İhsan Oktay Anar, Everest Yayınları tarafınca yayımlanan yeni kitabı “Tiamat” ile sekiz sene daha sonra okurla bir daha buluştu. Varoluş uğraşının bu sefer denizin altında gerçekleştiği roman, katmanlı bir düşünsel yapı içerisinde din-bilim, özgürlük-varlık, düşünme-düşünme biçimleri üzere biroldukca çatışmaya temas ediyor.
İhsan Oktay Anar yapıtlarını bahis edinen çalışmalara bakıldığında birincinin haklı bir biçimde postmodernizm kavramı öne çıkar. Öncülü modernizm üzere postmodernizm de tarihyazımı ile kol kola başlayan bir müddetçtir. Yetmişli senelerda tarihin ne olduğu yahut hangi disipline/disiplinlere yakın olduğu sorgulanmaya başlamış, ne derece bilimsel olduğu dahi irdelenmiştir. Lawrence Stone’un 1979 tarihindeki ‘The Revival of Narrative: Reflections on a New Old History’ (‘Anlatının Dirilişi: Yeni Bir Eski Tarih Üzerine Düşünceler’) makalesi, Clifford Geertz’in antropoloji vurgusu ve “yoğun betimleme” tekniğiyle bir arada bayağı insanların tarihine açılan yol seksenlerde “Yeni Tarihselcilik” anlayışının doğuşuna taban hazırlamıştır. bu biçimdece tarih, anlatı ve kurgu ekseninde değerlendirilmeye başlanır. özetlemek gerekirse, tarihselciliğin bilakis mutlak reddedilir, her tarih bir bir daha yazma süreci olarak görülerek çoğulcu, hayli sesli bir bakış açısı kazanılır. Öbür bir deyişle olgu ve kurgu içindeki hudut muğlaklaşarak kaybolur. İşte bu damardan beslenen postmodernizm de modernizm tersi bir bakış açısıyla karşımıza çıkar: Nizamın yerine kaosu; ilerleme yerine geri dönüşü; teknoloji yerine nostaljiyi; gerçek yerine taklidi, palavrası, kurguyu; makro yerine mikroyu; büyük yerine küçüğü; yüksek yerine yüksek olmayanı; tek yerine birçok koyar. bu biçimdelikle dine, mitolojiye, kelamlı edebi eserlere, halk müktesebatına kucak açarak üst kurmaca, pastiş, parodi, kolaj, palempsest, anıştırma üzere tekniklere yönelir. Yani, postmodernist muharrir yapıtını bir karnaval, bir yapboz üzere kurgulayarak klasik anlatı cinslerinin biçim özelliklerinden, metinlerarasılıktan faydalanır. Gerçekten Anar’ın yapıtının ismi dahi okura bu bakış açısını göstermektedir çünkü Tiamat, Antik Babil mitolojisindeki okyanus tanrıçası olup birinci kaosun sorumlusudur. beraberinde ona sahip olanı dünyaya hâkim kılacak Yazgı Tableti’nin sahibidir. Kitabın kurgusu da Tanrıça Tiamat’la birlikte akla gelen su ve kaos göndermelerine paralel olarak gelişir. “1915 yılı Zemheri bitiminde Port Said’in 40 mil poyraz tarafında” Abdülhamit sınıfı bir tahtelbahir gemisinde, yani bir denizaltıda geçer olaylar. Abdülhamit, Osmanlı’da 1886 yılında birinci sefer denize indirilen, 1888 yılında ise birinci torpido talimini gerçekleştiren denizaltıdır. Romanın tek yeri sayılabilecek tahtelbahir gemisinin de bakılırsavi düşman gemilerini yok etmektir. bu biçimdece bir destroyer yok ettikten daha sonra metruk bir şilebe rastlar. Şilebe, erzak, alkol ve ganimet bulma umuduyla kimi mürettebat üyeleri masraf ve kafatasları delinmiş biroldukça cesedin içinde bir sandık bulunur. Akabinde bu sandığı tahtelbahir gemisine getirirler. Fakat şilepte gördükleri tuhaf, hatta dehşetengiz görüntünün akabinde tabiatüstü olaylar peşlerini bırakmayacaktır. Birincinin sandığı açamazlar, o denli ki birkaç kişi levye sayesinde kapağını biraz ortalar. Kapak, o aralıktan içeri elini sokan gedikli çavuşun kolunun üstüne kapanır, kolu kopar. Akabinde hareket halinde olan kol sandığın haricinde ortaya çıkar ve Karagümrük’ün bileğini kavrar lakin yaralı çavuş bulunamaz. Öte yandan kapağı yaldızlı, üstünde iki melek temsili bulunan bu sandık Tevrat’ın bir kısmı olan “Çıkış Kitabı”nda geçen ahit sandığını akla getirir. Çünkü İsrailoğulları Mısır’dan -roman da Mısır’daki Port Said Limanı’nın yakınlarında geçer- göç ettikten birkaç sene daha sonra yapılan bu sandığın kapağı saf altından imal edilmiş olup, üstünde bir daha saf altından yapılan iki Keruv bulunmaktadır. Hz. Musa On Emir’in yer aldığı tabletleri burada koruma eder. İki Keruv içinde Tanrı’nın bulunduğu ve Hz. Musa’nın burada İlah ile konuştuğu rivayet edilir. Ahit sandığı Kur’an-ı Kerim’de de Bakara Suresi’nin 248. ayetinde “tâbût” sözüyle zikredilir. İlaveten, “Bağışlanma Kapağı” olarak isimlendirilen sandık kapağının da Mesih’i sembolize ettiği düşünülür. Öte yandan “Çıkış Kitabı”nın ana konusu, İsrailoğulları’nın sayıca üstün gelmeleriyle bir arada Firavun’un onları köleleştirmesi ve onlara zulmetmesidir. İlah, bu yüzden Firavun’u On Bela ile cezalandırır. Birinci belanın denizle ilgili olması bir daha metin açısından dikkat caziptir:
Tiamat, İhsan Oktay Anar, 160 syf., Everest Yayınları, 2022.
“17- ‘Benim RAB olduğumu şundan anla, diyor RAB. İşte, elimdeki değneği ırmağın sularına vuracağım, sular kana dönecek. 18-Irmaktaki balıklar ölecek, ırmak leş üzere kokacak, Mısırlılar artık ırmağın suyunu içemeyecekler.’” (Mısır’dan Çıkış, 7:18-19)
Gerçekten “Tiamat”ın ileriki sayfalarda yenidenlanacak birinci sayfasının birinci kısmına bakıldığında Kutsal Rüzgâr’ın üstünde estiği deniz mavilikle, güzellikle değil, karanlıkla, mevtle, cesetle, ruhla, dışkıyla, özetlemek gerekirse kötücül sözlerle tasvir edilmektedir:
“Soğuk ve karanlık tabanlar boş ve anlamsızdı. Kadim batıklarda meyyit denizcilerin kıpır kıpır yakamozlu ruhları, yakarırcasına kolları üstte, yosunlar üzere akıntıda kıvrılıp kıvranarak salınıyor, tabanda çürümüş leş katmanından mevtin nabzı üzere tek tük atan kabarcıklar tıp tıp koparak yükseliyordu. (s.9)”
Üstelik bir daha birebir sayfada “başlangıçta her şeyin boş ve anlamsız olduğu” iki kez zikredilerek ilkel bir kaosa, bir cins yaratılış mitine, bir dinin doğuşuna vurgu yapılıyor üzeredir. Öte yandan bu sandıkla bir arada gelen uğursuzluklar mürettebatın yakasını bırakmayacak, sandık bir anda kapkara kesilecek, üzerindeki melekler ifrite dönecek ve ortasından bir canavar çıkacaktır. Bu canavar karnına kömür atıp onları tutuşturarak güç kazanır. Elbet canavarın ateşle olan bu bağlantısı bize Şeytan’ı çağrıştırır. Lakin bir daha sandığın alındığı metruk şilepten yedi tane de çivi alınmış olup bu çiviler insanların başını amaç almaktadır. Ayrıyeten, başına çivi düşen herkes de canavar veyahut sandığın ortasındaki kötücül varlık tarafınca manyetik bir güçle denetim edilir. bu biçimdece denetim ettiği insan sayısı kadar zekâya sahip olan kötücül varlığın zaafının da bilgiye duyduğu şehevi istek olduğunu anlar ve bir çıkış yolu teklif eder Mülazım:
“(…) Aptal olarak bilgi karşısında tokgözlüyüz. O bizden zeki olduğu için açgözlü. Bilgi konusunda seçici olmadığı, iştahlı ve şehvetli olduğu için kendi kuyruğunu ona yutturacağız. Zekâsıyla birlikte inancı de arttı. Onu kibriyle de vuracağız. Onun planı bizim hiç bir şey yapamayacağımız üzerine şurası. Ancak yapacağız. Ondaki zekâ sarhoşluğunu kullanacağız. (…)” (s.135-136)
Kötücül varlığın bilgisinin ve zekâsının yanında bu niteliklerini zaafa çevirecek bir kibrinin olması da Şeytan’ı çağrıştırmaktadır. Anlatı dinden dine değişse de bilindiği üzere şeytan kendini Hz. Âdem’den üstün gorerek Tanrı’ya isyan etmiş, başmelek olarak üstün özelliklerine karşın kibri yüzünden cezalandırılmıştır. Tüm bu noktalar romanın dini, mitolojik kaynaklarını gösterirken anlatının 1915 yılında bir Osmanlı denizaltısında geçmesi ve muharririn üslubunun da gerek sentaks gerekse biçimsel özellikler bakımlarından periyodun lisan ve üslup özelliklerini taşıması metnin tarihî boyutunu oluşturur. Ayrıyeten, varoluş, özgürlük, aptallık ve zekâ, düşünme ve düşünme biçimleri üzere felsefi bahisler satır ortalarında irdelenerek roman katmanlı bir yapı içerisine sokulur.
“‘Evet,’ dedi Züp, ‘İlim erkeklerinın işi beyaz kuğular. Biz ise siyah kuğuyu ararız. Almanların harpte çuvallamaları da kitabî olmalarından. Akılcı hasımları bir daha akılcı olan onları öngorebiliyor. Akıldan akıla yol var zira. Onlar beyaz kuğu. Fakat bizim erlerimiz o denli değil, kimi vakit akıl dışı davrandıkları için varsayım edilemezler, lakin mecnun bir kumandana yenilirler. Her biri siyah kuğu.’” (s.41)
“Beyaz kuğu” kelam konusu olunca filozof Karl Popper’ın tümevarım yahut yanlışlanabilirlik sorunsalını irdelemesi akla gelir. Popper’ın gayesi David Hume’un 18. yüzyılda lisana getirmeye çalıştığı bir sorunsalı tahlile kavuşturmayı denemektir. Bu sorunsal içerisinde “Bütün kuğular beyazdır” önermesi ön plana çıkar zira tümevarımcı düşünme gözleme dayalıdır. Gözlemlenen yüzlerce, binlerce, hatta milyonlarca kuğunun beyaz renkli olması bütün kuğuların beyaz olduğuna dair haklı bir çıkarım mıdır? Hayır, zira bizim tarafımızdan gözlemlenmeyen bir kuğu diğer renkte olabilir ki bu da üstteki önermeyi yanlışlar. Öteki bir sözle, Popper’a bakılırsa tümevarım yolu bu özelliğinden dolayı tümdengelimin tersine mantıksal bir çıkarım olarak bedellendirilemez. Elbet Popper’a Thomas Kuhn başta olmak üzere öbür düşünürlerden karşılık gelmiştir ancak metne döndüğümüzde ne doğrulanabilen ne de yanlışlanabilen bir önerme karşısında ne yapmak gerektiği sorunsalına varılabilir. Yani akıl ve insan özgürlüğü varoluş içerisinde nasıl konumlanmaktadır?
“Ancak, hür olduklarını düşünmelerine karşın aslında o denli olmayan bu şahıslara Sancı ve öteki zabitler de dahildi. Bu bakımdan onlar, hesaplama ve ispatta, matematiğin ve mantığın temellerine kuzu kuzu ve hürmetle boyun eğen, itaatkâr ve yumuşak başlı matematikçiler üzereydiler. Zira esareti altında yaşadıkları aklın kararlarını bir ferman üzere kabul etmediklerinde hayatta olamayacaklardı. Var kalmayı hür kalmaya tercih ettiklerinden ruhları, ortasında dişlilerin tıkırdadığı bir hesap makinesinden farksız zihinlerinde mahpustu.” (s. 87-88)
şüphesiz, “Tiamat” ile ilgili bütün konulara değinmek bu yazının boyutunu aşsa da romanın en azından uzman okur için sekiz sene beklemeye bedel olduğunu söyleyebilirim. Pek doğal Anar’ın lisanını ağır bulan okurlar da vardır. Özellikle denizcilikle ilgili tabirlerin eski isimleri metinle güreşmeyi sevmeyen okurlar için bu noktada zorluk çıkarabilir. Kanaatim, Anar’ın her cümleyi demlendire demlendire rafine bir metin ortaya koyduğu. Bu minvalde bütün göstergelerin metne hizmet ettiği pürüzsüz bir anlatı. Elbet, postmodernist teknikle yoğrulmuş bir roman ama felsefi katmanları prestijiyle “Tiamat”ı farklı bir yere koymak daha yanlışsız olacaktır.
Okumaya devam et...
İhsan Oktay Anar yapıtlarını bahis edinen çalışmalara bakıldığında birincinin haklı bir biçimde postmodernizm kavramı öne çıkar. Öncülü modernizm üzere postmodernizm de tarihyazımı ile kol kola başlayan bir müddetçtir. Yetmişli senelerda tarihin ne olduğu yahut hangi disipline/disiplinlere yakın olduğu sorgulanmaya başlamış, ne derece bilimsel olduğu dahi irdelenmiştir. Lawrence Stone’un 1979 tarihindeki ‘The Revival of Narrative: Reflections on a New Old History’ (‘Anlatının Dirilişi: Yeni Bir Eski Tarih Üzerine Düşünceler’) makalesi, Clifford Geertz’in antropoloji vurgusu ve “yoğun betimleme” tekniğiyle bir arada bayağı insanların tarihine açılan yol seksenlerde “Yeni Tarihselcilik” anlayışının doğuşuna taban hazırlamıştır. bu biçimdece tarih, anlatı ve kurgu ekseninde değerlendirilmeye başlanır. özetlemek gerekirse, tarihselciliğin bilakis mutlak reddedilir, her tarih bir bir daha yazma süreci olarak görülerek çoğulcu, hayli sesli bir bakış açısı kazanılır. Öbür bir deyişle olgu ve kurgu içindeki hudut muğlaklaşarak kaybolur. İşte bu damardan beslenen postmodernizm de modernizm tersi bir bakış açısıyla karşımıza çıkar: Nizamın yerine kaosu; ilerleme yerine geri dönüşü; teknoloji yerine nostaljiyi; gerçek yerine taklidi, palavrası, kurguyu; makro yerine mikroyu; büyük yerine küçüğü; yüksek yerine yüksek olmayanı; tek yerine birçok koyar. bu biçimdelikle dine, mitolojiye, kelamlı edebi eserlere, halk müktesebatına kucak açarak üst kurmaca, pastiş, parodi, kolaj, palempsest, anıştırma üzere tekniklere yönelir. Yani, postmodernist muharrir yapıtını bir karnaval, bir yapboz üzere kurgulayarak klasik anlatı cinslerinin biçim özelliklerinden, metinlerarasılıktan faydalanır. Gerçekten Anar’ın yapıtının ismi dahi okura bu bakış açısını göstermektedir çünkü Tiamat, Antik Babil mitolojisindeki okyanus tanrıçası olup birinci kaosun sorumlusudur. beraberinde ona sahip olanı dünyaya hâkim kılacak Yazgı Tableti’nin sahibidir. Kitabın kurgusu da Tanrıça Tiamat’la birlikte akla gelen su ve kaos göndermelerine paralel olarak gelişir. “1915 yılı Zemheri bitiminde Port Said’in 40 mil poyraz tarafında” Abdülhamit sınıfı bir tahtelbahir gemisinde, yani bir denizaltıda geçer olaylar. Abdülhamit, Osmanlı’da 1886 yılında birinci sefer denize indirilen, 1888 yılında ise birinci torpido talimini gerçekleştiren denizaltıdır. Romanın tek yeri sayılabilecek tahtelbahir gemisinin de bakılırsavi düşman gemilerini yok etmektir. bu biçimdece bir destroyer yok ettikten daha sonra metruk bir şilebe rastlar. Şilebe, erzak, alkol ve ganimet bulma umuduyla kimi mürettebat üyeleri masraf ve kafatasları delinmiş biroldukça cesedin içinde bir sandık bulunur. Akabinde bu sandığı tahtelbahir gemisine getirirler. Fakat şilepte gördükleri tuhaf, hatta dehşetengiz görüntünün akabinde tabiatüstü olaylar peşlerini bırakmayacaktır. Birincinin sandığı açamazlar, o denli ki birkaç kişi levye sayesinde kapağını biraz ortalar. Kapak, o aralıktan içeri elini sokan gedikli çavuşun kolunun üstüne kapanır, kolu kopar. Akabinde hareket halinde olan kol sandığın haricinde ortaya çıkar ve Karagümrük’ün bileğini kavrar lakin yaralı çavuş bulunamaz. Öte yandan kapağı yaldızlı, üstünde iki melek temsili bulunan bu sandık Tevrat’ın bir kısmı olan “Çıkış Kitabı”nda geçen ahit sandığını akla getirir. Çünkü İsrailoğulları Mısır’dan -roman da Mısır’daki Port Said Limanı’nın yakınlarında geçer- göç ettikten birkaç sene daha sonra yapılan bu sandığın kapağı saf altından imal edilmiş olup, üstünde bir daha saf altından yapılan iki Keruv bulunmaktadır. Hz. Musa On Emir’in yer aldığı tabletleri burada koruma eder. İki Keruv içinde Tanrı’nın bulunduğu ve Hz. Musa’nın burada İlah ile konuştuğu rivayet edilir. Ahit sandığı Kur’an-ı Kerim’de de Bakara Suresi’nin 248. ayetinde “tâbût” sözüyle zikredilir. İlaveten, “Bağışlanma Kapağı” olarak isimlendirilen sandık kapağının da Mesih’i sembolize ettiği düşünülür. Öte yandan “Çıkış Kitabı”nın ana konusu, İsrailoğulları’nın sayıca üstün gelmeleriyle bir arada Firavun’un onları köleleştirmesi ve onlara zulmetmesidir. İlah, bu yüzden Firavun’u On Bela ile cezalandırır. Birinci belanın denizle ilgili olması bir daha metin açısından dikkat caziptir:
Tiamat, İhsan Oktay Anar, 160 syf., Everest Yayınları, 2022.
“17- ‘Benim RAB olduğumu şundan anla, diyor RAB. İşte, elimdeki değneği ırmağın sularına vuracağım, sular kana dönecek. 18-Irmaktaki balıklar ölecek, ırmak leş üzere kokacak, Mısırlılar artık ırmağın suyunu içemeyecekler.’” (Mısır’dan Çıkış, 7:18-19)
Gerçekten “Tiamat”ın ileriki sayfalarda yenidenlanacak birinci sayfasının birinci kısmına bakıldığında Kutsal Rüzgâr’ın üstünde estiği deniz mavilikle, güzellikle değil, karanlıkla, mevtle, cesetle, ruhla, dışkıyla, özetlemek gerekirse kötücül sözlerle tasvir edilmektedir:
“Soğuk ve karanlık tabanlar boş ve anlamsızdı. Kadim batıklarda meyyit denizcilerin kıpır kıpır yakamozlu ruhları, yakarırcasına kolları üstte, yosunlar üzere akıntıda kıvrılıp kıvranarak salınıyor, tabanda çürümüş leş katmanından mevtin nabzı üzere tek tük atan kabarcıklar tıp tıp koparak yükseliyordu. (s.9)”
Üstelik bir daha birebir sayfada “başlangıçta her şeyin boş ve anlamsız olduğu” iki kez zikredilerek ilkel bir kaosa, bir cins yaratılış mitine, bir dinin doğuşuna vurgu yapılıyor üzeredir. Öte yandan bu sandıkla bir arada gelen uğursuzluklar mürettebatın yakasını bırakmayacak, sandık bir anda kapkara kesilecek, üzerindeki melekler ifrite dönecek ve ortasından bir canavar çıkacaktır. Bu canavar karnına kömür atıp onları tutuşturarak güç kazanır. Elbet canavarın ateşle olan bu bağlantısı bize Şeytan’ı çağrıştırır. Lakin bir daha sandığın alındığı metruk şilepten yedi tane de çivi alınmış olup bu çiviler insanların başını amaç almaktadır. Ayrıyeten, başına çivi düşen herkes de canavar veyahut sandığın ortasındaki kötücül varlık tarafınca manyetik bir güçle denetim edilir. bu biçimdece denetim ettiği insan sayısı kadar zekâya sahip olan kötücül varlığın zaafının da bilgiye duyduğu şehevi istek olduğunu anlar ve bir çıkış yolu teklif eder Mülazım:
“(…) Aptal olarak bilgi karşısında tokgözlüyüz. O bizden zeki olduğu için açgözlü. Bilgi konusunda seçici olmadığı, iştahlı ve şehvetli olduğu için kendi kuyruğunu ona yutturacağız. Zekâsıyla birlikte inancı de arttı. Onu kibriyle de vuracağız. Onun planı bizim hiç bir şey yapamayacağımız üzerine şurası. Ancak yapacağız. Ondaki zekâ sarhoşluğunu kullanacağız. (…)” (s.135-136)
Kötücül varlığın bilgisinin ve zekâsının yanında bu niteliklerini zaafa çevirecek bir kibrinin olması da Şeytan’ı çağrıştırmaktadır. Anlatı dinden dine değişse de bilindiği üzere şeytan kendini Hz. Âdem’den üstün gorerek Tanrı’ya isyan etmiş, başmelek olarak üstün özelliklerine karşın kibri yüzünden cezalandırılmıştır. Tüm bu noktalar romanın dini, mitolojik kaynaklarını gösterirken anlatının 1915 yılında bir Osmanlı denizaltısında geçmesi ve muharririn üslubunun da gerek sentaks gerekse biçimsel özellikler bakımlarından periyodun lisan ve üslup özelliklerini taşıması metnin tarihî boyutunu oluşturur. Ayrıyeten, varoluş, özgürlük, aptallık ve zekâ, düşünme ve düşünme biçimleri üzere felsefi bahisler satır ortalarında irdelenerek roman katmanlı bir yapı içerisine sokulur.
“‘Evet,’ dedi Züp, ‘İlim erkeklerinın işi beyaz kuğular. Biz ise siyah kuğuyu ararız. Almanların harpte çuvallamaları da kitabî olmalarından. Akılcı hasımları bir daha akılcı olan onları öngorebiliyor. Akıldan akıla yol var zira. Onlar beyaz kuğu. Fakat bizim erlerimiz o denli değil, kimi vakit akıl dışı davrandıkları için varsayım edilemezler, lakin mecnun bir kumandana yenilirler. Her biri siyah kuğu.’” (s.41)
“Beyaz kuğu” kelam konusu olunca filozof Karl Popper’ın tümevarım yahut yanlışlanabilirlik sorunsalını irdelemesi akla gelir. Popper’ın gayesi David Hume’un 18. yüzyılda lisana getirmeye çalıştığı bir sorunsalı tahlile kavuşturmayı denemektir. Bu sorunsal içerisinde “Bütün kuğular beyazdır” önermesi ön plana çıkar zira tümevarımcı düşünme gözleme dayalıdır. Gözlemlenen yüzlerce, binlerce, hatta milyonlarca kuğunun beyaz renkli olması bütün kuğuların beyaz olduğuna dair haklı bir çıkarım mıdır? Hayır, zira bizim tarafımızdan gözlemlenmeyen bir kuğu diğer renkte olabilir ki bu da üstteki önermeyi yanlışlar. Öteki bir sözle, Popper’a bakılırsa tümevarım yolu bu özelliğinden dolayı tümdengelimin tersine mantıksal bir çıkarım olarak bedellendirilemez. Elbet Popper’a Thomas Kuhn başta olmak üzere öbür düşünürlerden karşılık gelmiştir ancak metne döndüğümüzde ne doğrulanabilen ne de yanlışlanabilen bir önerme karşısında ne yapmak gerektiği sorunsalına varılabilir. Yani akıl ve insan özgürlüğü varoluş içerisinde nasıl konumlanmaktadır?
“Ancak, hür olduklarını düşünmelerine karşın aslında o denli olmayan bu şahıslara Sancı ve öteki zabitler de dahildi. Bu bakımdan onlar, hesaplama ve ispatta, matematiğin ve mantığın temellerine kuzu kuzu ve hürmetle boyun eğen, itaatkâr ve yumuşak başlı matematikçiler üzereydiler. Zira esareti altında yaşadıkları aklın kararlarını bir ferman üzere kabul etmediklerinde hayatta olamayacaklardı. Var kalmayı hür kalmaya tercih ettiklerinden ruhları, ortasında dişlilerin tıkırdadığı bir hesap makinesinden farksız zihinlerinde mahpustu.” (s. 87-88)
şüphesiz, “Tiamat” ile ilgili bütün konulara değinmek bu yazının boyutunu aşsa da romanın en azından uzman okur için sekiz sene beklemeye bedel olduğunu söyleyebilirim. Pek doğal Anar’ın lisanını ağır bulan okurlar da vardır. Özellikle denizcilikle ilgili tabirlerin eski isimleri metinle güreşmeyi sevmeyen okurlar için bu noktada zorluk çıkarabilir. Kanaatim, Anar’ın her cümleyi demlendire demlendire rafine bir metin ortaya koyduğu. Bu minvalde bütün göstergelerin metne hizmet ettiği pürüzsüz bir anlatı. Elbet, postmodernist teknikle yoğrulmuş bir roman ama felsefi katmanları prestijiyle “Tiamat”ı farklı bir yere koymak daha yanlışsız olacaktır.
Okumaya devam et...