Aslı Örnek
Orhan Murat Bahtiyar’ın, ‘Etini Acıtmak’ isimli kitabı Doğan Kitap tarafınca yayımlandı. Bahtiyar, farklı hikayelere ve omurlara dikkat çektiği kitabında, kabullenmesi sıkıntı değişimleri, kayıpları ve vefatları okuyucuyla yüzleştirmeyi amaçlıyor. Toplumsal hassaslığın ağır olduğu hikayelerin genelinde ise hayatı anlamaya, insanoğlunun varoluşsal tutarsızlığını çözmeye çalışan beşerler bulunuyor.
hem de mühendislik yapan ve profesyonel olarak görsel sanatlarla ilgilenen Bahtiyar, New York National Academy ve School of Visual Arts’ta fotoğraf ve sinema eğitimi aldı. Birinci kısa sineması ‘Boşluk’, New York Creative Mischief Show’da gösterildi.
Orhan Murat Bahtiyar’la ‘Etini Acıtmak’ üzerine konuştuk.
Kitabın ismi ‘Etini Acıtmak’. Kitaba bu ismi vermek nereden aklınıza geldi?
Babaannemin, merhum dedemin cenazesinde ‘Etim acıyor’ diye ağladığını hatırlıyorum. Kelamlık manası da bir nevi insan etini parmakla sıkıştırıp acıtmak… Kitapta da kucak dolusu işin ortasından çıkamayan, sıkışmış, hatta kesilip biçilen karakter var. Hem fizikî tıpkı vakitte ruhsal acıyı birbirine bağlayan bir isim olduğunu düşündüm. Bir de benim bir şeye epeyce üzüldüğümde parmak uçlarım sızlar. Acımaz ancak acıdan daha beter bir his.
Etini Acıtmak, Orhan Murat Bahtiyar, 160 syf., Doğan Kitap, 2022.
‘Bir Anlık Şey’ isimli hikayenizde ‘İnsanlar ikiye değil, üçe ayrılır: Yaşayanlar, yaşamayanlar ve bir de kendine ilişkin bir ömür kuramayanlar’ cümlesi geçiyor. En zoru yaşamamak mı yoksa kendine ilişkin hayat kuramamak mı?
En güç olanı katiyen kendine ilişkin bir hayat kuramamak bence. Yaşamayanlar bir nevi kurtulmuş oluyor artık; ya ölüyor ya da vazgeçiyorlar. Kendini var etmek için çabalayanlar ise ömrünün sonuna kadar çaba ediyor. Bilhassa Türkiye üzere, niyet yapısı olarak muhafazakar olan ülkelerde bu hayli daha güç.
Kitaptaki hikayeler görülmeyen fakat görülmek ve anlaşılmak isteyen şahısların hayatları gibi… Yaşama karşı dikkatli birinin iç dökmesi mi bu öyküler?
Karakterler sahiden görülmek ve anlaşılmak istiyorlar mı emin değilim ancak evet, ben onları anlamak istiyorum. Baş etmesi güç olay, fikir ya da hislere karşı nasıl reaksiyon verdiklerini, neyi niye yaptıklarını, iç dünyalarında yaşadıkları ikilemleri… Bu kitap bir istikametiyle iç dökme sayılabilir elbette; lakin başka tarafıyla de karakterleri bilerek çıkmaza sokulmuş, zorlanmış, kendileriyle yüzleşmek zorunda bırakılmış hikayeler bunlar.
‘Pırlantanı da Taksana’ isimli öyküde dışarıya karşı keyifli bir evliliği varmış üzere görünen lakin aslında aldatıldığını hissettiğimiz bir bayan öyküsü okuyoruz. Öykünün sonu da sürprizli… Bir hanımın ağzından kıssa yazmak güç olmadı mı sizin için?
İlk başlarda evet, erkek karakterlere nazaran daha epey zorlanmıştım. Daha epeyce irdelemem, müşahede yapmam ve kimi vakit bayanlar üzerine daha fazlaca okumam gerekiyordu. Ancak vakit içinde öğrendim diyebilirim. Bir de her hikayeyi annemle uzun uzun tartışırım, reaksiyonunu ölçerim, fikirlerini alırım; bu da işimi epey kolaylaştırıyor. Ayrıyeten yeri gelmişken şunu da belirtmek isterim; bir bayanın yahut öteki cins bir canlının, hatta objenin ağzından yazabilmek benim kendi kendime koyduğum bir maksat, bir meydan okuma sanırım. Üzerine çalışmayı seviyorum.
Tüm hikayelerin yeri başka fakat ‘Süt, Çamur ve Beton’, ‘Lütfen Yiyecek Vermeyiniz, Daha Evvel Beslediler’ beni okuyucu olarak ayrıyeten etkiledi. Sizin için yeri hepsinin başkadır fakat sizi zorlayan, öbür yere koyduğunuz bir hikayeniz var mı?
‘İstenmeyen Şeyler’. Kitabın son hikayesi. Bana sorarsanız bu kitaptaki en yeterli hikaye. Lakin ne editörüm ne de arkadaşlarım benimle birebir fikirde… Yazarken en çok vakit harcadığım ve kitaptaki öteki tüm sıkıntıları kapsayan bir hikaye bana sorarsanız. Teknik olarak da başkalarından ayrıştığını düşünüyorum. Hatta bu niçinle birinci taslakta en başa koymuştum bu hikayeyi. Ancak editörüm Sibel Oral’ın da teklifiyle sona aldık. Okuması biraz güç, kabul ediyorum. Bu niçinle en baştan okuru korkutmak istemedik.
‘EDEBİYAT DA GÖRSEL BİR SANAT’
Yurt haricinde fotoğraf ve sinema eğitimi almışsınız. Birinci kısa sinemanız “Boşluk”, New York’ta gösterilmiş. Bu kitapta da sinematografik ögeler ağır. Hiç hikayelerin sinemasını çekmeyi düşündünüz mü?
Hep düşünüyorum, hatta zihnimde çektim de sayılır o sinemaları. Yazarken de yeniden yine izliyorum… Sizin de bunu fark etmenize epeyce sevindim. Zira bana sorarsanız edebiyat da görsel bir sanat. Okurun zihin dünyasında bir imge yaratabildiğiniz kadar kaygınızı anlatabiliyorsunuz. Hakikaten bir gün birer sinemaya dönüşmelerini isterim elbette. Lakin sinema fazla kapitalist bir sanat kısmı, koca koca grupları yönetmek bir yerlerden daima para bulmak gerekiyor. O açıdan sıkıntı gibi…
Kitapta Seyahat aksiyonlarından Madımak Katliamı’na biroldukça toplumsal olaya da yer vermişsiniz. Türkiye’yi değiştiren bu dönüm noktalarını direkt anlatmıyorsunuz lakin fonda ipuçlarıyla işaret ediyorsunuz. Edebiyat politik olmak zorunda mı sizce?
Hiç değil, edebiyat hiç bir şey olmak zorunda değil olağan olarak. Lakin bu topraklarda yaşayınca ister istemez tüm bu olanları keder ediyorsunuz. Ben ‘Cumartesi Anneleri’yle büyüdüm, televizyona her çıktıklarında ve hatta dayak yediklerinde anneme sarılırdım. Bir yandan tüm bunları görmezden gelmem mümkün değildi fakat bu olayları direkt olarak anlatmanın edebi açıdan bir çeşit kolaycılık olduğunu da düşünüyordum. Hiç Cumartesi Annesi demeden onların hissettiklerini anlatabilmeyi hedefledim. Bu toplumsal olayları hikayenin ortasında fark edenler olsun lakin fark etmeyen ya da önemsemeyenler de hikayelerden edebi bir tat alsın istedim. Hatta kitabın yayımlanması bu yüzden biraz gecikti. aslına bakarsanız ilgimi çeken de ülkenin istikametini değiştiren bu koca koca olaylar değil de, onları ortaya çıkaran beşere ilişkin temel faktörler. Örneğin; Madımak Katliamı’ndan daha fazlaca Sivas’ta yaşayan İslamcı, yaşlı bir hanımın bir kız çocuğuyla kurduğu bağlantı daha epey ilgimi çekiyor. Zira tüm bunlar o derinlikte başlıyor bana sorarsanız.
Okumaya devam et...
Orhan Murat Bahtiyar’ın, ‘Etini Acıtmak’ isimli kitabı Doğan Kitap tarafınca yayımlandı. Bahtiyar, farklı hikayelere ve omurlara dikkat çektiği kitabında, kabullenmesi sıkıntı değişimleri, kayıpları ve vefatları okuyucuyla yüzleştirmeyi amaçlıyor. Toplumsal hassaslığın ağır olduğu hikayelerin genelinde ise hayatı anlamaya, insanoğlunun varoluşsal tutarsızlığını çözmeye çalışan beşerler bulunuyor.
hem de mühendislik yapan ve profesyonel olarak görsel sanatlarla ilgilenen Bahtiyar, New York National Academy ve School of Visual Arts’ta fotoğraf ve sinema eğitimi aldı. Birinci kısa sineması ‘Boşluk’, New York Creative Mischief Show’da gösterildi.
Orhan Murat Bahtiyar’la ‘Etini Acıtmak’ üzerine konuştuk.
Kitabın ismi ‘Etini Acıtmak’. Kitaba bu ismi vermek nereden aklınıza geldi?
Babaannemin, merhum dedemin cenazesinde ‘Etim acıyor’ diye ağladığını hatırlıyorum. Kelamlık manası da bir nevi insan etini parmakla sıkıştırıp acıtmak… Kitapta da kucak dolusu işin ortasından çıkamayan, sıkışmış, hatta kesilip biçilen karakter var. Hem fizikî tıpkı vakitte ruhsal acıyı birbirine bağlayan bir isim olduğunu düşündüm. Bir de benim bir şeye epeyce üzüldüğümde parmak uçlarım sızlar. Acımaz ancak acıdan daha beter bir his.
Etini Acıtmak, Orhan Murat Bahtiyar, 160 syf., Doğan Kitap, 2022.
‘Bir Anlık Şey’ isimli hikayenizde ‘İnsanlar ikiye değil, üçe ayrılır: Yaşayanlar, yaşamayanlar ve bir de kendine ilişkin bir ömür kuramayanlar’ cümlesi geçiyor. En zoru yaşamamak mı yoksa kendine ilişkin hayat kuramamak mı?
En güç olanı katiyen kendine ilişkin bir hayat kuramamak bence. Yaşamayanlar bir nevi kurtulmuş oluyor artık; ya ölüyor ya da vazgeçiyorlar. Kendini var etmek için çabalayanlar ise ömrünün sonuna kadar çaba ediyor. Bilhassa Türkiye üzere, niyet yapısı olarak muhafazakar olan ülkelerde bu hayli daha güç.
Kitaptaki hikayeler görülmeyen fakat görülmek ve anlaşılmak isteyen şahısların hayatları gibi… Yaşama karşı dikkatli birinin iç dökmesi mi bu öyküler?
Karakterler sahiden görülmek ve anlaşılmak istiyorlar mı emin değilim ancak evet, ben onları anlamak istiyorum. Baş etmesi güç olay, fikir ya da hislere karşı nasıl reaksiyon verdiklerini, neyi niye yaptıklarını, iç dünyalarında yaşadıkları ikilemleri… Bu kitap bir istikametiyle iç dökme sayılabilir elbette; lakin başka tarafıyla de karakterleri bilerek çıkmaza sokulmuş, zorlanmış, kendileriyle yüzleşmek zorunda bırakılmış hikayeler bunlar.
‘Pırlantanı da Taksana’ isimli öyküde dışarıya karşı keyifli bir evliliği varmış üzere görünen lakin aslında aldatıldığını hissettiğimiz bir bayan öyküsü okuyoruz. Öykünün sonu da sürprizli… Bir hanımın ağzından kıssa yazmak güç olmadı mı sizin için?
İlk başlarda evet, erkek karakterlere nazaran daha epey zorlanmıştım. Daha epeyce irdelemem, müşahede yapmam ve kimi vakit bayanlar üzerine daha fazlaca okumam gerekiyordu. Ancak vakit içinde öğrendim diyebilirim. Bir de her hikayeyi annemle uzun uzun tartışırım, reaksiyonunu ölçerim, fikirlerini alırım; bu da işimi epey kolaylaştırıyor. Ayrıyeten yeri gelmişken şunu da belirtmek isterim; bir bayanın yahut öteki cins bir canlının, hatta objenin ağzından yazabilmek benim kendi kendime koyduğum bir maksat, bir meydan okuma sanırım. Üzerine çalışmayı seviyorum.
Tüm hikayelerin yeri başka fakat ‘Süt, Çamur ve Beton’, ‘Lütfen Yiyecek Vermeyiniz, Daha Evvel Beslediler’ beni okuyucu olarak ayrıyeten etkiledi. Sizin için yeri hepsinin başkadır fakat sizi zorlayan, öbür yere koyduğunuz bir hikayeniz var mı?
‘İstenmeyen Şeyler’. Kitabın son hikayesi. Bana sorarsanız bu kitaptaki en yeterli hikaye. Lakin ne editörüm ne de arkadaşlarım benimle birebir fikirde… Yazarken en çok vakit harcadığım ve kitaptaki öteki tüm sıkıntıları kapsayan bir hikaye bana sorarsanız. Teknik olarak da başkalarından ayrıştığını düşünüyorum. Hatta bu niçinle birinci taslakta en başa koymuştum bu hikayeyi. Ancak editörüm Sibel Oral’ın da teklifiyle sona aldık. Okuması biraz güç, kabul ediyorum. Bu niçinle en baştan okuru korkutmak istemedik.
‘EDEBİYAT DA GÖRSEL BİR SANAT’
Yurt haricinde fotoğraf ve sinema eğitimi almışsınız. Birinci kısa sinemanız “Boşluk”, New York’ta gösterilmiş. Bu kitapta da sinematografik ögeler ağır. Hiç hikayelerin sinemasını çekmeyi düşündünüz mü?
Hep düşünüyorum, hatta zihnimde çektim de sayılır o sinemaları. Yazarken de yeniden yine izliyorum… Sizin de bunu fark etmenize epeyce sevindim. Zira bana sorarsanız edebiyat da görsel bir sanat. Okurun zihin dünyasında bir imge yaratabildiğiniz kadar kaygınızı anlatabiliyorsunuz. Hakikaten bir gün birer sinemaya dönüşmelerini isterim elbette. Lakin sinema fazla kapitalist bir sanat kısmı, koca koca grupları yönetmek bir yerlerden daima para bulmak gerekiyor. O açıdan sıkıntı gibi…
Kitapta Seyahat aksiyonlarından Madımak Katliamı’na biroldukça toplumsal olaya da yer vermişsiniz. Türkiye’yi değiştiren bu dönüm noktalarını direkt anlatmıyorsunuz lakin fonda ipuçlarıyla işaret ediyorsunuz. Edebiyat politik olmak zorunda mı sizce?
Hiç değil, edebiyat hiç bir şey olmak zorunda değil olağan olarak. Lakin bu topraklarda yaşayınca ister istemez tüm bu olanları keder ediyorsunuz. Ben ‘Cumartesi Anneleri’yle büyüdüm, televizyona her çıktıklarında ve hatta dayak yediklerinde anneme sarılırdım. Bir yandan tüm bunları görmezden gelmem mümkün değildi fakat bu olayları direkt olarak anlatmanın edebi açıdan bir çeşit kolaycılık olduğunu da düşünüyordum. Hiç Cumartesi Annesi demeden onların hissettiklerini anlatabilmeyi hedefledim. Bu toplumsal olayları hikayenin ortasında fark edenler olsun lakin fark etmeyen ya da önemsemeyenler de hikayelerden edebi bir tat alsın istedim. Hatta kitabın yayımlanması bu yüzden biraz gecikti. aslına bakarsanız ilgimi çeken de ülkenin istikametini değiştiren bu koca koca olaylar değil de, onları ortaya çıkaran beşere ilişkin temel faktörler. Örneğin; Madımak Katliamı’ndan daha fazlaca Sivas’ta yaşayan İslamcı, yaşlı bir hanımın bir kız çocuğuyla kurduğu bağlantı daha epey ilgimi çekiyor. Zira tüm bunlar o derinlikte başlıyor bana sorarsanız.
Okumaya devam et...