiyle uğraşırken, Rogelio balıkçılık yapıyor. İkisi de komşuları üzere; kendilerine benzeyen siyah ve fakirlere kaba, beyaz ve zenginlere saygılı ve müsamahakâr davranıyorlar. Lakin onları başkalarından ayıran bir şey daha var; Damaris bir türlü gebe kalamıyor. Evliliklerinin üzerinden iki yıl geçiyor, daha sonra dört, daha sonra on… Çabucak her dönemde, bahis komşunun dedikodularıyla paralel biçimde yeni bir deva arayışına giriyorlar; o şamandan bu şamana koşuşturup ellerindeki üç kuruşu da çarçur ediyorlar, lakin sonuç değişmiyor.
Romanın başında Damaris bir köpek yavrusu sahipleniyor ve ona, doğmamış kızına uygun gördüğü Chirli ismini koyuyor. Bahçelerinde üç köpek daha var, fakat Damaris bu avuç içi kadar köpeğe yürekten bağlanıyor, kendi doğurmuş üzere ihtimamla yaklaşıyor. O denli ki onu koynunda, sütyeninin ortasında uyutuyor. Fakat köpek büyümeye başlayınca işler pek istediği biçimde ilerlemiyor.
SINIFSAL BASKI VE FAŞİZM
“Damaris kendi kendine: ‘Şu anda birileri bizi bakılırsacek olsa, meskenin sahibi olduğumuz için bu biçimde rahat davrandığımızı sanmaz katiyen,’ diyordu. Garip giysiler ortasındaki bir küme fakir zencinin, zenginlerin malını kullandıkları çabucak anlaşılırdı. Ona nazaran eşit olmayı düşünmek, ensest bir bağlantıya girmek ya da cinayet işlemek kadar büyük bir kabahatti.”
Köpek’in ikinci çatışmasını oluşturan kısma girmeden belirtelim; roman Pasifik kıyısında geçiyor. Kolombiya’nın Pasifik kıyıları üvey evladı muamelesi goren bir yer. Bu bölgede yüklü olarak siyahların yaşadığını düşününce karşımıza mutlak bir yoksulluk ve sıhhatinden eğitimine kadar yetersiz bir devlet takviyesi çıkıyor. Ayrıyeten burası uyuşturucu kaçakçılığının kıymetli noktalarından biri olması ve silahlı kümelerin hâkimiyetiyle de dikkat cazip bir yer.
Köpek’te silahlı çeteler, uyuşturucu savaşları üzere şeyler olmasa da atmosferin gibisi bir hava yarattığı, yani sert ve acımasız bir dünyayla karşı karşıya bulunduğumuzu anlıyoruz. Olağan iş bununla da bitmiyor; Pasifik hem de bir turist “cenneti”. Yılın belirli aylarında gemilerle gelen yerli-yabancı turistler fakir köylülerin onlara tahsis ettikleri yerlerde kalıyor ve yerliler, küçük tezgâhlarda sattıkları ikramlık eşyalarla geçinmeye çalışıyorlar.
Romanda küçük bir motif olarak geçen bu mevsimlik turistlerin yanı sıra bir de oradan arazi satın alan, kendilerine en kaliteli materyallerden lüks meskenler yaptıran varlıklı beyazlar var. Damaris’in bekçiliğini yaptığı boş mesken de bu biçimde bir mesken.
Damaris ve Rogelio bu meskenin bahçesindeki müştemilat üzere bir kulübede yaşıyorlar. Konut ne kadar lüksse kulübe o kadar berbat biçimde; tıpkı Damaris’in ruh hali üzere.
Aslında Damaris’in ruh hali biraz manik depresif seyrediyor. Kısırlığın acısı canını ne kadar yakıyorsa köpeğe o kadar bağlanıyor; köpeğe ne kadar bağlanırsa kısırlığını o kadar hatırlıyor. İlerleyen süreçte yaşanan enteresan konular bir yana, işin asıl dikkat cazip kısmı geçmişte; köpeğin gelişi ve büyümesiyle birlikte başlayan/değişen durumlar ile geçmişte yaşananlar, bu lüks konutun yapılışı, konutun sahibi Reyes’lerin tavrı ve başlarına gelenler birbiriyle bağlı.
Pasifik kıyılarında dokuz yıl yaşayan Quintana, bu bölgenin ülkedeki faşizmin açık bir göstergesi olduğunu belirtiyor bir röportajında ve “Neyi yanlış yaptığımızı görmek istiyorsak Pasifik’e bakmamız gerekir,” diyor.
Quintana bölgeyi hayli yakından tanıyor: Fakir siyahlar, her yerinden su alan teneke kulübeler, çamurlu yollar… Hepsi toplaşıp toplaşıp sınıfsal bir öfkeye dönüşüyor ve tıpkı Pasifik’in suları üzere hırçın ve ölümcül birtakım sonuçlar doğuruyor, fakat şuurlu bir öfke değil bu, hayli duygusal, anlık, neredeyse refleksif; bir çift çizme için tahminen…
Bir yanda toplumun annelik baskısı, öteki yanda Kolombiya’nın bölgesel/siyasal baskısı, bir öbür yandaysa beyazların sınıfsal baskısı altında kalan bir bayanın öyküsünü anlatıyor Köpek. Quintana’nın başka kitaplarını da merak ettirecek kadar dikkat cazip üstelik.
Okumaya devam et...