İZMİR – Ömer Burçin Özkişi’nin üçüncü şiir kitabı ‘Doppler Etkisi’, Kaos Çocuk Parkı Yayınları tarafınca yayımlandı. Toplumsal ömrü ironik bir lisanla harmanlayan şiirlerden oluşan ‘Doppler Etkisi’, özel ile genel içindeki karmaşık ve çelişkili ilgileri, ideolojik/politik görüngüleri, bir hesaplaşma ve yüzleşme süreci olarak ele alan siyasi tarafı baskın şiirlerden oluşuyor.
Barbarları Beklerken Edebiyat Fanzini’nin yayın takımında de yer alan Özkişi, kitaba ismini veren Doppler Tesiri isimli şiirinin, kapitalizmin 17. yüzyılda İngiltere’de başlayan, “çitleme hareketi” olarak da bilinen ilkel sermaye birikim sürecini anlattığını belirterek, “Günümüz emperyalist-kapitalist dünya sistemine kadarki evrimine dair kısa değinilerden oluşan bir şiir. Aslında kapitalizmin tarihini özetliyor” diyor.
Özkişi ile ‘Doppler Etkisi’ni, şiirlerinde toplumsallık ve kişiselliği konuştuk.
Kitaba baktığımızda içsel bir seyahatin toplumsal problemlerle harmanlandığı şiirlerden oluştuğunu görüyoruz. Öncelikle soralım. Nasıl doğdu bu kitap?
Bu kitap aslında bir yıl mühletle, çok ağır bir mesai daha sonrası ortaya çıktı. Bir yıl boyunca her gün sabah erkenden uyanıp öğleye kadar masa başında oturdum. O devir işsizdim ve tam da söylemiş olduğiniz izlekte bir kitap ortaya çıkarmak için bütün şartlar uygundu. Daha evvel ağdalı ve şairane bir biçemle şiir yazıyordum ve bundan kopmak için çabaladım. Öncelikle 2000 daha sonrası yazılan şiirlere odaklandım. Devrin şairlerini büyük ölçüde okudum ve dergileri/fanzinleri elimden geldiğince takip etmeye çalıştım. Doğal bu süreçte şu an üyesi olduğum Barbarları Beklerken Sanat Kolektifi en büyük destekçim oldu. Bilhassa sevgili dostum-yoldaşım Dolunay Aker tek tek her bir şiirimle fazlaca ağır ilgilendi ve kitabın büyük ölçüde editörlüğünü üstlendi diyebilirim. Tüm bu süreçlerin toplamının kararında ‘Doppler Etkisi’ ortaya çıktı.
‘ŞİİRİN BİR SİYASETİ OLMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM’
Şiirlerinizde geçmişinizden yola çıkarak, öznellikten birden toplumsal yaralara geçişler yapıyorsunuz. Bu beraberinde büyük duygusal yükleri de taşıdığınız manasına geliyor. Bu dönüşüm şiirde bir olgunlaşma mı? Ne dersiniz?
Evet, kitap bir yanıyla epey fazla kendimle ve bu ülkede yaşayan herkes kadar taşıdığım yüklerle baş etme uğraşımın bir eseri oldu. Kitabın “ben” lisanıyla yazılması ve otobiyografik yanının ağır basması da bunun bir göstergesi. Lakin bu hem de politik kimliği olan bir “ben” idi. ötürüsıyla şiir, şairin niyetinden başka tutulamaz diye düşündüğümden olsa gerek bu kitap politik bir izleğe sahip.
Şiirin bir siyaseti olması gerektiğini düşünüyorum. Bunu daima savundum. Hayatla muhakkak bir mana dünyasının ortasından bağ kurarken yazdığım şiiri bunun haricinde tutmayı anlamsız buluyorum. Siz bunu toplumsal yaralara geçiş olarak söz ettiniz ki buna katılıyorum. Sosyalizmi düşleyen ve bu emperyalist-kapitalist sistemden nefret eden fakat onun ortasında debelenen biri olarak, mevcut çelişkilerimi de gizlemeden yazmaya çaba ettim. Bunu yaparken makul ölçüde ironiye yaslandım. Şiirimde tikel ve tümel içindeki diyalektik bağlantı az fazlaca kendini hissettirdiyse amaçladığım şeyi bir ölçüde başardığımı düşünüyorum. Kitabın en büyük kaygısı buydu zira. Bu bir olgunlaşma mıdır? Kendi adıma bu soruyu cevaplarsam evet. Fakat sanırım buna asıl olarak birinci kitabımdan daha sonra ‘Doppler Etkisi’ni okuyan okuyucu karar verecektir.
Şiir merttir, kelamını sakınmaz. Lakin birtakım dizeler vardır ki insanı derinden etkileyecek kadar bahadır ve etkileyicidir. “Kürdün kulaklarından kolye yapıp tarafları vefatta dahi eşitlemeyen savaş” dizesinde olduğu gibi… Aslında şiir anlatılmaz fakat bu dizeleri yazarken ne hissettiğinizi anlatabilir misiniz?
Öncelikle bu dizeden daha mert dizelere gereksinimimiz olduğunu söylemek isterim. Politik çelişkilerin bu kadar derin yaşandığı bir coğrafyada şiir yazıyoruz. Yanı başımızda yıllardır süren bir kirli savaş var. Ezilen, yok sayılan, aşağılanan ve katledilen bir ulus var, Kürt ulusu. Eşitlik ve özgürlük talebiyle gayret eden bir ulusun ya yanında olursunuz ya karşısında. Bence bunun ortası yoktur.
Doppler Tesiri, Ömer Burçin Özkişi, 48 syf., Kaos Çocuk Parkı, 2022.
Bu dizenin öyküsüne gelecek olursak; üniversite son sınıfta bir süt fabrikasında staj yapıyordum. Bu dizeyi orada bir emekçiden dinlediğim ve öfkeyle dehşet hisleri içinde gidip geldiğim bir olay üzerine yazdım. Bu personel, sohbete askerliğini “terör” bölgesinde yaptığını anlatarak başladı. Anlattığı kıssa aslında bu dizede bâtın. Bu savaşın kirli yüzü hakkında bir dize özetlemek gerekirsesı. Bu savaşta asker ölürse şehit olur, gerilla mevti bile hak etmez, etkisiz hale getirilir, kulakları da bir ipe dizilir.
Şiirlerinizde “taşra” ve “baba” imgeleri dikkat çekiyor. Bu imgeler edebiyatımızda ve sinemamızda da hayli tesirli. Bunu neye bağlıyorsunuz?
Taşra doğumluyum ve çocukluğum taşrada geçti. Benim açımdan hayli da parlak bir periyot olmadığı için şiirimde ziyadesiyle bu tema yer alıyor. Baba sorunu ise her çocuk için karmaşık bir mesele! Ben de bir periyot babamla problemli bir bağ yaşadım; tahminen her çocuk kadar, tahminen biraz daha fazla. İşte bu kitapta da bu bahisle yüzleşip gerimde bırakmaya ve babamla bağımı bir daha kurmaya çabaladım. Bu babam açısından da sanırım bu biçimdedir. Babama olan sevgim yüzleşme ihtiyacımın da temel devindiricisi oldu. Bu durum, benim açımdan dramatize edilecek bir mevzu olmaktan çıktı ve kitapla birlikte bir sağaltım yaşadım.
Taşra ve baba imgelerinin edebiyat ve sinemada hayli fazla beslenilen temalar olduğu hakikat. Bana kalırsa bunun niçini, geç çağdaşlaşma ve kentli olma şuurunu sakatlayan taşralılık halinin kent hayatında da varlığını sürdürmesi. Baba imgesi ise bana hayli anlaşılır geliyor. Psikanalitik bir temeli olduğu üzere, toplumsal cinsiyet, iktidar ve devlet kavramlarıyla olan grift bağı de bu temayı üniversal bir tema haline getiriyor.
”TAŞ’ BİR DİRENÇ VE DİRENİŞ METAFORUDUR’
Kimi şiirlerinizde geçen “taş” düzgün ve ağır bir metafor. Bu metafor üzerinden acıyı manalandırmak ve anlatmak üzerine neler söylersiniz?
Aslında taş, epeyce kullanılan bir imge. Bu sebeple ben de kullanırken oldukça çekindiğimi itiraf etmeliyim. Benim açımdan “taş” bir direnç ve direniş metaforudur. Fizikî özellikleri bir yana, toplumsal ve siyasal çabalar açısından da bu bu biçimdedir. Bu yalnızca bizim yaşadığımız coğrafya için geçerli değil, tüm dünya halklarının çabası ve direnişi açısından da bu biçimde. Taş atan, atmaktan öbür dermanı kalmayan çocuklar başlı başına üzerinde durulmayı ve işlenmeyi hak eden bir bahis…
Devletin bireye tezahürü (yok ediciliği) ile babanın ve erilin devletle iş tutmasının ağır insani sonuçlarını kimi vakit bir iki dizede tıpkı Ece Ayhan’ın Maveraünnehir şiirinde olduğu üzere çarpıcı bir biçimde anlatabiliyorsunuz. Şayet şiirlerinizi toplumsallık ve kişisellik üzerinden tanımlamak isterseniz neler söylersiniz?
Bu epeyce değerli bir soru… Ece Ayhan, devlet dersinde katledilen çocukları anlatacak kadar mert bir şiir yazdı, epey kuvvetli bir şiir. Benim şiirlerim Ece Ayhan’ın şiirleri ile kıyaslanmaz elbette lakin esinlendiğim doğrudur. Açıkçası bu bireysellik/toplumsallık ayrımını epeyce manalı bulmuyorum. Bizler toplumsal varlıklarız ve tüm kişiselliğimiz aslında bu toplumsal formasyon ve hükümran ideoloji tarafınca özetlemek gerekirsesı yapı tarafınca az fazlaca belirleniyor. Kimimiz bu yapıda gedikler açabilmenin ve oradan aşikâr oranda çıkabilmenin imkanını buluyor kimimiz bu yabancılaşmanın hiç farkına varmıyor. Haliyle birey “biricik” falan değildir. En ferdî şiir bile muhakkak toplumsal kodların taşıyıcısıdır. kimi bazı yazdıklarıyla kimi birtakım sustuklarıyla… Ben siyaseti olan bir şiiri şahsi tecrübelerim, görme biçimim ve varoluşumla karşılıklı ilişkiselliği ortasında yazmaya çabalıyorum.
”DOPPLER ETKİSİ’ KAPİTALİZMİN TARİHİNİ ANLATIYOR’
Son olarak, kitabınızın ismini taşıyan Doppler Tesiri isimli bir şiiriniz var. Bu şiirle bize neler söylüyorsunuz?
Doppler Tesiri isimli şiirim aslında kapitalizmin 17. yüzyılda İngiltere’de başlayan, “çitleme hareketi” olarak da bilinen ilkel sermaye birikim sürecinden, günümüz emperyalist-kapitalist dünya sistemine kadarki evrimine dair kısa değinilerden oluşan bir şiir. Aslında kapitalizmin tarihini özetliyor.
Durakta bekleyene
Daha pes gelir sesi
Önünden geçip giden trenin
Burada kastettiğim şey aslında tüm kitabın politik izleğinin özeti. Bu üçlükte doppler etkisinin gündelik bir örneği var. Yani bir trenin size gerçek yaklaşırken sesinin tizleşmesi ve uzaklaşırken pesleşmesi aslında doppler etkisinin pratik bir örneğidir. Lakin benim bu dizede kastettiğim şu; tarih (tren) önümüzden akıp gidiyor ve biz o treni yalnızca izliyoruz, edilgen kalıyoruz, harekete geçmiyoruz. meğer o trene binmeliyiz, gerekirse treni raydan çıkartmalı ya da makas değiştirmeliyiz. Fakat bunu yapamadığımız sürece giderek tarihin o gürül gürül akışını duymaz, duyumsamaz, görmez oluyoruz. Sağırlaşıyoruz, körleşiyoruz. özetlemek gerekirsesı çürüyoruz…
Okumaya devam et...
Barbarları Beklerken Edebiyat Fanzini’nin yayın takımında de yer alan Özkişi, kitaba ismini veren Doppler Tesiri isimli şiirinin, kapitalizmin 17. yüzyılda İngiltere’de başlayan, “çitleme hareketi” olarak da bilinen ilkel sermaye birikim sürecini anlattığını belirterek, “Günümüz emperyalist-kapitalist dünya sistemine kadarki evrimine dair kısa değinilerden oluşan bir şiir. Aslında kapitalizmin tarihini özetliyor” diyor.
Özkişi ile ‘Doppler Etkisi’ni, şiirlerinde toplumsallık ve kişiselliği konuştuk.
Kitaba baktığımızda içsel bir seyahatin toplumsal problemlerle harmanlandığı şiirlerden oluştuğunu görüyoruz. Öncelikle soralım. Nasıl doğdu bu kitap?
Bu kitap aslında bir yıl mühletle, çok ağır bir mesai daha sonrası ortaya çıktı. Bir yıl boyunca her gün sabah erkenden uyanıp öğleye kadar masa başında oturdum. O devir işsizdim ve tam da söylemiş olduğiniz izlekte bir kitap ortaya çıkarmak için bütün şartlar uygundu. Daha evvel ağdalı ve şairane bir biçemle şiir yazıyordum ve bundan kopmak için çabaladım. Öncelikle 2000 daha sonrası yazılan şiirlere odaklandım. Devrin şairlerini büyük ölçüde okudum ve dergileri/fanzinleri elimden geldiğince takip etmeye çalıştım. Doğal bu süreçte şu an üyesi olduğum Barbarları Beklerken Sanat Kolektifi en büyük destekçim oldu. Bilhassa sevgili dostum-yoldaşım Dolunay Aker tek tek her bir şiirimle fazlaca ağır ilgilendi ve kitabın büyük ölçüde editörlüğünü üstlendi diyebilirim. Tüm bu süreçlerin toplamının kararında ‘Doppler Etkisi’ ortaya çıktı.
‘ŞİİRİN BİR SİYASETİ OLMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM’
Şiirlerinizde geçmişinizden yola çıkarak, öznellikten birden toplumsal yaralara geçişler yapıyorsunuz. Bu beraberinde büyük duygusal yükleri de taşıdığınız manasına geliyor. Bu dönüşüm şiirde bir olgunlaşma mı? Ne dersiniz?
Evet, kitap bir yanıyla epey fazla kendimle ve bu ülkede yaşayan herkes kadar taşıdığım yüklerle baş etme uğraşımın bir eseri oldu. Kitabın “ben” lisanıyla yazılması ve otobiyografik yanının ağır basması da bunun bir göstergesi. Lakin bu hem de politik kimliği olan bir “ben” idi. ötürüsıyla şiir, şairin niyetinden başka tutulamaz diye düşündüğümden olsa gerek bu kitap politik bir izleğe sahip.
Şiirin bir siyaseti olması gerektiğini düşünüyorum. Bunu daima savundum. Hayatla muhakkak bir mana dünyasının ortasından bağ kurarken yazdığım şiiri bunun haricinde tutmayı anlamsız buluyorum. Siz bunu toplumsal yaralara geçiş olarak söz ettiniz ki buna katılıyorum. Sosyalizmi düşleyen ve bu emperyalist-kapitalist sistemden nefret eden fakat onun ortasında debelenen biri olarak, mevcut çelişkilerimi de gizlemeden yazmaya çaba ettim. Bunu yaparken makul ölçüde ironiye yaslandım. Şiirimde tikel ve tümel içindeki diyalektik bağlantı az fazlaca kendini hissettirdiyse amaçladığım şeyi bir ölçüde başardığımı düşünüyorum. Kitabın en büyük kaygısı buydu zira. Bu bir olgunlaşma mıdır? Kendi adıma bu soruyu cevaplarsam evet. Fakat sanırım buna asıl olarak birinci kitabımdan daha sonra ‘Doppler Etkisi’ni okuyan okuyucu karar verecektir.
Şiir merttir, kelamını sakınmaz. Lakin birtakım dizeler vardır ki insanı derinden etkileyecek kadar bahadır ve etkileyicidir. “Kürdün kulaklarından kolye yapıp tarafları vefatta dahi eşitlemeyen savaş” dizesinde olduğu gibi… Aslında şiir anlatılmaz fakat bu dizeleri yazarken ne hissettiğinizi anlatabilir misiniz?
Öncelikle bu dizeden daha mert dizelere gereksinimimiz olduğunu söylemek isterim. Politik çelişkilerin bu kadar derin yaşandığı bir coğrafyada şiir yazıyoruz. Yanı başımızda yıllardır süren bir kirli savaş var. Ezilen, yok sayılan, aşağılanan ve katledilen bir ulus var, Kürt ulusu. Eşitlik ve özgürlük talebiyle gayret eden bir ulusun ya yanında olursunuz ya karşısında. Bence bunun ortası yoktur.
Doppler Tesiri, Ömer Burçin Özkişi, 48 syf., Kaos Çocuk Parkı, 2022.
Bu dizenin öyküsüne gelecek olursak; üniversite son sınıfta bir süt fabrikasında staj yapıyordum. Bu dizeyi orada bir emekçiden dinlediğim ve öfkeyle dehşet hisleri içinde gidip geldiğim bir olay üzerine yazdım. Bu personel, sohbete askerliğini “terör” bölgesinde yaptığını anlatarak başladı. Anlattığı kıssa aslında bu dizede bâtın. Bu savaşın kirli yüzü hakkında bir dize özetlemek gerekirsesı. Bu savaşta asker ölürse şehit olur, gerilla mevti bile hak etmez, etkisiz hale getirilir, kulakları da bir ipe dizilir.
Şiirlerinizde “taşra” ve “baba” imgeleri dikkat çekiyor. Bu imgeler edebiyatımızda ve sinemamızda da hayli tesirli. Bunu neye bağlıyorsunuz?
Taşra doğumluyum ve çocukluğum taşrada geçti. Benim açımdan hayli da parlak bir periyot olmadığı için şiirimde ziyadesiyle bu tema yer alıyor. Baba sorunu ise her çocuk için karmaşık bir mesele! Ben de bir periyot babamla problemli bir bağ yaşadım; tahminen her çocuk kadar, tahminen biraz daha fazla. İşte bu kitapta da bu bahisle yüzleşip gerimde bırakmaya ve babamla bağımı bir daha kurmaya çabaladım. Bu babam açısından da sanırım bu biçimdedir. Babama olan sevgim yüzleşme ihtiyacımın da temel devindiricisi oldu. Bu durum, benim açımdan dramatize edilecek bir mevzu olmaktan çıktı ve kitapla birlikte bir sağaltım yaşadım.
Taşra ve baba imgelerinin edebiyat ve sinemada hayli fazla beslenilen temalar olduğu hakikat. Bana kalırsa bunun niçini, geç çağdaşlaşma ve kentli olma şuurunu sakatlayan taşralılık halinin kent hayatında da varlığını sürdürmesi. Baba imgesi ise bana hayli anlaşılır geliyor. Psikanalitik bir temeli olduğu üzere, toplumsal cinsiyet, iktidar ve devlet kavramlarıyla olan grift bağı de bu temayı üniversal bir tema haline getiriyor.
”TAŞ’ BİR DİRENÇ VE DİRENİŞ METAFORUDUR’
Kimi şiirlerinizde geçen “taş” düzgün ve ağır bir metafor. Bu metafor üzerinden acıyı manalandırmak ve anlatmak üzerine neler söylersiniz?
Aslında taş, epeyce kullanılan bir imge. Bu sebeple ben de kullanırken oldukça çekindiğimi itiraf etmeliyim. Benim açımdan “taş” bir direnç ve direniş metaforudur. Fizikî özellikleri bir yana, toplumsal ve siyasal çabalar açısından da bu bu biçimdedir. Bu yalnızca bizim yaşadığımız coğrafya için geçerli değil, tüm dünya halklarının çabası ve direnişi açısından da bu biçimde. Taş atan, atmaktan öbür dermanı kalmayan çocuklar başlı başına üzerinde durulmayı ve işlenmeyi hak eden bir bahis…
Devletin bireye tezahürü (yok ediciliği) ile babanın ve erilin devletle iş tutmasının ağır insani sonuçlarını kimi vakit bir iki dizede tıpkı Ece Ayhan’ın Maveraünnehir şiirinde olduğu üzere çarpıcı bir biçimde anlatabiliyorsunuz. Şayet şiirlerinizi toplumsallık ve kişisellik üzerinden tanımlamak isterseniz neler söylersiniz?
Bu epeyce değerli bir soru… Ece Ayhan, devlet dersinde katledilen çocukları anlatacak kadar mert bir şiir yazdı, epey kuvvetli bir şiir. Benim şiirlerim Ece Ayhan’ın şiirleri ile kıyaslanmaz elbette lakin esinlendiğim doğrudur. Açıkçası bu bireysellik/toplumsallık ayrımını epeyce manalı bulmuyorum. Bizler toplumsal varlıklarız ve tüm kişiselliğimiz aslında bu toplumsal formasyon ve hükümran ideoloji tarafınca özetlemek gerekirsesı yapı tarafınca az fazlaca belirleniyor. Kimimiz bu yapıda gedikler açabilmenin ve oradan aşikâr oranda çıkabilmenin imkanını buluyor kimimiz bu yabancılaşmanın hiç farkına varmıyor. Haliyle birey “biricik” falan değildir. En ferdî şiir bile muhakkak toplumsal kodların taşıyıcısıdır. kimi bazı yazdıklarıyla kimi birtakım sustuklarıyla… Ben siyaseti olan bir şiiri şahsi tecrübelerim, görme biçimim ve varoluşumla karşılıklı ilişkiselliği ortasında yazmaya çabalıyorum.
”DOPPLER ETKİSİ’ KAPİTALİZMİN TARİHİNİ ANLATIYOR’
Son olarak, kitabınızın ismini taşıyan Doppler Tesiri isimli bir şiiriniz var. Bu şiirle bize neler söylüyorsunuz?
Doppler Tesiri isimli şiirim aslında kapitalizmin 17. yüzyılda İngiltere’de başlayan, “çitleme hareketi” olarak da bilinen ilkel sermaye birikim sürecinden, günümüz emperyalist-kapitalist dünya sistemine kadarki evrimine dair kısa değinilerden oluşan bir şiir. Aslında kapitalizmin tarihini özetliyor.
Durakta bekleyene
Daha pes gelir sesi
Önünden geçip giden trenin
Burada kastettiğim şey aslında tüm kitabın politik izleğinin özeti. Bu üçlükte doppler etkisinin gündelik bir örneği var. Yani bir trenin size gerçek yaklaşırken sesinin tizleşmesi ve uzaklaşırken pesleşmesi aslında doppler etkisinin pratik bir örneğidir. Lakin benim bu dizede kastettiğim şu; tarih (tren) önümüzden akıp gidiyor ve biz o treni yalnızca izliyoruz, edilgen kalıyoruz, harekete geçmiyoruz. meğer o trene binmeliyiz, gerekirse treni raydan çıkartmalı ya da makas değiştirmeliyiz. Fakat bunu yapamadığımız sürece giderek tarihin o gürül gürül akışını duymaz, duyumsamaz, görmez oluyoruz. Sağırlaşıyoruz, körleşiyoruz. özetlemek gerekirsesı çürüyoruz…
Okumaya devam et...