Abdullah Ezik
Mustafa Aplay’ın birinci romanı ‘Hep Peşinden’, Ketebe Yayınları tarafınca yayımlandı. Aplay, bütün bir romanı 90 dakikalık bir maç anlatımına sığdırırken ortaya biri 2018 oburu ise 2118 yılında geçen, epey katmanlı bir anlatı çıkarıyor. Farklı dünyalarda geçen bu iki kıssa okura “hep peşinden” koşacağı garip, distopik, hayli katmanlı ve sorularla dolu bir anlatı cihanı vadediyor.
Mustafa Aplay ile birinci romanı ‘Hep Peşinden’ ve kitapta ele aldığı sıkıntılar üzerine konuştuk.
İlk kitabınız ‘niçin Bıçkın Bir Delikanlı Olamadım’ geçtiğimiz yıl yayımlanmıştı, bu kere yeni bir kitapla, ‘Hep Peşinden’ ile okurun karşısına çıktınız. Genç bir muharrir olarak yazma temponuzu sorarak giriş yapmak istiyorum. ‘niçin Bıçkın Bir Delikanlı Olamadım’ın akabinde ‘Hep Peşinden’e giden yolda nasıl bir yazı alışkanlığı ile çalıştınız?
İlk kitaptan daha sonra hikaye yazmaya devam ettim. Belli bir yazma planım olmasa da sık yazıyordum. Lakin birinci kitabın akabinde ortaya bir hikaye çıkarmak daha güç oluyor, yeni meydan okumalara muhtaçlık duyulabiliyor. Ben de birkaç hikaye yazdım ve yayımladım. sonrasındasında da başımda epeydir dönen bir novella fikri için bir form buldum. Bu form, ‘Hep Peşinden’in formu. Fikir beni heyecanlandırdı ve romana başladım. Sanırım birinci hali 20 günde ortaya çıktı. Ben hikayelerimin birçoklarını bundan uzun müddette yazdım. Bu işin bir matematiği olduğunu düşünmüyorum o yüzden. 20 günde ağır bir tempoda yazdım metni. Bu süreçte okula gitmedim, geceleri uyumadım ve yalnızca buna odaklandım. Hikayede karşılaşmadığım bir şeydi natürel bu. Bu açıdan bakınca bir tempo farkından kelam edebiliriz.
Yayımlanan birinci kitabınız hikaye tipindeydi, ‘Hep Peşinden’ ise bir roman. Öte taraftan sizi bugüne kadar daha fazlaca mecmualarda yayımlanan hikaye ve denemelerinizle tanıyorduk. Hikayeden romana geçiş nasıl oldu? Çeşit sıkıntısına nasıl yaklaşırsınız?
‘Hep Peşinden’in bir roman olduğunu söylüyorum lakin bundan o kadar da emin değilim. Bir anlığına novella diye bir tipi yok sayarsak bu metnin romandan epey hikayeye yakın olduğunu bile söyleyebiliriz. Ancak Türk edebiyatında bu ayrımlar fazlaca net yapılmamış, uzunluğa bakılırsa karar veriliyor daha epeyce. Hikayeden romana geçtim mi bilmiyorum lakin uzun bir metin yazdım nihayetinde. Daha fazla odaklanmam ve kurgu için daha fazlaca efor sarf etmem gerekti. Yeni zorluklarla karşılaştım. Bunlar roman olduğundan kuşku duymadığım bir metin yazarken de işime fayda umarım. Bu söylemiş olduklerimden de anlaşılacağı üzere ben çeşitleri birbirinden ayırmanın yararına inanıyorum aslında. Tahminen yeni kavramlar da üretmemiz gerekiyordur. Düşünmek lazım.
”FUTBOLUN RİTMİNİ niye EDEBİYATA TAŞIMAYAYIM?’ DİYE DÜŞÜNDÜM’
‘Hep Peşinden’in çok farklı ve orjinal bir halde kurgulandığını söyleyebiliriz. Bütün bir kitabın zamansal düzlemi 90 dakikalık bir futbol karşılaşmasına paralel bir biçimde gelişiyor. Bu yapı ve fikir nasıl gelişti?
Futbolu seviyorum. Edebiyatta da ritmi seviyorum. bu biçimde niye futbolun ritmini edebiyata taşımayayım diye düşündüm. Maçın coşkusu ve süratiyle birlikte öykünün nabzı da yükselip alçalıyor. Bu metodu kullanmak istedim. Bunun haricinde kurmaca bir eser ortaya koyarken en kıymetli muvaffakiyetin bir atmosfer yaratmak olduğuna inanıyorum. Stadyumda geçen bir anlatıyla epeyce kuvvetli bir atmosfer yaratabileceğim kanısı, beni ‘Hep Peşinden’e götürdü.
Kitapta birbirine paralel biçimde işlenen iki temel vakit dizimi kelam konusu: 2018 ve 2118. Bu 100 yıllık süreçte yaşanan git-gellerle romanın ana iskeleti ortaya çıkıyor. Sizi ortadaki bu yüz yıllık süreç üzerinden bir metin kaleme almaya yönlendiren, geçmiş ile değil gelecek ile temasa geçiren ne oldu? ‘Hep Peşinden’, bugün ile gelecek içinde nasıl bir dünya vadediyor okura?
Gelecekle ilgili tasarım hayli evvelde oluştu aslında. Gelecekte geçen ancak onu bilim kurgu ögeleriyle değil, toplumsal olarak önbakılırsan bir hikaye yazmak istiyordum. Nihayete ermemiş bir projenin, bir seçkinin kesimiydi bu fikir. Gelecekte muğlaklığın doruk noktaya ulaşacağı ve hayatı yaşanmaz hale getireceği öngörüsüyle bir “Kesinlik Devrimi” kurguladım. Buna bakılırsa, 2074 yılında dünya çapında bir ihtilal dalgasıyla Katılık hâkim olacaktı. Belirsizlik giderilmeye başlanacak, bunun için kademe basamak radikal kararlar alınacaktı. Kelam gelimi, kimin hangi kitabı okuyacağını devlet belirleyecekti, kimin kiminle evleneceğini de… daha sonra bir karakter, durumu sorgulamaya başlayacak ve zihin çeperlerini zorlayacaktı. Buradan bir hikaye çıkarmak istedim fakat hikayeye sığmadı sorun. Ben de farklı bir kurguyla ‘Hep Peşinden’de anlattım bu öyküyü.
Daima Peşinden, Mustafa Aplay, 104 syf., Ketebe Yayınları, 2022.
Bilinç, romandaki en temel problemlerden birisi. Anlatıcı, kendi şuuruyla bir öteki şuurun kesiştiği noktada dünyaya daha öznel bir noktadan yaklaşmaya çalışıyor, bunu yaparken de belli noktalarda zorlanıyor, yıpranıyor, tükeniyor ve kendini bir daha buluyor. Anlatıcının şuuru, tüm bu zamansal, mekânsal ve düşünsel karmaşada kendi yolunu nasıl buldu?
‘Hep Peşinden’in kurgusunda zihinlerin, kıssaların kardeş olması fikrine de yer verdim. Buna bakılırsa 300 sene evvel yaşayan biri, sizin kıssa kardeşiniz olabilir ve onun kıssası zihninizde akabilir. Hatta kendi hikâyenizin önüne bile geçebilir bu. Daha fazlası spoiler’a girer herhâlde fakat bu biçimde bir kurgu var ‘Hep Peşinden’de. Biliç akışı da var fakat akan kimin şuuru? Şuur ortasında şuur yani. Özetlemek epey güç varsayım edeceğiniz üzere. Fakat şuur üzerine de, şuur akışı üzerine de düşünüyorum, okuyorum. Bu hususta bir kaos var, eğlenceli bir kaos. aslına bakarsanız ben başın içi kadar eğlenceli öbür bir yer olduğunu düşünmüyorum. Post Öykü’de şuur üzerine de bir şeyler yazmıştım. Ulaştığım berrak bir sonuç yok fakat kurmacada işime yarıyor bu kanılar.
Nadir, “her şeyin kesin” ve “evvelinde belirli” olduğu bir dünyada belirsizliğe yer olup olmadığı sorunu üzerinden hareket eden bir kahraman. O denli ki bu süreçte ilahın varlığından/yokluğundan insanoğlunun serüvenine, topluluk olgusunun dönüşümünden şahsi yaşantımızla bu olgunun kesiştiği noktalara, aşktan geçim kederine, yaşama uğraşından şimdinin büyüleyiciliğe kadar birfazlaca farklı problem üzerine düşünüyor/düşündürtüyor. Nadir’in zihnini epey meşgul eden tüm bu sorunların kökeninde yatan nedir?
Nadir’in, Murat’ın ve benim zihnime dair keşif yapılabilir bu kitapta. Okur hüneri, üçünü birbirinden ayırabilmekte alışılmış ancak tam manasıyla da yapılamaz bu. Yani bütünüyle tıpkı değiliz lakin Az, Murat ve ben emsal korkulara, niyetlere, kıssalara de sahibiz aslında. kimi vakit tam zıddı olabiliriz birbirimizin, bir daha de zihnimiz benzeri soruların peşinde. Benim onlarla aramda 100 yıl var. Az ile Murat’ın içinde da bir kurşun farkı… Öykü de buradan doğuyor.
‘KİTAPTA, MERKEZDE FUTBOL-YAŞAM İKİLİĞİ KALACAK BİÇİMDE BİRÇOK YAN KISSA VAR’
‘Hep Peşinden’, pek katmanlı bir roman olmakla birlikte aslında kendi içerisinde birfazlaca mikro öykü de barındıran bir kitap. ötürüsıyla salt akan, düzlemi belli bir romandan fazlaca vakit içinde içerisine birfazlaca yan hikâye/gönderi de ekleyen bir metin. Romanın bu hayli katmanlı yapısında Ender, öteki öykülere, olaylara, katmanlara nasıl taban hazırlar, yaklaşır? Bu epey katmanlılık, sizin öykücülük geçmişiniz ile nasıl bir bütünlük kurar?
Öykücülüğümden ayrılamaz bu yan öyküler şüphesiz. O yan kıssalardan bambaşka hikayeler de çıkabilirdi. Lakin novellayı zenginleştirmek için kullandım. Karakterleri kurmak ve derinliği artırmak için gereksinim duydum onlara. Çalışırken bu yan kıssaların bir kısmının odağı dağıtabileceğini düşündüğümden çıkardıklarım da oldu. Merkezde futbol-yaşam ikiliği kalacak halde biroldukca yan kıssa var ‘Hep Peşinden’de.
Kurguya paralel bir biçimde kurgu-dışı metinler de kaleme alan bir müellif olarak, bu dengeyi nasıl kuruyorsunuz? Kurgu ve kurgu-dışı yazmak içinde sizin için nasıl bir etkileşim kelam konusu?
Özgün bir deneme lisanı ve kurgusu da inşa etmeye çalışıyorum bu vakitte. Şimdilik yazdığım kurgu dışı metinler de bir daha bir halde kurguyu ilgilendiriyor lakin vakit içinde evvel sanatın, daha sonra da ömrün bütününe açılan bir deneme dünyası kurmak istiyorum. Edebiyat insanı olma isteğimle ilgili ve bir toplama dâhil bunlar. Bir istikrar kurmak güç olmuyor o yüzden.
Okumaya devam et...
Mustafa Aplay’ın birinci romanı ‘Hep Peşinden’, Ketebe Yayınları tarafınca yayımlandı. Aplay, bütün bir romanı 90 dakikalık bir maç anlatımına sığdırırken ortaya biri 2018 oburu ise 2118 yılında geçen, epey katmanlı bir anlatı çıkarıyor. Farklı dünyalarda geçen bu iki kıssa okura “hep peşinden” koşacağı garip, distopik, hayli katmanlı ve sorularla dolu bir anlatı cihanı vadediyor.
Mustafa Aplay ile birinci romanı ‘Hep Peşinden’ ve kitapta ele aldığı sıkıntılar üzerine konuştuk.
İlk kitabınız ‘niçin Bıçkın Bir Delikanlı Olamadım’ geçtiğimiz yıl yayımlanmıştı, bu kere yeni bir kitapla, ‘Hep Peşinden’ ile okurun karşısına çıktınız. Genç bir muharrir olarak yazma temponuzu sorarak giriş yapmak istiyorum. ‘niçin Bıçkın Bir Delikanlı Olamadım’ın akabinde ‘Hep Peşinden’e giden yolda nasıl bir yazı alışkanlığı ile çalıştınız?
İlk kitaptan daha sonra hikaye yazmaya devam ettim. Belli bir yazma planım olmasa da sık yazıyordum. Lakin birinci kitabın akabinde ortaya bir hikaye çıkarmak daha güç oluyor, yeni meydan okumalara muhtaçlık duyulabiliyor. Ben de birkaç hikaye yazdım ve yayımladım. sonrasındasında da başımda epeydir dönen bir novella fikri için bir form buldum. Bu form, ‘Hep Peşinden’in formu. Fikir beni heyecanlandırdı ve romana başladım. Sanırım birinci hali 20 günde ortaya çıktı. Ben hikayelerimin birçoklarını bundan uzun müddette yazdım. Bu işin bir matematiği olduğunu düşünmüyorum o yüzden. 20 günde ağır bir tempoda yazdım metni. Bu süreçte okula gitmedim, geceleri uyumadım ve yalnızca buna odaklandım. Hikayede karşılaşmadığım bir şeydi natürel bu. Bu açıdan bakınca bir tempo farkından kelam edebiliriz.
Yayımlanan birinci kitabınız hikaye tipindeydi, ‘Hep Peşinden’ ise bir roman. Öte taraftan sizi bugüne kadar daha fazlaca mecmualarda yayımlanan hikaye ve denemelerinizle tanıyorduk. Hikayeden romana geçiş nasıl oldu? Çeşit sıkıntısına nasıl yaklaşırsınız?
‘Hep Peşinden’in bir roman olduğunu söylüyorum lakin bundan o kadar da emin değilim. Bir anlığına novella diye bir tipi yok sayarsak bu metnin romandan epey hikayeye yakın olduğunu bile söyleyebiliriz. Ancak Türk edebiyatında bu ayrımlar fazlaca net yapılmamış, uzunluğa bakılırsa karar veriliyor daha epeyce. Hikayeden romana geçtim mi bilmiyorum lakin uzun bir metin yazdım nihayetinde. Daha fazla odaklanmam ve kurgu için daha fazlaca efor sarf etmem gerekti. Yeni zorluklarla karşılaştım. Bunlar roman olduğundan kuşku duymadığım bir metin yazarken de işime fayda umarım. Bu söylemiş olduklerimden de anlaşılacağı üzere ben çeşitleri birbirinden ayırmanın yararına inanıyorum aslında. Tahminen yeni kavramlar da üretmemiz gerekiyordur. Düşünmek lazım.
”FUTBOLUN RİTMİNİ niye EDEBİYATA TAŞIMAYAYIM?’ DİYE DÜŞÜNDÜM’
‘Hep Peşinden’in çok farklı ve orjinal bir halde kurgulandığını söyleyebiliriz. Bütün bir kitabın zamansal düzlemi 90 dakikalık bir futbol karşılaşmasına paralel bir biçimde gelişiyor. Bu yapı ve fikir nasıl gelişti?
Futbolu seviyorum. Edebiyatta da ritmi seviyorum. bu biçimde niye futbolun ritmini edebiyata taşımayayım diye düşündüm. Maçın coşkusu ve süratiyle birlikte öykünün nabzı da yükselip alçalıyor. Bu metodu kullanmak istedim. Bunun haricinde kurmaca bir eser ortaya koyarken en kıymetli muvaffakiyetin bir atmosfer yaratmak olduğuna inanıyorum. Stadyumda geçen bir anlatıyla epeyce kuvvetli bir atmosfer yaratabileceğim kanısı, beni ‘Hep Peşinden’e götürdü.
Kitapta birbirine paralel biçimde işlenen iki temel vakit dizimi kelam konusu: 2018 ve 2118. Bu 100 yıllık süreçte yaşanan git-gellerle romanın ana iskeleti ortaya çıkıyor. Sizi ortadaki bu yüz yıllık süreç üzerinden bir metin kaleme almaya yönlendiren, geçmiş ile değil gelecek ile temasa geçiren ne oldu? ‘Hep Peşinden’, bugün ile gelecek içinde nasıl bir dünya vadediyor okura?
Gelecekle ilgili tasarım hayli evvelde oluştu aslında. Gelecekte geçen ancak onu bilim kurgu ögeleriyle değil, toplumsal olarak önbakılırsan bir hikaye yazmak istiyordum. Nihayete ermemiş bir projenin, bir seçkinin kesimiydi bu fikir. Gelecekte muğlaklığın doruk noktaya ulaşacağı ve hayatı yaşanmaz hale getireceği öngörüsüyle bir “Kesinlik Devrimi” kurguladım. Buna bakılırsa, 2074 yılında dünya çapında bir ihtilal dalgasıyla Katılık hâkim olacaktı. Belirsizlik giderilmeye başlanacak, bunun için kademe basamak radikal kararlar alınacaktı. Kelam gelimi, kimin hangi kitabı okuyacağını devlet belirleyecekti, kimin kiminle evleneceğini de… daha sonra bir karakter, durumu sorgulamaya başlayacak ve zihin çeperlerini zorlayacaktı. Buradan bir hikaye çıkarmak istedim fakat hikayeye sığmadı sorun. Ben de farklı bir kurguyla ‘Hep Peşinden’de anlattım bu öyküyü.
Daima Peşinden, Mustafa Aplay, 104 syf., Ketebe Yayınları, 2022.
Bilinç, romandaki en temel problemlerden birisi. Anlatıcı, kendi şuuruyla bir öteki şuurun kesiştiği noktada dünyaya daha öznel bir noktadan yaklaşmaya çalışıyor, bunu yaparken de belli noktalarda zorlanıyor, yıpranıyor, tükeniyor ve kendini bir daha buluyor. Anlatıcının şuuru, tüm bu zamansal, mekânsal ve düşünsel karmaşada kendi yolunu nasıl buldu?
‘Hep Peşinden’in kurgusunda zihinlerin, kıssaların kardeş olması fikrine de yer verdim. Buna bakılırsa 300 sene evvel yaşayan biri, sizin kıssa kardeşiniz olabilir ve onun kıssası zihninizde akabilir. Hatta kendi hikâyenizin önüne bile geçebilir bu. Daha fazlası spoiler’a girer herhâlde fakat bu biçimde bir kurgu var ‘Hep Peşinden’de. Biliç akışı da var fakat akan kimin şuuru? Şuur ortasında şuur yani. Özetlemek epey güç varsayım edeceğiniz üzere. Fakat şuur üzerine de, şuur akışı üzerine de düşünüyorum, okuyorum. Bu hususta bir kaos var, eğlenceli bir kaos. aslına bakarsanız ben başın içi kadar eğlenceli öbür bir yer olduğunu düşünmüyorum. Post Öykü’de şuur üzerine de bir şeyler yazmıştım. Ulaştığım berrak bir sonuç yok fakat kurmacada işime yarıyor bu kanılar.
Nadir, “her şeyin kesin” ve “evvelinde belirli” olduğu bir dünyada belirsizliğe yer olup olmadığı sorunu üzerinden hareket eden bir kahraman. O denli ki bu süreçte ilahın varlığından/yokluğundan insanoğlunun serüvenine, topluluk olgusunun dönüşümünden şahsi yaşantımızla bu olgunun kesiştiği noktalara, aşktan geçim kederine, yaşama uğraşından şimdinin büyüleyiciliğe kadar birfazlaca farklı problem üzerine düşünüyor/düşündürtüyor. Nadir’in zihnini epey meşgul eden tüm bu sorunların kökeninde yatan nedir?
Nadir’in, Murat’ın ve benim zihnime dair keşif yapılabilir bu kitapta. Okur hüneri, üçünü birbirinden ayırabilmekte alışılmış ancak tam manasıyla da yapılamaz bu. Yani bütünüyle tıpkı değiliz lakin Az, Murat ve ben emsal korkulara, niyetlere, kıssalara de sahibiz aslında. kimi vakit tam zıddı olabiliriz birbirimizin, bir daha de zihnimiz benzeri soruların peşinde. Benim onlarla aramda 100 yıl var. Az ile Murat’ın içinde da bir kurşun farkı… Öykü de buradan doğuyor.
‘KİTAPTA, MERKEZDE FUTBOL-YAŞAM İKİLİĞİ KALACAK BİÇİMDE BİRÇOK YAN KISSA VAR’
‘Hep Peşinden’, pek katmanlı bir roman olmakla birlikte aslında kendi içerisinde birfazlaca mikro öykü de barındıran bir kitap. ötürüsıyla salt akan, düzlemi belli bir romandan fazlaca vakit içinde içerisine birfazlaca yan hikâye/gönderi de ekleyen bir metin. Romanın bu hayli katmanlı yapısında Ender, öteki öykülere, olaylara, katmanlara nasıl taban hazırlar, yaklaşır? Bu epey katmanlılık, sizin öykücülük geçmişiniz ile nasıl bir bütünlük kurar?
Öykücülüğümden ayrılamaz bu yan öyküler şüphesiz. O yan kıssalardan bambaşka hikayeler de çıkabilirdi. Lakin novellayı zenginleştirmek için kullandım. Karakterleri kurmak ve derinliği artırmak için gereksinim duydum onlara. Çalışırken bu yan kıssaların bir kısmının odağı dağıtabileceğini düşündüğümden çıkardıklarım da oldu. Merkezde futbol-yaşam ikiliği kalacak halde biroldukca yan kıssa var ‘Hep Peşinden’de.
Kurguya paralel bir biçimde kurgu-dışı metinler de kaleme alan bir müellif olarak, bu dengeyi nasıl kuruyorsunuz? Kurgu ve kurgu-dışı yazmak içinde sizin için nasıl bir etkileşim kelam konusu?
Özgün bir deneme lisanı ve kurgusu da inşa etmeye çalışıyorum bu vakitte. Şimdilik yazdığım kurgu dışı metinler de bir daha bir halde kurguyu ilgilendiriyor lakin vakit içinde evvel sanatın, daha sonra da ömrün bütününe açılan bir deneme dünyası kurmak istiyorum. Edebiyat insanı olma isteğimle ilgili ve bir toplama dâhil bunlar. Bir istikrar kurmak güç olmuyor o yüzden.
Okumaya devam et...