İdil Başural’ın birinci romanı ‘Soytarı’, Everest Yayınları tarafınca yayımlandı. Kitapta yıllardır Paris’te yaşayan, orta yaşın eşiğindeki bir bayan, genç bir erkeğe tutuluyor ve bu aşka, hayal kırıklıklarıyla dolu bir geçmişin telafisi üzere sarılıyor. Bu aşk, bayan için hayatının en kıymetli konusu olunca da işler sarpa sarıyor.
Kitap okuyucuya ressamların, sanatsal yerlerin ön planda olduğu bir Paris çeşidi vadederken, biroldukca mevzuyu da kendi ortasında tartışmaya açıyor. Başural kitapta, bayana yönelik ruhsal şiddeti, görüp de susulanları, düşünmeden kabul edilenleri, kahraman olarak görülenleri okurun bir daha sorgulamasını istiyor.
İdil Başural ile birinci kitabı ‘Soytarı’yı konuştuk.
‘Soytarı’, orta yaşlı bir Türkiyeli bir hanımın gönül verdiği, genç Ermeni asıllı Türkiye’de hayatış bir gencin kıssası olarak başlıyor. bu biçimde bir mevzuyu işlemenizin sebebi neydi? Ben yaşlı erkek, genç bayan alakasını reva bakılırsan insanların, genç erkek yaşlı bayan münasebetini onaylamadıkları için olabileceğini düşündüm.
Aslında bu romana başlarken asıl problemim bir aşk bağlantısından fazla yaşlılık ve yaşlılığın günümüzdeki anlamıydı. 21’inci yüzyıl genel manada bayan vücudunun nispeten özgürleştiği, daha doğrusu sık sık vücudun artık bireyin denetiminde olacağını vadeden bir periyot oluyor. Kürtaj hakkı, anne olmama ya da ileri yaşta annelik, cinsiyet değiştirme ameliyatları derken geç de olsa tıp dünyası, en azından batı toplumlarında, bu taleplere gitgide daha fazla kulak veriyor, bir biçimde kendini bu taleplere adapte ediyor. Ancak bayanlar için yaşlılığın, daha doğrusu yaşlanmamanın, yaşlanmaya karşı koymanın, bir tercihten öte mecburilik olarak bu vücudu denetim etme furyasının bir modülü halinde dayatıldığını düşünüyorum. ‘Benim vücudum benim sonucum’, ‘yaşlanmak istemezsem yaşlanmam’, ‘80 yaşında da 30 yaşındakilere taş çıkarırım’ üzere kazanımların yanlış yorumlanmasının kararı bir telaffuz ortaya çıktı. Bayan vücuduna bu biçimdesi bir vakti durdurma sorumluluğunu yüklemek fazlaca zalimce geliyor bana. Bu süreç, bilhassa yaşlanmanın birinci belirtilerini hissettiğimiz geçiş süreci bayan için daha sancılı ve daha savunmasız geçiyor.
ERKEK RAHAT YAŞLANIYOR PEKALA BAYANLAR?
Bunu biraz daha açar mısınız?
Toplum bir defa sizi yalnız bırakıyor. Belirli bir yaşı geçmiş tüm bayanlara hadsiz bir jinekolog, bir patron, bir komşu ya da bir akraba yani illa birileri kesinlikle hatırlatıyor gönlünüzce yaşlanma hakkının olmadığını. Sağlıklı bir hayat değil bu dayatılan, daha değerlisi seçilmiş bir hayat değil, yalnızca maruz kalınan bir hayat. Erkek yaşlanması hala daha kabul edilebilir bir durum. Çünkü onların daha az bu biçimde telaşlar yaşadığını hepimiz görüyoruzdur. adamların gerisinde bu kadar vücutlarına baş yoran, daha doğrusu kafayı takmış, bir tıp ordusu ve beklenti ortasında bir toplum yok! Birçok da hala ‘erkekler daha geç çöküyor’ üzere sanrılarla özgürce yaşlanma haklarını elde tutuyorlar. meğer tıbbi takviyeleri de daha az olduğu için bugün erkek yaşlanması, bence bayanlarınkine nazaran epey daha görünür ve artmış durumda. Yalnızca bizim kadar bu problemle meşgul olmak zorunda kaldıklarını düşünmüyorum. Bu yüzden bilhassa genç bir erkeğe aşık olmuş yaşlanmakta olan bir bayanın kıssasını anlatmak istedim. Bu sorun hem Fransız hem Türk toplumunda beni fazlaca rahatsız eden, dünya bayanlarını da ilgilendiren bir sorun bence. Hayatta ilgilenilmesi gereken daha önemli bahisler varken bayan vücudunun sonlarına bu sefer de bu biçimde bir stratejiyle hapsedilmeyi ben kabul edemiyorum, birfazlaca hanımın da etmeyeceğini düşünüyorum, bu biçimde ummak istiyorum.
Mühim hususlar derken kast ettiğiniz nedir?
Mühim hususlar derken de kast ettiğim katiyetle vatana millete iyi olmak, bilimle, sanatla uğraşmak, epeyce büyük işler başarmak değil. Nasıl göründüğünü umursamadan gönlünce eğlenmek örneğin, gönlünce istediğin yerde kahkaha atmak, utanmadan zevk almak, koşmak, düşmek, bisiklete binmek, balık tutmak, bunlar önemli problemler benim için. Bu kolay, sıradan aksiyonlar ömrü yaşanabilir yapıyor aslına bakarsanız.
‘HAYATINDA MECZUPLUĞU HİSETMEMİŞ HERKES BERBATLIĞA DAHA YATKINDIR’
Orta yaşlı bir bayanın, genç adam diğerini severken ona karşı hissettiği tutkulu aşk ve kurduğu hayaller hastalıklı bir ilginin emaresi mi?
Hastalıklı bir münasebet mi, biroldukça açıdan evet. Lakin bence hiç hastalık tatmamış bir vücut nasıl ki en ufak mikroba karşı bağışıklık geliştirmemiş, zayıf olacaksa insan beyni de o denli. Hastalıklı hisler hissetmemiş, ömründe meczupluğu hissetmemiş herkes berbatlığa fazlaca daha yatkındır üzere geliyor bana. Değerli olan bu hastalıklı hisleri nasıl yaşadığımız ve atlatabilmemiz.
Soytarı, İdil Başural, 236 syf., Everest Yayınları, 2022.
Kitap’ta Paris havası alırken, sanatkarlardan da bahsediyor, Picasso’yu anıyorsunuz. Kitabı Claude Marguet’ye ithaf etmişsiniz. sebebi ne?
Picasso benim için her vakit işlerini beğenmekten hicap duyduğum bir figür oldu. Büyük bir yeteneğin vahim bir kibir ve mizojiniyle gölgelenmesi fazlaca üzücü geliyor bana. Paris havası da birinci roman için kaçınılmazdı sanıyorum. Çok farklı kentlerde yaşadım lakin yetişkinlik ömrümün birçok Paris’te geçti. Claude Marguet ise Paris’ten çok sevdiğim bir dostum ve birinci editörüm. Öteki bir lisanda okumayı da yazmayı bana sevdirdiği için birinci kitabımı ona ithaf etmek istedim.
‘Soytarı’, yapıp ettiklerimizi, doğruları bir daha sorguladığımız bir roman. Birden fazla vakit küçümsenen saray soytarısının bile aslında padişaha doğruları söylemekten çekinmeyen biri olduğunu dikkat çekiyor karakteriniz Gregory. Bu kitap kendi doğrularınızı sorgulamanızın bir eseri mü?
Bir manada o denli doğal. Ben değişmeyen doğruları olan, ‘ben bu biçimdeyim’ci beşerden epey korkarım. Ben kendimi daima biçimde sorgular biçimde yaşadığım için benim mutlak doğrularım hiç olmadı, doğrularım ben onları yakalayamadan daima çarçabuk değiştiler. hiç bir vakit Gregory kadar umursamaz ve dalgacı olamasam da ona hayli yaklaştığım, oldukça sinikleştiğim, tüm bedellerimi kaybettiğimi hissettiğim vakit içinderım oldu. daha sonra hayat beşere bu kadar alaycılığın aslında ümitsizlik ve çaresizlik hissini bastırmak için ortaya çıkmış bir kamuflaj olduğunu da öğretiyor lakin. İnsan kaybedecek bir şeyi olmadığını düşündüğünde ya da daha berbatı olanı değiştirmeyeceğine inandığında aslında umursamaz olmaya, her şeyle alay etmeye başlıyor.
Kitapta James Joyce Ulysses’nin ‘Kim Seçti Bu Yüzü Bana?’ kelamlarını de kendinize şiar ediniyor başkarakteriniz Gönül. Bu kendini tanımama hali aslında çağdaş dünyanın suratına yetişmeye çalışan insan için bir farkındalık niyetinden mi kaynaklanıyor? Yoksa ikiyüzlülüğümüze mi bir gönderme olarak değerlendirilmeli?
Bu yüz-maske sıkıntısına senelerca akademik olarak da şahsi olarak da epeyce baş yordum. İnsan bence diğeri olabilendir, o denli olmalıdır. ömrü boyunca birebir kalmış, başkalaşmamış insan bir şey yaşamadan takvimleri devirmiş olabilir fakat. Rimbaud’nun meşhur tabiri ‘Ben bir başkasıdır’ (Je est un autre), her ne kadar çeşitli formlarda yorumlansa da benim için insanın ömrü boyunca dönüşebileceği bu uçsuz bucaksız ihtimalleri temsil ettiği için kendime oldukçaça yineladığım bir kelam oldu daima. Maalesef günümüzde bu ötekileşmeye, dönüşmeye fazla tolerans yok! Ne isek o olmalıyız, illa kimsek o denli davranmalıyız üzere yavaşça bıçkın bir beklenti var. Bir yandan da bilhassa toplumsal medyanın da tesiriyle hepimiz bir manada kendi temsilimize dönüştük. Bu temsilin içeriğini yani kimliğimizi biz belirliyoruz alışılmış lakin herkesle paylaşıldığı ve her insanın beğenisine sunulduğu için bu kimliği başkalaştırmak da kolay olmuyor. İlla bir tane bizi temsil eden ve hiç fire vermeyen, her hareketi herkes tarafınca görülebilen, takip edilen bir kimlik, bir yüz isteniyor bizden. Bu ortamda da ikiyüzlülük, hele döneklik hayli da üzerine düşünülmeden öcü üzere gösterilince de hayli gülüyorum ben. Keşke dönek olacak yüreği olabilse de herkesin, yanlıştan gocunmadan, kolaylıkla dönebilse… Değişik bir dünyada yaşıyor olurduk artık.
‘KAHRAMANLARDAN NEFRET EDERİM’
Gregory yalnızca gazetecilikte değil, edebiyat alanındaki niyet suçlularının vakit içinde dünya çapında kahramanlık elde ettiğini ancak bu niyet yüzünden yazdığı metinlerinin irdelenemediği, yazını vasat olsa da kutsal kabul edildiğini söylüyor. Ortamdaki birden fazla kişi de kızıyor. Bu hadiseden hareketle dokunulmazlıklar hepimizi fanatik mi kılıyor?
Ben kahramanlardan nefret ederim. En sevebileceğim devir, çocukluğumda dahi hiç birini sevmedim. Toplumların da, bireylerin de kendini gerçekleştirmesindeki en büyük manilerden biri bu başkanlar, kahramanlar, liderler, kurtarıcılar, ulular bana göre. Kibir ve güç dileğine kapılmış birtakım şahısların kendini ‘feda ederek’ toplumda minnet uyandırması, toplumun bu borçlu halini de kendi şöhretine dönüştürmesi bana samimiyetsiz geliyor. Kahramanların genelinin de erkek olması, bayanların bu kahramanları alkışlayan figüranlara dönüşmesi de hiç tesadüf değil. Kahramanlar eşitliğin olmadığı, bireylerin sesini duyuramadığı, çoğunluğun kendini eli kolu bağlanmış ve çaresiz hissettiği ortamda palazlanan fırsatçı ve sıklıkla ayrıcalıklı karakterler. her insanın sesini duyurabildiği bir toplumda aslına bakarsan kimsenin ‘durun ben sizin isminize konuşurum’ diyen işgüzarlara da muhtaçlığı kalmayacaktır.
‘BİR MANADA OTOBİYOGRAFİK BİR ESER DİYEBİLİRİZ’
Yüksek lisansınızı hala doktora öğrencisi olduğunuz Paris Sorbonne Üniversitesi Bağlantı ve Edebi Çalışmalar Bölümü’nde tamamlamışsınız. Gönül karakterinin de eğitimi bu manada size benziyor. Gönül kitapta, “Okunan onca şiir, onca roman, bir edebiyat doktorası ve hiç cüret edilemeyen bir müelliflik mesleğiyle üzerine kamuflajı geçirip ömrünü inandıkları uğruna dağlarda savaşmaya adamış ve fazlacatan yenilmiş bir gerillaydım sanki” diyor. Siz de kendinizi kimi vakit bu biçimde mi hissediyordunuz kitaptan evvel? Bu kitap size güç mü verdi?
Gönül’le misal bir eğitim ömrümüz var, ikimiz de Türkiye’de doğup genç yaşta Fransa’ya gelmişiz ve ikimiz de iki ülkenin de vatandaşıyız. Benim de kimlik manasında bocaladığım, hayatta kim olduğumu sorguladığım vakit içinder oldu, bu manada otobiyografik bir eser diyebiliriz ‘Soytarı’ya. Ben de Gönül üzere bilginin her şeyden üstün olduğu, bu bilginin de akademiden geçtiği var iseyımıyla büyütüldüm. O manada misal hayal kırıklıkları yaşadığım söylenebilir. Etrafımı saran, bilgiyle toplumsal medya paylaşımları üzerinden, daha yüzeysel lakin daha pratik bağ kurabilmiş yaşıtlarımın içinde biraz yaşlı, bundan evvelki jenerasyona ilişkin hissettiğim de oldu. Lakin ben çabucak hemen Gönül’ün yaşlarına gelmedim, onunla tıpkı telaşlara, ömrümün tükendiği hissine kapılmadım ya da vücudumda benzeri değişimleri yaşamadım. Daha hayli ileride ne olabilirim, neye dönüşebilirim diye düşünerek Gönül’ü buldum. Ona kendime olduğum kadar acımasızdım. bir daha de kendime gösterdiğim kadar şefkat de göstermeye çalıştım.
Kitabın bir yerinde Gönül’ün lise arkadaşı Tamer karakteri üzerinden bayanlara yapılan taciz, ruhsal şiddet üzerine de okuyucuyu bir daha düşündürüyorsunuz. Sizce bayan hakları konusunda hala ikiyüzlü müyüz?
Evet. Bilhassa Türkiye’de her insanın kendi mahallesinden olanı müdafaa refleksi korkutucu boyutta. Bayanların yakınlarındaki şiddet faili erkeklere ses çıkaramamaları, tahminen yürek edememeleri, güçlerinin hayır demeye yetmeyeceğini düşünmeleri beni bir bayan olarak fazlaca üzüyor.
‘Soytarı’ bence fazlaca cesurca yazılmış, ortasında imgelem ve edebi göndermelerin, alt metinlerin ağır olduğu bir kitap. Size gelen tenkitler, yorumlar nasıl?
hemen çabucak hayli fazla dönüş almamış olmakla birlikte, aldığım dönüşler söylemiş olduğiniz üzere kitabın ağır olduğu tarafında. Hevesle bekliyorum hala gelecek yorumları.
Okumaya devam et...
Kitap okuyucuya ressamların, sanatsal yerlerin ön planda olduğu bir Paris çeşidi vadederken, biroldukca mevzuyu da kendi ortasında tartışmaya açıyor. Başural kitapta, bayana yönelik ruhsal şiddeti, görüp de susulanları, düşünmeden kabul edilenleri, kahraman olarak görülenleri okurun bir daha sorgulamasını istiyor.
İdil Başural ile birinci kitabı ‘Soytarı’yı konuştuk.
‘Soytarı’, orta yaşlı bir Türkiyeli bir hanımın gönül verdiği, genç Ermeni asıllı Türkiye’de hayatış bir gencin kıssası olarak başlıyor. bu biçimde bir mevzuyu işlemenizin sebebi neydi? Ben yaşlı erkek, genç bayan alakasını reva bakılırsan insanların, genç erkek yaşlı bayan münasebetini onaylamadıkları için olabileceğini düşündüm.
Aslında bu romana başlarken asıl problemim bir aşk bağlantısından fazla yaşlılık ve yaşlılığın günümüzdeki anlamıydı. 21’inci yüzyıl genel manada bayan vücudunun nispeten özgürleştiği, daha doğrusu sık sık vücudun artık bireyin denetiminde olacağını vadeden bir periyot oluyor. Kürtaj hakkı, anne olmama ya da ileri yaşta annelik, cinsiyet değiştirme ameliyatları derken geç de olsa tıp dünyası, en azından batı toplumlarında, bu taleplere gitgide daha fazla kulak veriyor, bir biçimde kendini bu taleplere adapte ediyor. Ancak bayanlar için yaşlılığın, daha doğrusu yaşlanmamanın, yaşlanmaya karşı koymanın, bir tercihten öte mecburilik olarak bu vücudu denetim etme furyasının bir modülü halinde dayatıldığını düşünüyorum. ‘Benim vücudum benim sonucum’, ‘yaşlanmak istemezsem yaşlanmam’, ‘80 yaşında da 30 yaşındakilere taş çıkarırım’ üzere kazanımların yanlış yorumlanmasının kararı bir telaffuz ortaya çıktı. Bayan vücuduna bu biçimdesi bir vakti durdurma sorumluluğunu yüklemek fazlaca zalimce geliyor bana. Bu süreç, bilhassa yaşlanmanın birinci belirtilerini hissettiğimiz geçiş süreci bayan için daha sancılı ve daha savunmasız geçiyor.
ERKEK RAHAT YAŞLANIYOR PEKALA BAYANLAR?
Bunu biraz daha açar mısınız?
Toplum bir defa sizi yalnız bırakıyor. Belirli bir yaşı geçmiş tüm bayanlara hadsiz bir jinekolog, bir patron, bir komşu ya da bir akraba yani illa birileri kesinlikle hatırlatıyor gönlünüzce yaşlanma hakkının olmadığını. Sağlıklı bir hayat değil bu dayatılan, daha değerlisi seçilmiş bir hayat değil, yalnızca maruz kalınan bir hayat. Erkek yaşlanması hala daha kabul edilebilir bir durum. Çünkü onların daha az bu biçimde telaşlar yaşadığını hepimiz görüyoruzdur. adamların gerisinde bu kadar vücutlarına baş yoran, daha doğrusu kafayı takmış, bir tıp ordusu ve beklenti ortasında bir toplum yok! Birçok da hala ‘erkekler daha geç çöküyor’ üzere sanrılarla özgürce yaşlanma haklarını elde tutuyorlar. meğer tıbbi takviyeleri de daha az olduğu için bugün erkek yaşlanması, bence bayanlarınkine nazaran epey daha görünür ve artmış durumda. Yalnızca bizim kadar bu problemle meşgul olmak zorunda kaldıklarını düşünmüyorum. Bu yüzden bilhassa genç bir erkeğe aşık olmuş yaşlanmakta olan bir bayanın kıssasını anlatmak istedim. Bu sorun hem Fransız hem Türk toplumunda beni fazlaca rahatsız eden, dünya bayanlarını da ilgilendiren bir sorun bence. Hayatta ilgilenilmesi gereken daha önemli bahisler varken bayan vücudunun sonlarına bu sefer de bu biçimde bir stratejiyle hapsedilmeyi ben kabul edemiyorum, birfazlaca hanımın da etmeyeceğini düşünüyorum, bu biçimde ummak istiyorum.
Mühim hususlar derken kast ettiğiniz nedir?
Mühim hususlar derken de kast ettiğim katiyetle vatana millete iyi olmak, bilimle, sanatla uğraşmak, epeyce büyük işler başarmak değil. Nasıl göründüğünü umursamadan gönlünce eğlenmek örneğin, gönlünce istediğin yerde kahkaha atmak, utanmadan zevk almak, koşmak, düşmek, bisiklete binmek, balık tutmak, bunlar önemli problemler benim için. Bu kolay, sıradan aksiyonlar ömrü yaşanabilir yapıyor aslına bakarsanız.
‘HAYATINDA MECZUPLUĞU HİSETMEMİŞ HERKES BERBATLIĞA DAHA YATKINDIR’
Orta yaşlı bir bayanın, genç adam diğerini severken ona karşı hissettiği tutkulu aşk ve kurduğu hayaller hastalıklı bir ilginin emaresi mi?
Hastalıklı bir münasebet mi, biroldukça açıdan evet. Lakin bence hiç hastalık tatmamış bir vücut nasıl ki en ufak mikroba karşı bağışıklık geliştirmemiş, zayıf olacaksa insan beyni de o denli. Hastalıklı hisler hissetmemiş, ömründe meczupluğu hissetmemiş herkes berbatlığa fazlaca daha yatkındır üzere geliyor bana. Değerli olan bu hastalıklı hisleri nasıl yaşadığımız ve atlatabilmemiz.
Soytarı, İdil Başural, 236 syf., Everest Yayınları, 2022.
Kitap’ta Paris havası alırken, sanatkarlardan da bahsediyor, Picasso’yu anıyorsunuz. Kitabı Claude Marguet’ye ithaf etmişsiniz. sebebi ne?
Picasso benim için her vakit işlerini beğenmekten hicap duyduğum bir figür oldu. Büyük bir yeteneğin vahim bir kibir ve mizojiniyle gölgelenmesi fazlaca üzücü geliyor bana. Paris havası da birinci roman için kaçınılmazdı sanıyorum. Çok farklı kentlerde yaşadım lakin yetişkinlik ömrümün birçok Paris’te geçti. Claude Marguet ise Paris’ten çok sevdiğim bir dostum ve birinci editörüm. Öteki bir lisanda okumayı da yazmayı bana sevdirdiği için birinci kitabımı ona ithaf etmek istedim.
‘Soytarı’, yapıp ettiklerimizi, doğruları bir daha sorguladığımız bir roman. Birden fazla vakit küçümsenen saray soytarısının bile aslında padişaha doğruları söylemekten çekinmeyen biri olduğunu dikkat çekiyor karakteriniz Gregory. Bu kitap kendi doğrularınızı sorgulamanızın bir eseri mü?
Bir manada o denli doğal. Ben değişmeyen doğruları olan, ‘ben bu biçimdeyim’ci beşerden epey korkarım. Ben kendimi daima biçimde sorgular biçimde yaşadığım için benim mutlak doğrularım hiç olmadı, doğrularım ben onları yakalayamadan daima çarçabuk değiştiler. hiç bir vakit Gregory kadar umursamaz ve dalgacı olamasam da ona hayli yaklaştığım, oldukça sinikleştiğim, tüm bedellerimi kaybettiğimi hissettiğim vakit içinderım oldu. daha sonra hayat beşere bu kadar alaycılığın aslında ümitsizlik ve çaresizlik hissini bastırmak için ortaya çıkmış bir kamuflaj olduğunu da öğretiyor lakin. İnsan kaybedecek bir şeyi olmadığını düşündüğünde ya da daha berbatı olanı değiştirmeyeceğine inandığında aslında umursamaz olmaya, her şeyle alay etmeye başlıyor.
Kitapta James Joyce Ulysses’nin ‘Kim Seçti Bu Yüzü Bana?’ kelamlarını de kendinize şiar ediniyor başkarakteriniz Gönül. Bu kendini tanımama hali aslında çağdaş dünyanın suratına yetişmeye çalışan insan için bir farkındalık niyetinden mi kaynaklanıyor? Yoksa ikiyüzlülüğümüze mi bir gönderme olarak değerlendirilmeli?
Bu yüz-maske sıkıntısına senelerca akademik olarak da şahsi olarak da epeyce baş yordum. İnsan bence diğeri olabilendir, o denli olmalıdır. ömrü boyunca birebir kalmış, başkalaşmamış insan bir şey yaşamadan takvimleri devirmiş olabilir fakat. Rimbaud’nun meşhur tabiri ‘Ben bir başkasıdır’ (Je est un autre), her ne kadar çeşitli formlarda yorumlansa da benim için insanın ömrü boyunca dönüşebileceği bu uçsuz bucaksız ihtimalleri temsil ettiği için kendime oldukçaça yineladığım bir kelam oldu daima. Maalesef günümüzde bu ötekileşmeye, dönüşmeye fazla tolerans yok! Ne isek o olmalıyız, illa kimsek o denli davranmalıyız üzere yavaşça bıçkın bir beklenti var. Bir yandan da bilhassa toplumsal medyanın da tesiriyle hepimiz bir manada kendi temsilimize dönüştük. Bu temsilin içeriğini yani kimliğimizi biz belirliyoruz alışılmış lakin herkesle paylaşıldığı ve her insanın beğenisine sunulduğu için bu kimliği başkalaştırmak da kolay olmuyor. İlla bir tane bizi temsil eden ve hiç fire vermeyen, her hareketi herkes tarafınca görülebilen, takip edilen bir kimlik, bir yüz isteniyor bizden. Bu ortamda da ikiyüzlülük, hele döneklik hayli da üzerine düşünülmeden öcü üzere gösterilince de hayli gülüyorum ben. Keşke dönek olacak yüreği olabilse de herkesin, yanlıştan gocunmadan, kolaylıkla dönebilse… Değişik bir dünyada yaşıyor olurduk artık.
‘KAHRAMANLARDAN NEFRET EDERİM’
Gregory yalnızca gazetecilikte değil, edebiyat alanındaki niyet suçlularının vakit içinde dünya çapında kahramanlık elde ettiğini ancak bu niyet yüzünden yazdığı metinlerinin irdelenemediği, yazını vasat olsa da kutsal kabul edildiğini söylüyor. Ortamdaki birden fazla kişi de kızıyor. Bu hadiseden hareketle dokunulmazlıklar hepimizi fanatik mi kılıyor?
Ben kahramanlardan nefret ederim. En sevebileceğim devir, çocukluğumda dahi hiç birini sevmedim. Toplumların da, bireylerin de kendini gerçekleştirmesindeki en büyük manilerden biri bu başkanlar, kahramanlar, liderler, kurtarıcılar, ulular bana göre. Kibir ve güç dileğine kapılmış birtakım şahısların kendini ‘feda ederek’ toplumda minnet uyandırması, toplumun bu borçlu halini de kendi şöhretine dönüştürmesi bana samimiyetsiz geliyor. Kahramanların genelinin de erkek olması, bayanların bu kahramanları alkışlayan figüranlara dönüşmesi de hiç tesadüf değil. Kahramanlar eşitliğin olmadığı, bireylerin sesini duyuramadığı, çoğunluğun kendini eli kolu bağlanmış ve çaresiz hissettiği ortamda palazlanan fırsatçı ve sıklıkla ayrıcalıklı karakterler. her insanın sesini duyurabildiği bir toplumda aslına bakarsan kimsenin ‘durun ben sizin isminize konuşurum’ diyen işgüzarlara da muhtaçlığı kalmayacaktır.
‘BİR MANADA OTOBİYOGRAFİK BİR ESER DİYEBİLİRİZ’
Yüksek lisansınızı hala doktora öğrencisi olduğunuz Paris Sorbonne Üniversitesi Bağlantı ve Edebi Çalışmalar Bölümü’nde tamamlamışsınız. Gönül karakterinin de eğitimi bu manada size benziyor. Gönül kitapta, “Okunan onca şiir, onca roman, bir edebiyat doktorası ve hiç cüret edilemeyen bir müelliflik mesleğiyle üzerine kamuflajı geçirip ömrünü inandıkları uğruna dağlarda savaşmaya adamış ve fazlacatan yenilmiş bir gerillaydım sanki” diyor. Siz de kendinizi kimi vakit bu biçimde mi hissediyordunuz kitaptan evvel? Bu kitap size güç mü verdi?
Gönül’le misal bir eğitim ömrümüz var, ikimiz de Türkiye’de doğup genç yaşta Fransa’ya gelmişiz ve ikimiz de iki ülkenin de vatandaşıyız. Benim de kimlik manasında bocaladığım, hayatta kim olduğumu sorguladığım vakit içinder oldu, bu manada otobiyografik bir eser diyebiliriz ‘Soytarı’ya. Ben de Gönül üzere bilginin her şeyden üstün olduğu, bu bilginin de akademiden geçtiği var iseyımıyla büyütüldüm. O manada misal hayal kırıklıkları yaşadığım söylenebilir. Etrafımı saran, bilgiyle toplumsal medya paylaşımları üzerinden, daha yüzeysel lakin daha pratik bağ kurabilmiş yaşıtlarımın içinde biraz yaşlı, bundan evvelki jenerasyona ilişkin hissettiğim de oldu. Lakin ben çabucak hemen Gönül’ün yaşlarına gelmedim, onunla tıpkı telaşlara, ömrümün tükendiği hissine kapılmadım ya da vücudumda benzeri değişimleri yaşamadım. Daha hayli ileride ne olabilirim, neye dönüşebilirim diye düşünerek Gönül’ü buldum. Ona kendime olduğum kadar acımasızdım. bir daha de kendime gösterdiğim kadar şefkat de göstermeye çalıştım.
Kitabın bir yerinde Gönül’ün lise arkadaşı Tamer karakteri üzerinden bayanlara yapılan taciz, ruhsal şiddet üzerine de okuyucuyu bir daha düşündürüyorsunuz. Sizce bayan hakları konusunda hala ikiyüzlü müyüz?
Evet. Bilhassa Türkiye’de her insanın kendi mahallesinden olanı müdafaa refleksi korkutucu boyutta. Bayanların yakınlarındaki şiddet faili erkeklere ses çıkaramamaları, tahminen yürek edememeleri, güçlerinin hayır demeye yetmeyeceğini düşünmeleri beni bir bayan olarak fazlaca üzüyor.
‘Soytarı’ bence fazlaca cesurca yazılmış, ortasında imgelem ve edebi göndermelerin, alt metinlerin ağır olduğu bir kitap. Size gelen tenkitler, yorumlar nasıl?
hemen çabucak hayli fazla dönüş almamış olmakla birlikte, aldığım dönüşler söylemiş olduğiniz üzere kitabın ağır olduğu tarafında. Hevesle bekliyorum hala gelecek yorumları.
Okumaya devam et...