Nilgün Taylan
Etaf Rum’un birinci romanı bayanın Sesi Yok geçtiğimiz günlerde İthaki Yayınları etiketi ve Dilek Altınanıt çevirisiyle yayımlandı. Otobiyografik öğeler de içeren roman yurt haricinde pek dikkat çekti ve kısa vakitte oldukcasatanlar listelerinde kendine yer buldu. Rum, romanında bayanların, bilhassa de Orta Doğulu bayanların maruz kaldıkları din ve gelenek baskısını içeriden bir gözle anlatıyor.
Rum da bir epeyce Filistinli bayan üzere görücü metoduyla, genç yaşta evlendirilir. bayanın yeri konutudur fikriyle, ondan yalnızca mesken hanımı olması ve çocuk doğurması beklenir. esasen bir bayan öteki ne işe fayda ki!
Rum 19 yaşında evlenip iki çocuk sahibi olsa da ömrünü oburunun ellerine bırakmamak ismine var gücüyle direnir ve evvel boşanıp daha sonra üniversiteye masraf. Kitapları epeyce sevdiği için Amerikan ve İngiliz Edebiyatı üzerine eğitim görür. Yazmaya da bundan daha sonra başlar. Anlatması gereken acıları vardır çünkü. hanımın Sesi Yok işte bu biçimde bir badireden daha sonra kaleme alındı.
hanımın Sesi Yok, Etaf Rum, çeviren: İstek Altınanıt, 226 syf, İthaki Yayınları, 2022.
ÜÇ JENERASYON, ÜÇ BAYAN KISSASI
“Soğuk, kasvetli bir gün New York’un Brooklyn bölgesinde, sesim olmadan doğdum. Kimse durumumdan kelam etmedi. yıllar daha sonrasına kadar sesim olmadığını bilmiyordum, ta ki bir şey istemek için ağzımı açtığımda kimsenin beni duyamadığını fark edene kadar. Benim geldiğim yerde sessizlik cinsiyetimden kaynaklı bir durum, tıpkı bir hanımın göğsündeki göğüsler kadar olağan, karnında büyüyen daha sonraki jenerasyon kadar gerekli.”
hanımın Sesi Yok her ne kadar duygusal bir kitap olsa da Rum’un bunu istismara kalkışmadığını söyleyerek başlamak istiyorum. Arabesk bir duygusallık kelam konusu değil yani, aksine katı bir gerçeklik ve bu gerçekliğe karşı bir direniş kelam konusu.
Bu hissi daha epigraf kısmında alıyoruz. Anlatılamayan, konuşulamayan her şeyin ızdırap verici olduğunun altını çiziyor Rum. aslına bakarsan anlatmaya da bu biçimdelikle başlıyor. Feminist müellif Audre Lorde’nin “Sessizliğin seni korumayacak!” kelamını aklından ve kaleminden eksik etmiyor.
Roman yaklaşık yirmi yıllık bir müddetde ve üç hanımın öne çıktığı memleketler arası bir düzlemde geçiyor. Bu bayanlar İsra, Deya ve Feride.
Birincinin 1990’da İsra’nın öyküsüyle başlıyoruz. Filistinli, 17 yaşında bir kız olan İsra fakir bir aileye mensuptur. Konuttan dışarı pek adım atmayan biridir, baskı altında yaşar, tek kurtuluşu kitaplarda bulur ve daima okur. Annesi yasaklasa dahi okur, ancak gerçek bir kurtuluş için kitaplardan fazlasına gereksinim vardır.
İsra’ya bir sürü görücü gelir, fakat babası gözünü, vakti vaktinde Amerika’ya göç etmiş komşularına diker. Gün gelir, kız istenir, düğün yapılır ve Amerika’ya hakikat yola çıkılır. Burada yaşananlar ise Filistin’den beter bir hal almaya başlar.
İsra’nın büyük kızı olan Deya’nın öyküsüyle 2008’in Brooklyn’inden devam ederiz. Burada da husus kız isteme sorunudur ve on sekiz yıl evvel Filistin’de annesinin yaşadığı şey her neyse, Deya da aşağı üst tıpkı şeyi yaşar. Fakat annesinden farklı olarak her şeyi göze alır ve direnmeyi seçer. İsyanın bir direnişe dönüşmeye başladığı yer de buradan daha sonra başlar.
Romanın üçüncü kıymetli bayanı olan Feride ise İsra’nın kocası Adem’in annesidir. Geleneklerine son derece bağlı, Amerika’da yaşadığı biçimde konutundan -kabuğundan mı demeli- asla çıkmayan, her şeyi körü körüne kabul etmiş bir bayandır. Hal bu biçimde olunca Feride, gelini İsra için de, torunu Deya için de bir ızdırap kaynağı olur çıkar.
BAYAN HER YERDE BAYANDIR
hanımın Sesi Yok’ta, bu üç bayanın öyküsü kısa kısımlarla, birbirine paralel biçimde ilerleyen bir kurguyla verilir. Bayanların yalnızca çocuk doğuran, “iyi” bir eş ve anne olmanın ötesinde bir hayatlarının olmayacağı fikri, yani bütün gelenek gorenekler masaya yatırılıp ağır bir sorgudan geçirilir. Aile içi şiddet ve bayan cinayetleri de değildir yalnızca konu bahis olan şey; dışarıdan “gül gibi” göründükleri biçimde, elli yıl evli kalıp birbirlerini asla sevmeyen ve asla sevmeyecek insanları da görürüz. Bu haliyle görücü metodu evlilik erkek açısından da berbat bir şey olarak gösterilir.
Lakin bayanların bu âdetten çektikleri olağan olarak ki erkeklere nazaran daha fazladır; üstelik bunlar saymakla bitmez. İsra da tam olarak bu biçimde bir hayat sürer. Birden epey cephede savaştığı için fazlaca yara alır, bir de buna erkek evlat doğuramama “problemi” eklenince ipler uygunca gerilir.
Feride hem İsra’ya birebir vakitte Deya’ya karşı tutucu bir hal takınırken, “Nerede yaşadığımızın değeri yok,” der daima. İster Filistin, ister Amerika; bayan her yerde bayandır…
Romanda fark ettiğimiz ayrıntılardan biri de Amerika’daki klâsik Müslüman, Orta Doğulu ailelerin durumudur. Genelde kapalı bir gettoda yaşayan ve güya hâlâ kendi ülkelerindelermiş üzere bağnazca davranıp yeni jenerasyona de bunları dayatan aileler, yaptıkları bütün baskıları da “özü, benliği kaybetme” dehşetiyle sıvarlar. bu biçimdece zulüm legal bir tabana yerleşir ve gericilik, azınlığın bir “direnişi” biçiminde algılanır. (Bunun bir benzerini de doğudan, Anadolu’dan batıya göçen ailelerde görürüz. Yer değişse de zihniyet değişmez.)
İSTANBUL KONTRATI YAŞATIR!
“Kadınların toplum ortasında yapabileceklerinin sonları olduğu öğretilerek büyüdüm ben. Her ne vakit ki evvelde planlanmış evlilik ve annelik yolunun dışına çıkma isteğimi lisana getirdim, tekrar yine bir bayanın bir erkek olmadığı hatırlatıldı bana.”
Kitabın sonunda yer alan Müellifin Notu kısmında bu biçimde der Etaf Rum. Kitabı yazım sürecinde, hatta bu karar alma etabında bile fazlaca korktuğunu anlatır bize. Okuduklarımıza bakınca bunun boş bir dehşet olmadığını anlarız, zira bu biçimdesi bir kitabın varlığı onun kendi etrafından aforoz edilmesine de sebep olabilir.
Lakin Rum geri adım atmaz; müellif. hiç bir otosansür uygulamaz kendine, kendini yalnız, güçsüz hissettiği anlarda büyük feminist muharrirleri hatırlar. Kendi sesinin oburlarının sesi olacağını bilir.
bayanın Sesi Yok romanındaki münasebetler, baskılar, Amerikalı ya da Avrupalılar için “farklı” görülse de, Türkiye üzere ülkelerde “normal” kabul ediliyor ne yazık ki. Bu “normal”liğin en değerli sebeplerinden biri şiddetin yaygınlığında. Çabucak hepimizin ailesi, hatta annelerimiz bile misal görücü metotlarıyla evlendirilip erkek çocuk doğurmaları tarafında türlü türlü baskıyla karşılaştılar ve bu baskılar biçim değiştirse de devam ediyor.
hanımın Sesi Yok, bu bağlamda bir ayna bakılırsavi de görüyor. Bizi bize anlatıyor ve sesi olmayan bayanları bağırmaya davet ediyor, zira “sessizliğimiz bizi korumayacak”!
Bitirirken bir defa de buradan yazalım: İstanbul Kontratı yaşatır!
Okumaya devam et...
Etaf Rum’un birinci romanı bayanın Sesi Yok geçtiğimiz günlerde İthaki Yayınları etiketi ve Dilek Altınanıt çevirisiyle yayımlandı. Otobiyografik öğeler de içeren roman yurt haricinde pek dikkat çekti ve kısa vakitte oldukcasatanlar listelerinde kendine yer buldu. Rum, romanında bayanların, bilhassa de Orta Doğulu bayanların maruz kaldıkları din ve gelenek baskısını içeriden bir gözle anlatıyor.
Rum da bir epeyce Filistinli bayan üzere görücü metoduyla, genç yaşta evlendirilir. bayanın yeri konutudur fikriyle, ondan yalnızca mesken hanımı olması ve çocuk doğurması beklenir. esasen bir bayan öteki ne işe fayda ki!
Rum 19 yaşında evlenip iki çocuk sahibi olsa da ömrünü oburunun ellerine bırakmamak ismine var gücüyle direnir ve evvel boşanıp daha sonra üniversiteye masraf. Kitapları epeyce sevdiği için Amerikan ve İngiliz Edebiyatı üzerine eğitim görür. Yazmaya da bundan daha sonra başlar. Anlatması gereken acıları vardır çünkü. hanımın Sesi Yok işte bu biçimde bir badireden daha sonra kaleme alındı.
hanımın Sesi Yok, Etaf Rum, çeviren: İstek Altınanıt, 226 syf, İthaki Yayınları, 2022.
ÜÇ JENERASYON, ÜÇ BAYAN KISSASI
“Soğuk, kasvetli bir gün New York’un Brooklyn bölgesinde, sesim olmadan doğdum. Kimse durumumdan kelam etmedi. yıllar daha sonrasına kadar sesim olmadığını bilmiyordum, ta ki bir şey istemek için ağzımı açtığımda kimsenin beni duyamadığını fark edene kadar. Benim geldiğim yerde sessizlik cinsiyetimden kaynaklı bir durum, tıpkı bir hanımın göğsündeki göğüsler kadar olağan, karnında büyüyen daha sonraki jenerasyon kadar gerekli.”
hanımın Sesi Yok her ne kadar duygusal bir kitap olsa da Rum’un bunu istismara kalkışmadığını söyleyerek başlamak istiyorum. Arabesk bir duygusallık kelam konusu değil yani, aksine katı bir gerçeklik ve bu gerçekliğe karşı bir direniş kelam konusu.
Bu hissi daha epigraf kısmında alıyoruz. Anlatılamayan, konuşulamayan her şeyin ızdırap verici olduğunun altını çiziyor Rum. aslına bakarsan anlatmaya da bu biçimdelikle başlıyor. Feminist müellif Audre Lorde’nin “Sessizliğin seni korumayacak!” kelamını aklından ve kaleminden eksik etmiyor.
Roman yaklaşık yirmi yıllık bir müddetde ve üç hanımın öne çıktığı memleketler arası bir düzlemde geçiyor. Bu bayanlar İsra, Deya ve Feride.
Birincinin 1990’da İsra’nın öyküsüyle başlıyoruz. Filistinli, 17 yaşında bir kız olan İsra fakir bir aileye mensuptur. Konuttan dışarı pek adım atmayan biridir, baskı altında yaşar, tek kurtuluşu kitaplarda bulur ve daima okur. Annesi yasaklasa dahi okur, ancak gerçek bir kurtuluş için kitaplardan fazlasına gereksinim vardır.
İsra’ya bir sürü görücü gelir, fakat babası gözünü, vakti vaktinde Amerika’ya göç etmiş komşularına diker. Gün gelir, kız istenir, düğün yapılır ve Amerika’ya hakikat yola çıkılır. Burada yaşananlar ise Filistin’den beter bir hal almaya başlar.
İsra’nın büyük kızı olan Deya’nın öyküsüyle 2008’in Brooklyn’inden devam ederiz. Burada da husus kız isteme sorunudur ve on sekiz yıl evvel Filistin’de annesinin yaşadığı şey her neyse, Deya da aşağı üst tıpkı şeyi yaşar. Fakat annesinden farklı olarak her şeyi göze alır ve direnmeyi seçer. İsyanın bir direnişe dönüşmeye başladığı yer de buradan daha sonra başlar.
Romanın üçüncü kıymetli bayanı olan Feride ise İsra’nın kocası Adem’in annesidir. Geleneklerine son derece bağlı, Amerika’da yaşadığı biçimde konutundan -kabuğundan mı demeli- asla çıkmayan, her şeyi körü körüne kabul etmiş bir bayandır. Hal bu biçimde olunca Feride, gelini İsra için de, torunu Deya için de bir ızdırap kaynağı olur çıkar.
BAYAN HER YERDE BAYANDIR
hanımın Sesi Yok’ta, bu üç bayanın öyküsü kısa kısımlarla, birbirine paralel biçimde ilerleyen bir kurguyla verilir. Bayanların yalnızca çocuk doğuran, “iyi” bir eş ve anne olmanın ötesinde bir hayatlarının olmayacağı fikri, yani bütün gelenek gorenekler masaya yatırılıp ağır bir sorgudan geçirilir. Aile içi şiddet ve bayan cinayetleri de değildir yalnızca konu bahis olan şey; dışarıdan “gül gibi” göründükleri biçimde, elli yıl evli kalıp birbirlerini asla sevmeyen ve asla sevmeyecek insanları da görürüz. Bu haliyle görücü metodu evlilik erkek açısından da berbat bir şey olarak gösterilir.
Lakin bayanların bu âdetten çektikleri olağan olarak ki erkeklere nazaran daha fazladır; üstelik bunlar saymakla bitmez. İsra da tam olarak bu biçimde bir hayat sürer. Birden epey cephede savaştığı için fazlaca yara alır, bir de buna erkek evlat doğuramama “problemi” eklenince ipler uygunca gerilir.
Feride hem İsra’ya birebir vakitte Deya’ya karşı tutucu bir hal takınırken, “Nerede yaşadığımızın değeri yok,” der daima. İster Filistin, ister Amerika; bayan her yerde bayandır…
Romanda fark ettiğimiz ayrıntılardan biri de Amerika’daki klâsik Müslüman, Orta Doğulu ailelerin durumudur. Genelde kapalı bir gettoda yaşayan ve güya hâlâ kendi ülkelerindelermiş üzere bağnazca davranıp yeni jenerasyona de bunları dayatan aileler, yaptıkları bütün baskıları da “özü, benliği kaybetme” dehşetiyle sıvarlar. bu biçimdece zulüm legal bir tabana yerleşir ve gericilik, azınlığın bir “direnişi” biçiminde algılanır. (Bunun bir benzerini de doğudan, Anadolu’dan batıya göçen ailelerde görürüz. Yer değişse de zihniyet değişmez.)
İSTANBUL KONTRATI YAŞATIR!
“Kadınların toplum ortasında yapabileceklerinin sonları olduğu öğretilerek büyüdüm ben. Her ne vakit ki evvelde planlanmış evlilik ve annelik yolunun dışına çıkma isteğimi lisana getirdim, tekrar yine bir bayanın bir erkek olmadığı hatırlatıldı bana.”
Kitabın sonunda yer alan Müellifin Notu kısmında bu biçimde der Etaf Rum. Kitabı yazım sürecinde, hatta bu karar alma etabında bile fazlaca korktuğunu anlatır bize. Okuduklarımıza bakınca bunun boş bir dehşet olmadığını anlarız, zira bu biçimdesi bir kitabın varlığı onun kendi etrafından aforoz edilmesine de sebep olabilir.
Lakin Rum geri adım atmaz; müellif. hiç bir otosansür uygulamaz kendine, kendini yalnız, güçsüz hissettiği anlarda büyük feminist muharrirleri hatırlar. Kendi sesinin oburlarının sesi olacağını bilir.
bayanın Sesi Yok romanındaki münasebetler, baskılar, Amerikalı ya da Avrupalılar için “farklı” görülse de, Türkiye üzere ülkelerde “normal” kabul ediliyor ne yazık ki. Bu “normal”liğin en değerli sebeplerinden biri şiddetin yaygınlığında. Çabucak hepimizin ailesi, hatta annelerimiz bile misal görücü metotlarıyla evlendirilip erkek çocuk doğurmaları tarafında türlü türlü baskıyla karşılaştılar ve bu baskılar biçim değiştirse de devam ediyor.
hanımın Sesi Yok, bu bağlamda bir ayna bakılırsavi de görüyor. Bizi bize anlatıyor ve sesi olmayan bayanları bağırmaya davet ediyor, zira “sessizliğimiz bizi korumayacak”!
Bitirirken bir defa de buradan yazalım: İstanbul Kontratı yaşatır!
Okumaya devam et...