Abdullah Ezik
Samet Altıntaş’ın birinci şiir kitabı ‘Ölmek Sabrı’, Lakin Yayınları tarafınca yayımlandı. Üç kısımdan meydana gelen kitabında ele aldığı hususlara farklı bir perspektif ile yaklaşan şair, kurguladığı şiir cihanında mevti yalnızlıkla, yalnızlığı dünya ile, dünyayı kendisi ile özdeşleştirerek okuyucuya direkt sesleniyor.
Samet Altıntaş ile birinci şiir kitabı ‘Ölmek Sabrı’ ve şiir anlayışı üzerine konuştuk.
Geçtiğimiz yıl Lakin Yayınları tarafınca yayımlanan ‘Ölmek Sabrı’ birinci şiir kitabınız. Bugüne kadar yayımladığınız akademik metinlerden farklı olarak, bu sefer kurgusal bir metin ile okur karşısındasınız. Öncelikle şiir yazma serüveniniz nasıl başladı? Hece, Türk Edebiyatı, Akatalpa, Eliz üzere mecmualarda yayımlanan erken periyot şiirleriniz ve şiir anlayışınız üzerine ne söylersiniz?
Şiir yazma serüvenime gelmedilk evvelden, “akademik metinler” bahsiyle ilgili bir şey söyleyeyim: ‘Bursa’nın Daveti-Bir Osmanlı Başşehri Güncesi’, ‘Boğaz’ın Dört Muhafızı’, ‘Ben Pir Bedreddin’ üzere çalışmalarım, bir biçimde tarihî materyalin ağır olduğu işler. Ancak ben burada Michel Foucault üzere konuşmak istiyorum: “Yaptıklarımın akademik statüsüyle ilgilenmiyorum zira meselem kendimi dönüştürmek.” Hâliyle kaleme almaya uğraş ettiğim her bir yapıtın birinci muhatabı benim. Bu ortada kelamı yarıda bırakmaktansa, vaktinde uygun tasarlama, okuyucuyla anlaşacağımız noktaları seçmek, yazmak aksiyonunun seyri sülukunda şekilleniyor. Ben aslında her yazımda şiir söylüyorum, yani noktainazar şairlerin dedikleri oluyor son kertede.
Samet Altıntaş
Buradan sorunuza gelirsek, şiirle önemli manada rabıta kurma, ona mesai ayırma ve daha sonrasında beni esir alması Bursa’daki lise vakit içinderıma dayanır. Üniversite okumak için İstanbul’a geldiğimde de bilhassa İkinci Yeni’yi ve İsmet Özel’i keşfim daha sonrası yeni bir rota oluşturdum. Ve yazdıklarımı sizin de isimlerinizi zikrettiğiniz mecmualara yolladım, kimileri yayımlandı, kimi defterimde kaldı. ‘Ölmek Sabrı’, gençliğimin bir mektubu aslında. örneğin birtakım şiirlerimi beğenmiyorum, şimdiki aklım olsa yazmayacağım mısralar var. Fakat insan biraz da çelişkileriyle insan. Zira herkes dünya ağrısı çekerken şahsî evrimini tamamlamakla mükellef.
‘DÜNYAYA VE YAŞAMAYA KARŞI ÜRKEKLİK, KİTABIMIN BÜTÜNÜDÜR’
Şiiri genel olarak çok mayınlı bir arazi olarak tanımlayabiliriz. Üzerinde yürümesi, kalem oynatması, tasarlaması pek güç bir saha. Bir bütün olarak ‘Ölmek Sabrı’ nasıl ortaya çıktı?
Evet, söylemiş olduğiniz üzere şiir, mayınlı bir arazi. Tahminen kolumu, bacağımı kaybetmedim lakin ruhumun biroldukca modülü havaya uçtu şiir yazarken. Kitabımdaki şiirler, üniversite yıllarımın bakiyesi. bu biçimdelar, bir taraftan ‘büyük insanlık ideali hakkında’ gevezelik yaparken, meskene döndüğümde beni daima iki şeyin karşıladığını fark ettim: Vefat ve yalnızlık. Size bir itirafta bulunayım, uykuyu fazlaca severim. Zira mevte yatmaktır aslında, kapısını araladığın düş saatlerini görmek. ötürüsıyla şiirlerimde -bilinçdışı olduğunu zannediyorum- bir tedirginlik hâli var. Dünyaya ve yaşamaya karşı bir ürkeklik, sonunda nasılsa göçeceğiz bu ocaktan hissi, kitabımın bütünüdür diyebilirim. Benim için şiir, geçmişte açılan çatlaktan yarama sızan bir ecza.
Genç bir şair olarak mecmualarda şiir yayımlamakla bir şiir kitabı kaleme almak/yayımlamak içinde ne tıp bir ayrım hissettiniz? Bu durum, o ân yazmakta olduğunuz şiirlere nasıl yansıdı?
bu biçimdesi bir ayrım hissetmedim açıkçası zira kitabımdaki şiirlerin birden fazla, vakti vaktinde mecmualarda yayımlanmış olanlar. Bu perspektiften gidersem, alet-edevat çantam olsa da bir mühendislik yapmıyorum. Şiirler, ömrün olağan akışında rastgele bir sav ve ispat yükü olmadan ortaya çıkıyor. ‘Çürüme’nin Kitabı’nda Cioran, “bu biçimde şiire dönmemek elde mi? Onun da tıpkı hayat üzere hiç bir şey kanıtlamama mazereti var” diyor. Motamot o denli…
Kitabın başlığından da içerisindeki metinlerden de anlaşılacağı üzere “ölüm” ve “ölümün getirdikleri” şiirinizin en temel problemlerinden biri. Pekala bir kavram olarak “ölüm”, sizde nasıl bir manaya sahip? Vefatı sizin şiirinizde bu kadar kuvvetli kılan nedir?
Yanılmıyorsam Lacan, bütün dürtülerin mevt dürtüsü olduğunu kaydediyor. Eski lügatle söylersem; bu muharrik ilca, ruhumuzun iltica edeceği adres bence, yani irtihal sıkıntısı. “Ânın noktayı durak yapmasının ardından/Ölüme bakmak, bir yazgının kenarından…” diyorum Uzak şiirimde. Eski Sükût’u da şu biçimde bitiriyorum: “Şimdi flu bir serinlik vefatla aramda/Bir kelebeğin, ipek böceğine dünyayı anlatması üzere…” Sıkıntıya daha derli toplu bir tuzak-cevap vereyim: Bir sigara içip dünyaya küsmek isteyen bir adamın şiirinde öbür hangi his ayakta kalabilir ki?
‘ÖLÜMÜN BENDEKİ KARŞILIĞI, YAŞAMANIN BİR SİMÜLASYON OLMA OLASILIĞI’
Ölmek Sabrı, Samet Altıntaş, 72 syf., Lakin Yayınevi, 2021.
Peki, mevt fikrinin akabinde gelen, kitapta da bilhassa “Biraz Yalnızlıktır” kısmında tartı kazanan, sorgulanan, tartışmaya açılan “yalnızlık”, şiirinizin yaslandığı bir öteki kıymetli sorun olarak görülebilir. Mevtin çabucak akabinde gelen yalnızlık, sizde kendisine nasıl bir karşılık buldu? Nasıl bir yalnızlık bu?
Demek istediğin bir terkip aslında, benim kitabı bölmek için kullandığım dizenin tamamı şöyleki: “Çünkü her mevt biraz yalnızlıktır.” Evet, pek alışılmış yalnızlık şiirimdeki öbür problem, tahminen de sorunsal. Vefatın peşi sıra gelen bir yalnızlık, vefatı de kapsıyor olabilir mi? Mevtin bendeki karşılığı yaşamanın bir simülasyon olma mümkünlüğü. Fizikte “Fermi Paradoksu” denen bir mit var, “Evren epeyce büyükse, herkes nerede?” şablonuyla açıklanan. Buna bakılırsa, dünya dışı varlıklar var lakin bunu ispat edecek kanıtlar mevcut değil. Vefattan daha sonra bir hayat var ise, ölümdilk evvel de bir ömrün olması gerekmiyor mu ya da var mı? Bunlar aklım erdiğinden beri başımdaki tuhaflıklar. Yalnızlık, işte bu garip ve açıklanması sıkıntı hâle yaslanıyor. örneğin “Eşdeğeriyle yan yana yürürken/Cehennem sokağında birey olmak/Ve en inceldikten daha sonra/İlkel sözcüklerle konuşmak seninle/Saat beş nalburları pencerelerden/Madeni paralar gösteriyorlar/Yalnızlığı soruyorlar, yalnızlık/Bir ovanın düz oluşu üzere bir şey” diye konuşuyor Cemal Süreya. Evet yalnızlık, keşmekeşin ortasında background noise’e çektiğim bir tahammül bandı.
Geçmiş, bellek ve vakit ile kurulan ilişki/diyalog, ‘Ölmek Sabrı’nın (“sabır”da da vurgulandığı gibi) öne çıkan damarlarından birisine işaret ediyor. Hatırlamanın kendi içerisinde barındırdığı mana, geçmişi bugüne getirmesi/taşıması ve bu çatışmadan doğan yüzleşmeler, şiirinizde kendisine geniş bir yer bulur. Bellek, geçmiş ve bir hareket olarak hatırlama, şairin dünyasından okura ne(ler) sunar?
Eskiler, ‘hafıza-i beşer nisyan ile malûldür’ der ancak beraberinde hafıza seçicidir. Kişi, neyi hatırlamak istemediğine de karar verir aslında tercihleriyle. Hiç kuşku yok ki geçmişle alakanızı bile isteye zihninizde saklamak dileği, Tanrı’nın beşere verdiği bir kabiliyet. Küçükken nelerden korkuyorsam ya da neleri seviyorsam, şiirime baktığımda o yüzleri görüyorum. Bu, ister istemez dağarcığınıza eklenen bir aynalar silsilesi. Kent tarihiyle uğraştığım için geçmiş vakit yerleri esasen aklımda ziyadesiyle yer tutuyor. Bellek-mekânlarıyla kurduğum diyalog, kendimle baş başa kaldığımda olmak istediğim yerler üzere geliyor. Bir koku üzere travmanızı tetikleyen bir tabiatı var geçmişin. Bütün bunları yerle da birbirine bağladığınızda Huzur’da, Mümtaz’ın Nuran’a sorduğu soruda düğümleniyor açmaz: “Birbirimizi mi yoksa Boğaz’ı mı seviyoruz?”. O yüzden kitaba ismini veren şiirime şu biçimde başlıyorum: “Sabrederken yaşlanıyorum bu gerçek/örneğin sevgilim sen bilmezsin/Sökülen anılarımı ezanların altında iyileştirdim ben/Nerede dursam, orada benimle soluklandı geçmişim…”
‘EPİGRAF DÜZYAZILARIMIN şayet olmazsa OLMAZIDIR’
Metinlerarasılığın şiirinizde kuvvetli bir karşılığının olduğunu, ötürüsıyla biroldukça şair, muharrir ve metinle temas hâlinde olduğunuz söylenebilir. Yaptığınız alıntılar, atıf ve göndermeler, bu noktada şiiri genişleten, onun sonlarını açan teşebbüsler olarak kıymetlendirilebilir. Pekala sizin şiirinizde metinlerarasılığı bu kadar ağır kılan nedir? Başka şair, şiir ve anlatılarla kurduğunuz etkileşimi nasıl yorumlarsınız?
bahsetmiş olduğuniz o dokunuş, o değinti anlatmak istediklerimi tamamlar mahiyette olduğu için bu biçimde bir güzergâh takip ediyorum. örneğin epigraf düzyazılarımın şayet olmazsa olmazıdır. Zira kelam konusu alıntı, bir nevi maymuncuk bana bakılırsa. Şiirde de emsal bir numara yapmamın sebebi o aslında. Çok sevdiğim, beğendiğim bir şairin bir dizesine, kitap ismine, hatta kendisine göndermede bulunmam, güya Edip Cansever’in masası üzere orada daima varmış da ben de ‘gelmiş bulundum’ ortanıza deme işareti. Ya da şairlerin yarım bıraktıklarını düşündüğüm kimi mısralarını tamamlama cüreti de denebilir bu oyuna. Bir misal vermem gerekirse bu biçimde Buyurdu Hüzün’de şöyleki diyorum: “Korkma sevgilim! Üstüne basıp geçtiğimiz yalanlar/Karanlıkta ıslık çalmak kadar yasal/Gözlerin gözlerime değdiğinde felaketin olmasın diye/Cennet, kulağımıza fısıldanan bir masal…” Zira Attila İlhan, ‘Üçüncü Şahsın Şiiri’nde öznenin yeğlemesini okura bırakıyor. Veyahut bunu bu biçimde anlamak benim işime geliyor…
Ontolojik arayış, varoluşun manasını sorgulama ve tüm bunlardan hareketle yahut tüm bunları kuşatarak “hüzün”, tüm sorunsalları içerisinde barındıran genel bir başlık olarak kıymetlendirilebilir. Hüzünden bu noktada hem şiirinizi oluşturan dinamikler tıpkı vakitte ele aldığınız bahisleri kuşatan bir ana başlık olarak kelam edilebilir.
Hilmi Yavuz, bu melankoliyi tanım ederken tahminen de en hayli anladığımız hissin hüzün olduğunu söylüyor ki galiba o denli. Ben 1986 yılında, personel bir babanın ikinci çocuğu olarak Almanya’da doğdum. Geçenlerde bir arkadaşıma kendimi kast ederek, “Berlin Duvarı yıkılmadan evvel dünyaya gelirsen mert ve onurlu değil, sessiz ve kederli olursun” dedim. Burası yanlışsız lakin şimdiye kadar konuştuklarımı okuyanlar, “Ya bu adam da ne kadar gamlıymış” demesinler. Ben burada beni şiire götüren ömrün o iç zembereğinden bahsediyorum. İsmet Özel’in benzersiz bir tespiti var, diyor ki: “Şiir, hayatiyeti korumak için ortaya atılır. Yaşanılan bütün çirkinliklere, kötülüklere, haksızlıklara karşın beşerde savunulmaya paha, canlılığı korunmaya kıymet bir şeyler olduğuna içten içe ve muhakkak inanıldığı vakit şiir serpilir ve çiçek açar.”
Son olarak, ‘Ölmek Sabrı’nın kapağı için de başka bir parantez açmak isterim zira kapak resmi Bünyamin K.’ya ilişkin. Mevti, hüznü, yalnızlığı pek kuvvetli bir biçimde söz eden bir kapak bu, ki bir şair olarak Bünyamin K.’nın dünyası düşünüldüğünde bu durum daha da mana kazanacaktır. Kapak fotoğrafının kıssası ve Bünyamin K. üzerine ne söylersiniz?
Bizi Bünyamin K. ile bir tesadüf karşılaştırdı temelinde. Liseyi bitirmiş, üniversite imtihanına girmiş, sonuçların açıklanmasını beklerken Bursa-Emirhan’da bir kitapçıda çalışıyordum. İmgesi manolya ağacı olan bu eski vakit güzelinde, Ziya Faruk Aksakal’ın ‘Doğal Sanat Akademisi’ ismini verdiği, konuklarıyla kültür-tarih sohbetleri yaptığı (ki Tahtakale Buluşmaları biraz da buradan mülhemdir) bir dükkânı vardı. Ziya Amca da şiir muharrir, şiir konuşurdu hatta. Onun Anastasya ismini verdiği bir kitabı vardı. Orada şair-ressam diye andığı Bünyamin K.’yı duymuştum, okumuştum birincinin. yıllar seneler daha sonra, hiç bir baloda olmadığını söyleyen şairle İstanbul’da karşılaştık, abi-kardeş olduk. ‘Her köyün çıkışındaki mezarlar kadar olağan düşleri’ olan bir adamı sevmemem mümkün değil. Onun fotoğrafları de ‘geceleyin dağa tırmanan konutların ışıkları’ üzere kimi vakit aydınlık biraz karanlık. “Bir gün şiir kitabım olursa, kapağı Bünyamin K.’nın bir tablosu olmalı,” diyordum kendime. Şiirlerim Çetin Alpagut’un yardımıyla iki kapak ortasına girince, Bünyamin K.’nın Üsküdar’daki atölyesine gittim, kapağı birlikte seçtik. Evet, mevti ve yalnızlığı tabir eden bir fotoğraf olduğunu düşünüyorum ben de…
Okumaya devam et...
Samet Altıntaş’ın birinci şiir kitabı ‘Ölmek Sabrı’, Lakin Yayınları tarafınca yayımlandı. Üç kısımdan meydana gelen kitabında ele aldığı hususlara farklı bir perspektif ile yaklaşan şair, kurguladığı şiir cihanında mevti yalnızlıkla, yalnızlığı dünya ile, dünyayı kendisi ile özdeşleştirerek okuyucuya direkt sesleniyor.
Samet Altıntaş ile birinci şiir kitabı ‘Ölmek Sabrı’ ve şiir anlayışı üzerine konuştuk.
Geçtiğimiz yıl Lakin Yayınları tarafınca yayımlanan ‘Ölmek Sabrı’ birinci şiir kitabınız. Bugüne kadar yayımladığınız akademik metinlerden farklı olarak, bu sefer kurgusal bir metin ile okur karşısındasınız. Öncelikle şiir yazma serüveniniz nasıl başladı? Hece, Türk Edebiyatı, Akatalpa, Eliz üzere mecmualarda yayımlanan erken periyot şiirleriniz ve şiir anlayışınız üzerine ne söylersiniz?
Şiir yazma serüvenime gelmedilk evvelden, “akademik metinler” bahsiyle ilgili bir şey söyleyeyim: ‘Bursa’nın Daveti-Bir Osmanlı Başşehri Güncesi’, ‘Boğaz’ın Dört Muhafızı’, ‘Ben Pir Bedreddin’ üzere çalışmalarım, bir biçimde tarihî materyalin ağır olduğu işler. Ancak ben burada Michel Foucault üzere konuşmak istiyorum: “Yaptıklarımın akademik statüsüyle ilgilenmiyorum zira meselem kendimi dönüştürmek.” Hâliyle kaleme almaya uğraş ettiğim her bir yapıtın birinci muhatabı benim. Bu ortada kelamı yarıda bırakmaktansa, vaktinde uygun tasarlama, okuyucuyla anlaşacağımız noktaları seçmek, yazmak aksiyonunun seyri sülukunda şekilleniyor. Ben aslında her yazımda şiir söylüyorum, yani noktainazar şairlerin dedikleri oluyor son kertede.
Samet Altıntaş
Buradan sorunuza gelirsek, şiirle önemli manada rabıta kurma, ona mesai ayırma ve daha sonrasında beni esir alması Bursa’daki lise vakit içinderıma dayanır. Üniversite okumak için İstanbul’a geldiğimde de bilhassa İkinci Yeni’yi ve İsmet Özel’i keşfim daha sonrası yeni bir rota oluşturdum. Ve yazdıklarımı sizin de isimlerinizi zikrettiğiniz mecmualara yolladım, kimileri yayımlandı, kimi defterimde kaldı. ‘Ölmek Sabrı’, gençliğimin bir mektubu aslında. örneğin birtakım şiirlerimi beğenmiyorum, şimdiki aklım olsa yazmayacağım mısralar var. Fakat insan biraz da çelişkileriyle insan. Zira herkes dünya ağrısı çekerken şahsî evrimini tamamlamakla mükellef.
‘DÜNYAYA VE YAŞAMAYA KARŞI ÜRKEKLİK, KİTABIMIN BÜTÜNÜDÜR’
Şiiri genel olarak çok mayınlı bir arazi olarak tanımlayabiliriz. Üzerinde yürümesi, kalem oynatması, tasarlaması pek güç bir saha. Bir bütün olarak ‘Ölmek Sabrı’ nasıl ortaya çıktı?
Evet, söylemiş olduğiniz üzere şiir, mayınlı bir arazi. Tahminen kolumu, bacağımı kaybetmedim lakin ruhumun biroldukca modülü havaya uçtu şiir yazarken. Kitabımdaki şiirler, üniversite yıllarımın bakiyesi. bu biçimdelar, bir taraftan ‘büyük insanlık ideali hakkında’ gevezelik yaparken, meskene döndüğümde beni daima iki şeyin karşıladığını fark ettim: Vefat ve yalnızlık. Size bir itirafta bulunayım, uykuyu fazlaca severim. Zira mevte yatmaktır aslında, kapısını araladığın düş saatlerini görmek. ötürüsıyla şiirlerimde -bilinçdışı olduğunu zannediyorum- bir tedirginlik hâli var. Dünyaya ve yaşamaya karşı bir ürkeklik, sonunda nasılsa göçeceğiz bu ocaktan hissi, kitabımın bütünüdür diyebilirim. Benim için şiir, geçmişte açılan çatlaktan yarama sızan bir ecza.
Genç bir şair olarak mecmualarda şiir yayımlamakla bir şiir kitabı kaleme almak/yayımlamak içinde ne tıp bir ayrım hissettiniz? Bu durum, o ân yazmakta olduğunuz şiirlere nasıl yansıdı?
bu biçimdesi bir ayrım hissetmedim açıkçası zira kitabımdaki şiirlerin birden fazla, vakti vaktinde mecmualarda yayımlanmış olanlar. Bu perspektiften gidersem, alet-edevat çantam olsa da bir mühendislik yapmıyorum. Şiirler, ömrün olağan akışında rastgele bir sav ve ispat yükü olmadan ortaya çıkıyor. ‘Çürüme’nin Kitabı’nda Cioran, “bu biçimde şiire dönmemek elde mi? Onun da tıpkı hayat üzere hiç bir şey kanıtlamama mazereti var” diyor. Motamot o denli…
Kitabın başlığından da içerisindeki metinlerden de anlaşılacağı üzere “ölüm” ve “ölümün getirdikleri” şiirinizin en temel problemlerinden biri. Pekala bir kavram olarak “ölüm”, sizde nasıl bir manaya sahip? Vefatı sizin şiirinizde bu kadar kuvvetli kılan nedir?
Yanılmıyorsam Lacan, bütün dürtülerin mevt dürtüsü olduğunu kaydediyor. Eski lügatle söylersem; bu muharrik ilca, ruhumuzun iltica edeceği adres bence, yani irtihal sıkıntısı. “Ânın noktayı durak yapmasının ardından/Ölüme bakmak, bir yazgının kenarından…” diyorum Uzak şiirimde. Eski Sükût’u da şu biçimde bitiriyorum: “Şimdi flu bir serinlik vefatla aramda/Bir kelebeğin, ipek böceğine dünyayı anlatması üzere…” Sıkıntıya daha derli toplu bir tuzak-cevap vereyim: Bir sigara içip dünyaya küsmek isteyen bir adamın şiirinde öbür hangi his ayakta kalabilir ki?
‘ÖLÜMÜN BENDEKİ KARŞILIĞI, YAŞAMANIN BİR SİMÜLASYON OLMA OLASILIĞI’
Ölmek Sabrı, Samet Altıntaş, 72 syf., Lakin Yayınevi, 2021.
Peki, mevt fikrinin akabinde gelen, kitapta da bilhassa “Biraz Yalnızlıktır” kısmında tartı kazanan, sorgulanan, tartışmaya açılan “yalnızlık”, şiirinizin yaslandığı bir öteki kıymetli sorun olarak görülebilir. Mevtin çabucak akabinde gelen yalnızlık, sizde kendisine nasıl bir karşılık buldu? Nasıl bir yalnızlık bu?
Demek istediğin bir terkip aslında, benim kitabı bölmek için kullandığım dizenin tamamı şöyleki: “Çünkü her mevt biraz yalnızlıktır.” Evet, pek alışılmış yalnızlık şiirimdeki öbür problem, tahminen de sorunsal. Vefatın peşi sıra gelen bir yalnızlık, vefatı de kapsıyor olabilir mi? Mevtin bendeki karşılığı yaşamanın bir simülasyon olma mümkünlüğü. Fizikte “Fermi Paradoksu” denen bir mit var, “Evren epeyce büyükse, herkes nerede?” şablonuyla açıklanan. Buna bakılırsa, dünya dışı varlıklar var lakin bunu ispat edecek kanıtlar mevcut değil. Vefattan daha sonra bir hayat var ise, ölümdilk evvel de bir ömrün olması gerekmiyor mu ya da var mı? Bunlar aklım erdiğinden beri başımdaki tuhaflıklar. Yalnızlık, işte bu garip ve açıklanması sıkıntı hâle yaslanıyor. örneğin “Eşdeğeriyle yan yana yürürken/Cehennem sokağında birey olmak/Ve en inceldikten daha sonra/İlkel sözcüklerle konuşmak seninle/Saat beş nalburları pencerelerden/Madeni paralar gösteriyorlar/Yalnızlığı soruyorlar, yalnızlık/Bir ovanın düz oluşu üzere bir şey” diye konuşuyor Cemal Süreya. Evet yalnızlık, keşmekeşin ortasında background noise’e çektiğim bir tahammül bandı.
Geçmiş, bellek ve vakit ile kurulan ilişki/diyalog, ‘Ölmek Sabrı’nın (“sabır”da da vurgulandığı gibi) öne çıkan damarlarından birisine işaret ediyor. Hatırlamanın kendi içerisinde barındırdığı mana, geçmişi bugüne getirmesi/taşıması ve bu çatışmadan doğan yüzleşmeler, şiirinizde kendisine geniş bir yer bulur. Bellek, geçmiş ve bir hareket olarak hatırlama, şairin dünyasından okura ne(ler) sunar?
Eskiler, ‘hafıza-i beşer nisyan ile malûldür’ der ancak beraberinde hafıza seçicidir. Kişi, neyi hatırlamak istemediğine de karar verir aslında tercihleriyle. Hiç kuşku yok ki geçmişle alakanızı bile isteye zihninizde saklamak dileği, Tanrı’nın beşere verdiği bir kabiliyet. Küçükken nelerden korkuyorsam ya da neleri seviyorsam, şiirime baktığımda o yüzleri görüyorum. Bu, ister istemez dağarcığınıza eklenen bir aynalar silsilesi. Kent tarihiyle uğraştığım için geçmiş vakit yerleri esasen aklımda ziyadesiyle yer tutuyor. Bellek-mekânlarıyla kurduğum diyalog, kendimle baş başa kaldığımda olmak istediğim yerler üzere geliyor. Bir koku üzere travmanızı tetikleyen bir tabiatı var geçmişin. Bütün bunları yerle da birbirine bağladığınızda Huzur’da, Mümtaz’ın Nuran’a sorduğu soruda düğümleniyor açmaz: “Birbirimizi mi yoksa Boğaz’ı mı seviyoruz?”. O yüzden kitaba ismini veren şiirime şu biçimde başlıyorum: “Sabrederken yaşlanıyorum bu gerçek/örneğin sevgilim sen bilmezsin/Sökülen anılarımı ezanların altında iyileştirdim ben/Nerede dursam, orada benimle soluklandı geçmişim…”
‘EPİGRAF DÜZYAZILARIMIN şayet olmazsa OLMAZIDIR’
Metinlerarasılığın şiirinizde kuvvetli bir karşılığının olduğunu, ötürüsıyla biroldukça şair, muharrir ve metinle temas hâlinde olduğunuz söylenebilir. Yaptığınız alıntılar, atıf ve göndermeler, bu noktada şiiri genişleten, onun sonlarını açan teşebbüsler olarak kıymetlendirilebilir. Pekala sizin şiirinizde metinlerarasılığı bu kadar ağır kılan nedir? Başka şair, şiir ve anlatılarla kurduğunuz etkileşimi nasıl yorumlarsınız?
bahsetmiş olduğuniz o dokunuş, o değinti anlatmak istediklerimi tamamlar mahiyette olduğu için bu biçimde bir güzergâh takip ediyorum. örneğin epigraf düzyazılarımın şayet olmazsa olmazıdır. Zira kelam konusu alıntı, bir nevi maymuncuk bana bakılırsa. Şiirde de emsal bir numara yapmamın sebebi o aslında. Çok sevdiğim, beğendiğim bir şairin bir dizesine, kitap ismine, hatta kendisine göndermede bulunmam, güya Edip Cansever’in masası üzere orada daima varmış da ben de ‘gelmiş bulundum’ ortanıza deme işareti. Ya da şairlerin yarım bıraktıklarını düşündüğüm kimi mısralarını tamamlama cüreti de denebilir bu oyuna. Bir misal vermem gerekirse bu biçimde Buyurdu Hüzün’de şöyleki diyorum: “Korkma sevgilim! Üstüne basıp geçtiğimiz yalanlar/Karanlıkta ıslık çalmak kadar yasal/Gözlerin gözlerime değdiğinde felaketin olmasın diye/Cennet, kulağımıza fısıldanan bir masal…” Zira Attila İlhan, ‘Üçüncü Şahsın Şiiri’nde öznenin yeğlemesini okura bırakıyor. Veyahut bunu bu biçimde anlamak benim işime geliyor…
Ontolojik arayış, varoluşun manasını sorgulama ve tüm bunlardan hareketle yahut tüm bunları kuşatarak “hüzün”, tüm sorunsalları içerisinde barındıran genel bir başlık olarak kıymetlendirilebilir. Hüzünden bu noktada hem şiirinizi oluşturan dinamikler tıpkı vakitte ele aldığınız bahisleri kuşatan bir ana başlık olarak kelam edilebilir.
Hilmi Yavuz, bu melankoliyi tanım ederken tahminen de en hayli anladığımız hissin hüzün olduğunu söylüyor ki galiba o denli. Ben 1986 yılında, personel bir babanın ikinci çocuğu olarak Almanya’da doğdum. Geçenlerde bir arkadaşıma kendimi kast ederek, “Berlin Duvarı yıkılmadan evvel dünyaya gelirsen mert ve onurlu değil, sessiz ve kederli olursun” dedim. Burası yanlışsız lakin şimdiye kadar konuştuklarımı okuyanlar, “Ya bu adam da ne kadar gamlıymış” demesinler. Ben burada beni şiire götüren ömrün o iç zembereğinden bahsediyorum. İsmet Özel’in benzersiz bir tespiti var, diyor ki: “Şiir, hayatiyeti korumak için ortaya atılır. Yaşanılan bütün çirkinliklere, kötülüklere, haksızlıklara karşın beşerde savunulmaya paha, canlılığı korunmaya kıymet bir şeyler olduğuna içten içe ve muhakkak inanıldığı vakit şiir serpilir ve çiçek açar.”
Son olarak, ‘Ölmek Sabrı’nın kapağı için de başka bir parantez açmak isterim zira kapak resmi Bünyamin K.’ya ilişkin. Mevti, hüznü, yalnızlığı pek kuvvetli bir biçimde söz eden bir kapak bu, ki bir şair olarak Bünyamin K.’nın dünyası düşünüldüğünde bu durum daha da mana kazanacaktır. Kapak fotoğrafının kıssası ve Bünyamin K. üzerine ne söylersiniz?
Bizi Bünyamin K. ile bir tesadüf karşılaştırdı temelinde. Liseyi bitirmiş, üniversite imtihanına girmiş, sonuçların açıklanmasını beklerken Bursa-Emirhan’da bir kitapçıda çalışıyordum. İmgesi manolya ağacı olan bu eski vakit güzelinde, Ziya Faruk Aksakal’ın ‘Doğal Sanat Akademisi’ ismini verdiği, konuklarıyla kültür-tarih sohbetleri yaptığı (ki Tahtakale Buluşmaları biraz da buradan mülhemdir) bir dükkânı vardı. Ziya Amca da şiir muharrir, şiir konuşurdu hatta. Onun Anastasya ismini verdiği bir kitabı vardı. Orada şair-ressam diye andığı Bünyamin K.’yı duymuştum, okumuştum birincinin. yıllar seneler daha sonra, hiç bir baloda olmadığını söyleyen şairle İstanbul’da karşılaştık, abi-kardeş olduk. ‘Her köyün çıkışındaki mezarlar kadar olağan düşleri’ olan bir adamı sevmemem mümkün değil. Onun fotoğrafları de ‘geceleyin dağa tırmanan konutların ışıkları’ üzere kimi vakit aydınlık biraz karanlık. “Bir gün şiir kitabım olursa, kapağı Bünyamin K.’nın bir tablosu olmalı,” diyordum kendime. Şiirlerim Çetin Alpagut’un yardımıyla iki kapak ortasına girince, Bünyamin K.’nın Üsküdar’daki atölyesine gittim, kapağı birlikte seçtik. Evet, mevti ve yalnızlığı tabir eden bir fotoğraf olduğunu düşünüyorum ben de…
Okumaya devam et...