‘Kedi ve Şehir’ tam da ismiyle müsemma bir roman. Muharrir Nick Bradley, okuru, dünyanın en büyük, en hareketli kentlerinden biri olan Tokyo’da gezdiriyor. Kentin çabucak her bölgesinde farklı bir küme insanın öyküsüne odaklanıyor. Hepsini bir ortaya getiren şeyse bir sokak kedisi. Lakin bu kedi o kadar da bayağı bir kedi değil.
Bradley’i bu biçimde bir roman yazmaya iten şeylerin başında onun Japonya’yla, Tokyo’yla olan bağlantısı geliyor. 1982’de Almanya’da doğuyor Bradley. İngiltere’de büyüyor ve hayatının bir periyodunda Japonya’da yaşayıp eğitim görüyor. Tokyo’da geçen tekdüze günlerinde, bu biçimdesi bir roman yazmaya karar veriyor. Bunu da Books on Asia’dan Susan Karen Burton’a verdiği bir röportajda şu biçimde açıklıyor:
“(Kitabın temel fikri) Tokyo’da yaşarken ve her gün tıpkı güzergâhta gidip gelirken, birebir insanları görmem ve sık sık onların geçmişlerini, hayatlarını ve nereye gittiklerini merak etmemdi. Ve içlerinden birini görmediğimde, ona ne olduğunu merak ederdim. İşe gidip gelmeyi bıraktığımda, beni her gün goren o insanlardan rastgele birinin, “Ah, evvelce her gün bu saatte bu yoldan yürüyen o yabancı adam nerede?” diye düşünüp düşünmeyeceğini merak ederdim. Sanırım bu, romanı yönlendiren kontaklar fikrinin başlangıcıydı.”
Bradley, temel çıkış noktasının bu olduğunu belirtse de yazım sürecinin çeşitli kademelerden oluştuğunu söylüyor. öncedena bir edebiyat şenliği kapsamında “gitmek” bahisli bir hikaye kaleme almış. Hikayenin merkezinde bir kedi varmış. Bradley sonrasındasında birbirinden bağımsız üzere görünen birkaç hikaye daha yazıp bunları birbirine bir kediyle bağlayabileceğini keşfetmiş. ‘Kedi ve Şehir’ işte bu karardan daha sonra ortaya çıkmış.
‘Kedi ve Şehir’, geçtiğimiz günlerde Can Yayınları etiketiyle raflardaki yerini aldı. Kitabı çeviren isimse Seda Çıngay Mellor.
DÖVMEDEN KAÇAN BİR KEDİ
Her şey bir dövme stüdyosunda başlar. Bir tebori sanatkarı olan Kentaro gorece yaşlı bir adamdır. Klasik usullerle dövme yapar. Bu süreç hem epeyce acılı birebir vakitte fazlaca değerlidir. Müşterileri genelde Yakuzalardan oluşur. Bu da hem kendi pozisyonuna birebir vakitte sanatına bir yük katar.
Bir gün stüdyoya epeyce genç bir kız gelir ve dövme yaptırmak istediğini söyler. Kentaro onu vazgeçirmek için elinde geleni yapsa da başarılı olamaz. En sonunda ona bir dövme yapmayı kabul eder. Kızın isteği üzerine sırtına Tokyo’yu işleyecektir.
Kentaro aylar süren dövme seansları boyunca Tokyo’yu kademe evre işler. Her bölgesini farklı bir mevsimde çizer. En ince detayları bile ekler. Lakin kızın isteği üzerine hiç bir insan çizmez. O da bir sokağa bir kedi çizer.
Bir daha sonraki seansa kediyi çizdiği sokakta bulamaz Kentaro. Kedi diğer bir sokaktadır. Bir daha sonrakinde bir daha diğer bir sokakta. En sonunda dövmede yer alan kendi stüdyosunun kapısının önüne kadar gelir kedi. İşte her şey bu biçimde başlar.
Kedi ve Kent, Nick Bradley, Tercüman: Seda Çıngay Mellor, 352 syf., Can Yayınları, 2022.
KEŞİSEN HAYATLAR
Çok başarılı bir endişe hikayesi formunda başlayan roman kitabın genelinden farklı olarak gerçeküstü öğeler içerse de daha sonraki sayfalarda karşılaştığımız hikayeler ve karakterler bildiğimiz gerçeklik üzerine heyetidir. Hatta yer yer toplumcu gerçekçi detayları bile kapsar.
Bunun birinci meselai Ueno İstasyonu civarında yaşayan evsizlerde görürüz. İçlerinden kimileri zorunluluktan, kimileri çeşitli utançlardan, kimileri da koyvermişlikten sokaklarda yaşamaya başlamıştır. Bir yandan polislerden bir yandan da kendilerine şiddet uygulayan serserilerden korunmaya çalışırlar. 2020 Olimpiyatları öncesinde geçen bu hikaye bir tarafıyla de bir aile trajedisini husus edinir. (Olimpiyatlar için inşa edilen stadyumu ve onun etrafında yaşayan evsizleri mevzu edinen bir roman daha var. Miri Yu’nun yazdığı Tokyo Ueno İstasyonu. Bu da aklınızda olsun.)
Bir daha sonraki hikayede şirket çalışanlarının, bir daha sonrakinde bir taksicinin, bir daha sonrakinde bir dedektifin hikayesini görürüz. Kitaptaki hikayeler bu biçimde gider… İşin ilgi alımlı kısmı şu: Her bir hikaye kendi başına bağımsız bir modül olarak var olurken, Bradley bunları Kentaro’nun çizdiği ve sokaklarda dolanıp duran bir kediyle birbirine bağlar. Doğal tek ilişki da bu değildir. Bir hikayede geçen küçük bir ayrıntı, bir diğerinde büyük bir ivmeye sebep olabildiği üzere, bunun aykırısı birtakım durumlar da geçerlidir. Bradley bir de bunun dışında karakterlerin birbirileriyle olan münasebetlerine eğilir. Yani romandaki bağımsız hikayeler, bağımsız beşerler vakit zaman birbirleriyle bir ortaya gelirler. bu biçimdece hikaye modülleri bir romana dönüşüverir.
BİR MELANKOLİ KENTİ OLARAK TOKYO
Bradley yalnızca Tokyo’ya değil, Japon edebiyatına da kendini hayli yakın hisseder. Hatta “Japon Edebiyatında Kedi Figürü” başlıklı bir yüksek lisans tezi bile muharrir. Ülkeyle sokak kedilerinin fazlaca fazla iç içe olduğunu, bunun da edebiyatta kendine oldukçaça yer bulduğunu belirtir. Bunların başında da Sōseki’nin Ben Bir Kediyim isimli romanı gelir. Hatta Bradley, Sōseki’ye bir selam vermek için kendi romanındaki kedi çeşidini (üç renkli, mike neko diye tabir edilen) onunkiyle birebir tipten seçer ve şu biçimde der:
“Yaşadığım Tokyo’nun batı bölgelerinde, ne vakit bir sokak sahnesi yazmaya çalışsam, ortasında daima bir kedi olurdu. O mahallelerde çektiğim tüm fotoğraflarda da daima kediler vardı. Tokyo’daki sokak kedilerinin sayısı, oraya bir kedi koymamayı imkânsız hale getiriyordu.”
‘Kedi ve Şehir’deki kedi, romanda dolanan bir karakter üzeredir. Gezip gördüğü her yerde, romandaki hikayeler, karakterler içinde temaslar kurar. Onları bize dolaylı olarak tanıtır. Bazısının yanında epey kalır, onun yemeğini paylaşır, bazısından daima kaçar. Biz de bu biçimdece o karakterlerle ilgili bilgi ediniriz. Bu noktada kediyi Alice’in tavşanına da benzetmek mümkün. Kedi de tıpkı tavşan üzere okuru peşine takıp olmadık yerlere sürüklüyor, çeşitli maceralara, çeşitli olaylara sokuyor.
Bu seyahat esnasında kentte en çok karşımıza çıkan tema yalnızlıktır. Karakterler birtakım beşerlerle temas halinde olsalar da aslında yalnız bir görünüm sergilerler. Yalnızlık da vakit zaman melankolik vakit zaman da duygusuz, aralıklı alakalar ortaya çıkarır. Hepsini yan yana getirince çağdaş Tokyo’ya dair başımızda bir fotoğraf oluşur. Pekala bu fotoğraf, dövmeci Kentaro’nun çizdiği fotoğraf midir? Ne kadarı ona aittir? Ne kadarın kedi üzere daima devinen, değişen bir tavır stantlar? İşin bu kısmı tam net değil.
(Kedi ve kent temasını seviyorsanız “Stray” isimli oyuna da bir göz atabilirsiniz. Kaybolmuş bir sokak kedisinin bir siber kentten çıkmaya çalışmasını işleyen oyunda, evet, bir kediyi oynuyorsunuz.)
Okumaya devam et...
Bradley’i bu biçimde bir roman yazmaya iten şeylerin başında onun Japonya’yla, Tokyo’yla olan bağlantısı geliyor. 1982’de Almanya’da doğuyor Bradley. İngiltere’de büyüyor ve hayatının bir periyodunda Japonya’da yaşayıp eğitim görüyor. Tokyo’da geçen tekdüze günlerinde, bu biçimdesi bir roman yazmaya karar veriyor. Bunu da Books on Asia’dan Susan Karen Burton’a verdiği bir röportajda şu biçimde açıklıyor:
“(Kitabın temel fikri) Tokyo’da yaşarken ve her gün tıpkı güzergâhta gidip gelirken, birebir insanları görmem ve sık sık onların geçmişlerini, hayatlarını ve nereye gittiklerini merak etmemdi. Ve içlerinden birini görmediğimde, ona ne olduğunu merak ederdim. İşe gidip gelmeyi bıraktığımda, beni her gün goren o insanlardan rastgele birinin, “Ah, evvelce her gün bu saatte bu yoldan yürüyen o yabancı adam nerede?” diye düşünüp düşünmeyeceğini merak ederdim. Sanırım bu, romanı yönlendiren kontaklar fikrinin başlangıcıydı.”
Bradley, temel çıkış noktasının bu olduğunu belirtse de yazım sürecinin çeşitli kademelerden oluştuğunu söylüyor. öncedena bir edebiyat şenliği kapsamında “gitmek” bahisli bir hikaye kaleme almış. Hikayenin merkezinde bir kedi varmış. Bradley sonrasındasında birbirinden bağımsız üzere görünen birkaç hikaye daha yazıp bunları birbirine bir kediyle bağlayabileceğini keşfetmiş. ‘Kedi ve Şehir’ işte bu karardan daha sonra ortaya çıkmış.
‘Kedi ve Şehir’, geçtiğimiz günlerde Can Yayınları etiketiyle raflardaki yerini aldı. Kitabı çeviren isimse Seda Çıngay Mellor.
DÖVMEDEN KAÇAN BİR KEDİ
Her şey bir dövme stüdyosunda başlar. Bir tebori sanatkarı olan Kentaro gorece yaşlı bir adamdır. Klasik usullerle dövme yapar. Bu süreç hem epeyce acılı birebir vakitte fazlaca değerlidir. Müşterileri genelde Yakuzalardan oluşur. Bu da hem kendi pozisyonuna birebir vakitte sanatına bir yük katar.
Bir gün stüdyoya epeyce genç bir kız gelir ve dövme yaptırmak istediğini söyler. Kentaro onu vazgeçirmek için elinde geleni yapsa da başarılı olamaz. En sonunda ona bir dövme yapmayı kabul eder. Kızın isteği üzerine sırtına Tokyo’yu işleyecektir.
Kentaro aylar süren dövme seansları boyunca Tokyo’yu kademe evre işler. Her bölgesini farklı bir mevsimde çizer. En ince detayları bile ekler. Lakin kızın isteği üzerine hiç bir insan çizmez. O da bir sokağa bir kedi çizer.
Bir daha sonraki seansa kediyi çizdiği sokakta bulamaz Kentaro. Kedi diğer bir sokaktadır. Bir daha sonrakinde bir daha diğer bir sokakta. En sonunda dövmede yer alan kendi stüdyosunun kapısının önüne kadar gelir kedi. İşte her şey bu biçimde başlar.
Kedi ve Kent, Nick Bradley, Tercüman: Seda Çıngay Mellor, 352 syf., Can Yayınları, 2022.
KEŞİSEN HAYATLAR
Çok başarılı bir endişe hikayesi formunda başlayan roman kitabın genelinden farklı olarak gerçeküstü öğeler içerse de daha sonraki sayfalarda karşılaştığımız hikayeler ve karakterler bildiğimiz gerçeklik üzerine heyetidir. Hatta yer yer toplumcu gerçekçi detayları bile kapsar.
Bunun birinci meselai Ueno İstasyonu civarında yaşayan evsizlerde görürüz. İçlerinden kimileri zorunluluktan, kimileri çeşitli utançlardan, kimileri da koyvermişlikten sokaklarda yaşamaya başlamıştır. Bir yandan polislerden bir yandan da kendilerine şiddet uygulayan serserilerden korunmaya çalışırlar. 2020 Olimpiyatları öncesinde geçen bu hikaye bir tarafıyla de bir aile trajedisini husus edinir. (Olimpiyatlar için inşa edilen stadyumu ve onun etrafında yaşayan evsizleri mevzu edinen bir roman daha var. Miri Yu’nun yazdığı Tokyo Ueno İstasyonu. Bu da aklınızda olsun.)
Bir daha sonraki hikayede şirket çalışanlarının, bir daha sonrakinde bir taksicinin, bir daha sonrakinde bir dedektifin hikayesini görürüz. Kitaptaki hikayeler bu biçimde gider… İşin ilgi alımlı kısmı şu: Her bir hikaye kendi başına bağımsız bir modül olarak var olurken, Bradley bunları Kentaro’nun çizdiği ve sokaklarda dolanıp duran bir kediyle birbirine bağlar. Doğal tek ilişki da bu değildir. Bir hikayede geçen küçük bir ayrıntı, bir diğerinde büyük bir ivmeye sebep olabildiği üzere, bunun aykırısı birtakım durumlar da geçerlidir. Bradley bir de bunun dışında karakterlerin birbirileriyle olan münasebetlerine eğilir. Yani romandaki bağımsız hikayeler, bağımsız beşerler vakit zaman birbirleriyle bir ortaya gelirler. bu biçimdece hikaye modülleri bir romana dönüşüverir.
BİR MELANKOLİ KENTİ OLARAK TOKYO
Bradley yalnızca Tokyo’ya değil, Japon edebiyatına da kendini hayli yakın hisseder. Hatta “Japon Edebiyatında Kedi Figürü” başlıklı bir yüksek lisans tezi bile muharrir. Ülkeyle sokak kedilerinin fazlaca fazla iç içe olduğunu, bunun da edebiyatta kendine oldukçaça yer bulduğunu belirtir. Bunların başında da Sōseki’nin Ben Bir Kediyim isimli romanı gelir. Hatta Bradley, Sōseki’ye bir selam vermek için kendi romanındaki kedi çeşidini (üç renkli, mike neko diye tabir edilen) onunkiyle birebir tipten seçer ve şu biçimde der:
“Yaşadığım Tokyo’nun batı bölgelerinde, ne vakit bir sokak sahnesi yazmaya çalışsam, ortasında daima bir kedi olurdu. O mahallelerde çektiğim tüm fotoğraflarda da daima kediler vardı. Tokyo’daki sokak kedilerinin sayısı, oraya bir kedi koymamayı imkânsız hale getiriyordu.”
‘Kedi ve Şehir’deki kedi, romanda dolanan bir karakter üzeredir. Gezip gördüğü her yerde, romandaki hikayeler, karakterler içinde temaslar kurar. Onları bize dolaylı olarak tanıtır. Bazısının yanında epey kalır, onun yemeğini paylaşır, bazısından daima kaçar. Biz de bu biçimdece o karakterlerle ilgili bilgi ediniriz. Bu noktada kediyi Alice’in tavşanına da benzetmek mümkün. Kedi de tıpkı tavşan üzere okuru peşine takıp olmadık yerlere sürüklüyor, çeşitli maceralara, çeşitli olaylara sokuyor.
Bu seyahat esnasında kentte en çok karşımıza çıkan tema yalnızlıktır. Karakterler birtakım beşerlerle temas halinde olsalar da aslında yalnız bir görünüm sergilerler. Yalnızlık da vakit zaman melankolik vakit zaman da duygusuz, aralıklı alakalar ortaya çıkarır. Hepsini yan yana getirince çağdaş Tokyo’ya dair başımızda bir fotoğraf oluşur. Pekala bu fotoğraf, dövmeci Kentaro’nun çizdiği fotoğraf midir? Ne kadarı ona aittir? Ne kadarın kedi üzere daima devinen, değişen bir tavır stantlar? İşin bu kısmı tam net değil.
(Kedi ve kent temasını seviyorsanız “Stray” isimli oyuna da bir göz atabilirsiniz. Kaybolmuş bir sokak kedisinin bir siber kentten çıkmaya çalışmasını işleyen oyunda, evet, bir kediyi oynuyorsunuz.)
Okumaya devam et...