Metin Ehil & Ceren Düven
Başta Amerikan toplumu olmak üzere 1929 Dünya Ekonomik Krizi, bilindik tabirle Büyük Buhran kararı kapitalizme yaslanan hükümran sınıfın sömürdüğü personel sınıfının sesi olan Steinbeck, bazılarına nazaran yirminci yüzyılın en önde gelen müelliflerinden biridir. Kısa denebilecek ömrüne; on altı roman, biroldukça kısa hikaye, dört senaryo, dört cildi aşkın gazete makalesi, üç seyahat kitabı, bir çeviri, Broadway’de oynanan üç oyun sığdırmıştır. Biroldukça yapıtı Hollwood sinemasına dönüşmüş müellif, Alfred Hitchcock’un “Lifeboat” sinemasının senaristliğiyle 1945’de Akademi Mükafatına de aday gösterilirken edebiyat alanında Pulitzer ve Nobel mükafatlarını alarak muvaffakiyetini dünya çapında duyurmuştur.
1929 Dünya Ekonomik Krizi, her kriz üzere sömürülen sınıfları vurmuştur, bir daha her kriz üzere kelamda bir krizdir zira 16. yüzyıldan beri var olan kapitalist sistem kendi ortasındaki güçsüzleri ayıklayarak yeni bir hegoman seçmek için yapay krizler yaratarak var olur. Büyük Buhran ismiyle anılagelen krizde de dünya ticaret hacmi yaklaşık yüzde 50 oranında azalmıştır. Büyük Buhran’ın öteki krizlerden farkı, bu biçimdea kadar bölgesel veyahut kıta çapında gelişen bir kriz olmayıp global çapta derin tesirler yaratmasıdır. Hakikaten, bir asır öncesine bakıldığında irili ufaklı biroldukca ekonomik kriz, fay sınırı misali büyük bir krizin geleceğini belirtmektedir. Bu minvalde, Büyük Buhran’ın öbür isminin “Birinci Kırılma” olması da tesadüf olmasa gerek. bir daha bu krizin sebeplerinden biri imparatorluk daha sonrası Avrupasında Rus Çarlığı’ndan, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’ndan ve Cermen İmparatorluğu’ndan doğan boşluğu bir daha doldurma teşebbüsüdür. Osmanlı İmparatorluğu’nun da bilfiil tasfiyesi kelam konusudur. Gerçekten, Avrupa bu kadar siyasi bir kırılma yaşarken kriz, altın rezervi, gayrisafi ulusal hasıla üzere refah ölçütlerinde en yakın rakibi olan İngiltere’yi birincisinde yaklaşık ona, ikincisinde yaklaşık ikiye katlayan Amerika’da patlamıştır. Krizin öncesindeki on yıllık devirde 50 milyon yeni pay senedi piyasaya sürülmüş ve “borsadan güçlü olma” fikri, amiyane tabirle “köşeyi dönme” zihniyeti insanlara aşılanmıştır. ABD lideri Calvin Coolidge’ın 1928 tarihindeki kongre konuşmalarına bakıldığında kelamda refah vurgusu altında kriz bir daha, “ben geliyorum” demektedir adeta. Halefi Hoover ise biroldukça iktisatçıya nazaran krizi engellemek için hiç bir uğraş sarf etmemiştir. Yardımcı, İnce ve Ekiz’in makalesine bakıldığında Wisman referanslı çarpıcı bir matematik kelam konusudur:
“Kriz öncesi toplumsal yapı içerisinde sanayileşmenin de getirdiği yüksek üretim sebebiyle çalışanlar büyük yer kaplamaktadır. Fakat artan üretim kapasitesinin bilakis emekçilerin toplum içerisindeki maddi güçleri ve ekonomik garantileri azalma eğilimi göstermiştir. Şöyle ki, periyot itibariyle yıllık üretim kapasiteleri ortalama yüzde 5.44 oranında artmış iken emekçilere yönelik toplumsal dayanak ve sendika üyelikleri 1920’den 1929 yılına yaklaşık olarak yüzde 40 azalmıştır (Wisman, 2014:375)”
Gazap Üzümleri, John Steinbeck, Tercüman: Rasih Güran, 540 syf., Bağlantı Yayıncılık, 2021.
Bunu çeviri etmek gerekirse kriz, sınıf hareketliliğini ortadan kaldıracaktır. Yani, dikey yükselme talihi personel sınıfı için yok olmuş olacaktır. Krize dek süregiden gelir dağılımdaki eşitsizlik, şirket ve banka yapılarındaki çarpık örgütsel yapı krizle birlikte tam manasıyla patlamıştır. bir daha makaledeki istatistiklere dönerek açıklamak gerekirse kriz daha sonrası binlerce banka kapanmış, ABD vatandaşlarının dörtte biri işsiz kalmış, GSYH yüzde 29 azalmış ve hatta kimi eyaletler takas sistemini yürürlüğe koymuştur. Avrupa ülkelerinin küçülmesine de sebep olan, üretimi taban düzeyine indiren kriz pek alışılmış olarak en hayli işçi sınıfı vurmuştur. O yıllarde yirmili yaşlarda bir gazetecidir Steinbeck. Tam ismiyle, John Ernest Steinbeck, 27 Şubat 1902’de Kaliforniya’nın Salinas kasabasında doğmuştur. Babası, John Ernst Steinbeck, Monterey bölgesinde saymanlık yaparken annesi Olive Hamilton Steinbeck de ilkokul öğretmenliği yapmaktadır. Bu çiftin dört çocuğunun üçüncüsüdür muharrir. Akranları üzere okula gitmediği vakit içinderı Salinas Vadisi’nde çiftçilik yapan Steinbeck buralarda edindiği deneyimleri yazın ömrünün ikinci devrinin mayası yapacaktır. Çünkü birinci devrinde kahraman odaklı yapıtlar ortaya koyacak lakin Türkiye yazınında Yaşar Kemal’in röportajlarında görülen edebi gazetecilik geleneğiyle kendini yoğura yoğura toplumcu gerçekçi bir çizgiye herkestilk evvelden geçecektir. Steinbeck’in 14 yaşında muharrir olmaya karar verdiğini de eklemeli. Gerçekten genç Steinbeck, vaktinin birçoklarını, kanılarını olgunlaştırmaya çalışarak hikaye ve şiir yazarak geçirmektedir. 1919 yılında ise Salinas Lisesi’nden mezun olup bir daha tıpkı yıl ortasında ailesini keyifli kılmak maksadıyla Stanford Üniversitesi’ne kaydolmuştur. Yazma tutkusunun yanında, Büyük Buhran’ı önceleyen on yılda eğitim fiyatını karşılamak için tezgâhtarlıktan ırgatlığa kadar birfazlaca işle hemhal olmuştur. O denli ki öğretimi aralıklı bir seyirde süregitmiştir. 1919 yılından üniversiteden ayrıldığı 1925 yılına kadarki öğretim sürecinde orta sıra okula orta vermiştir. Bu ortalarda kimi birtakım göçmenlerle birlikte Kaliforniya çiftliklerinde çalışmıştır. bir daha bu deneyimler de onun ikinci devrindeki edebi anlayışına büyük ölçüde ilham olacaktır.
bu biçimdelikle Steinbeck, üniversite mecmuası “Stanford Spectator” için iki kısa hikaye yazarak yazın sürecine yarı-profesyonel birinci adımını atar. Birinci hikayesi “Bulutun Parmakları” ondaki toplumcu gerçekçi damarı satır içinde saklayan bir metin olarak karşımıza çıkar. Lakin incelendiği üzere onun birinci periyodu, hikayesinin başlığından da anlaşılacağı üzere 1930’ların ortalarına kadarki süreçte ortaya koyduğu üzere mistik ve duygusal bir izlekte devam eder. bu vakitte yazdıklarında nükteye, ironiye tartı verir. Öte yandan, edebiyat eleştirmenlerinin nitelendirdiği üzere onun en verimli periyotları 1930-1950 ortasıdır zira bu süreçte Steinbeck ikinci devrine girmiş olup sınıf çatışması odağında ezilenlerin çektiği eziyetleri anlatmaya başlamıştır. 1950’lerden daha sonra daha bireyci bir izleğe yönelse de gerçekçilikten asla kopmamıştır. Diğer bir deyişle birinci romanı “Altın Kupa” ve ikinci romanı “Bilinmeyen Bir Tanrıya”daki toplum dışı karakterler artık ilgisini çekmez zira birinci periyodunda “kahraman” odaklı yazan Steinbeck, kendi emelleri peşinde koşarken etrafını umursamayan insanları anlatmıştır.
Bu minvalde, ikinci periyoda ve toplumcu gerçekçi bakış açısına geçişişini muştulayan birinci muvaffakiyetini 1935’te yayımlanan “Yukarı Mahalle” kitabıyla elde eder. Monterey kentindeki melez kökenli Paisano topluluğunu mevzu ettiği bu kitap “Sardalya Sokağı” (1945) ve “Tatlı Perşembe” (1954) kitaplarının da habercisi olarak kıymetlendirilir. Üçünün de ortak özelliği, süreksiz işlerde çalışarak gelecek korkusundan azade yaşayan insanların trajikomik anlatısıdır.
Bitmeyen Hengame, John Steinbeck, Mütercim: Rasih Güran, 292 syf., İrtibat Yayınları, 2021
Lakin bu yapıtları ortaya koymadan evvel, Türkiye okurunun da uygun bildiği, hatta okullarda okutulan iki yapıtını de zikretmeli: “Bitmeyen Kavga” (1936) ve “Gazap Üzümleri” (1939). Bu yapıtlarda göze çarpan, esasen edebi gazetecilik geleneğinden beslenen müellifin gazeteci kimliğine tartı vermesidir. İki yapıtın kilit noktası da personel sınıfının sıkıntılarına tercüman olmalarıdır. “Bitmeyen Kavga” metninde hâkim sınıf-sömürülen sınıf ilgisine vurgu yaparken tarafsız bir hal sergilerken “Gazap Üzümleri”nde taraf tutan bir muharrir olarak karşımıza çıkar: Bu yapıtıyla halini değiştirdiğini ilan eden muharrir, artık ezilenden taraftır. bir daha “Gazap Üzümleri”ne bakıldığında, süreksiz işlerle günlük nafakasını çıkarmaya çalışan Batı’dan gelen çalışanlara dair müşahedeleri öne çıkar. O denli ki artık bu toplumsal probleme “angaje” olur. Mecmualardan kazandıklarının bir kısmını onlara bırakır. Göçmen çalışanların kederleriyle hemhal olur. Sefalet yüzünden annesinin karnını doyurmak için muhtaçlığı kadar çalan bir delikanlıyı kefaretle mahpustan çıkarmak için uğraşır. Örnekler çoğaltılabilir ancak ezcümle, hem yazınsal tıpkı vakitte toplumsal manada bütün varlığıyla ezilenin yanındadır.
Steinbeck külliyatına temas etmek bu yazının boyutlarını aşsa da “Bitmeyen Kavga” kitabını yazdığı periyoda özetlemek gerekirse temas etmekte yarar var. Bu periyot, göçmenlerin kampına gitmeye başlayan müellif onların meselelerini anlattığı yazılarının mecmualarda yayımlanmadığından yakınır. sebebiyse, Salinas yöresinde sefalet yüzünden cürüm oranındaki artıştır. Yani, aç bırakıldığı için tek ve son deva olarak suça yönelen insanları yargılamadığı için yazılarını yayımlamazlar. Tahminen de bunun en çarpıcı örneği “İnci” isimli novellasıdır. Bu novella, birinci çocuklarını yoksulluk yüzünden kaybeden yoksul bir aileyi bahis edinir. Fakat bahtsız ailenin ikinci çocuğunu da akrep sokar. Bebeğin babası Kino bir dalgıçtır ve deniz tabanlarında inci bularak geçimini sağlar. Kino’nun kocaman bir inci bulması ve berbat niyetli Doktor’un aileyi sömürmesi kararı gerçekleşen bir dizi olay saz konutta yaşayan bu fakir aileyi bir trajediye sürükleyecektir.
Kelamın özü, üstte de açıklandıği üzere 1968 yılında vefat eden, altmışlı yıllarının sonlarına kadar bir fazlaca eser veren Steinbeck’in külliyatına dair kelam etmek zordur lakin bir daha üstte açıklandıği üzere Steinbeck’in kalemini hayat yoğurmuştur, desek yanlış olmaz. Hem yazınsal birebir vakitte fiili manada ezilenin yanında olan Steinbeck’in 68 Mayısı’ndan aylar daha sonra vefat etmesi acıklıdır. Çünkü bu hareketten daha sonra Sartreçı kozmik aydın modeli yerine Foucaultcu angaje entelektüel modeli gelecek, bilgi-iktidar bağlantısı daha sert sorgulanacaktır. Bu bağlamda bakıldığında 68 Hareketi’nin, teorik tekâmülü gelişmeden pratik tekâmülünü önceleyen kaç çocuğundan biridir de Steinbeck…
KAYNAKÇA
Başta Amerikan toplumu olmak üzere 1929 Dünya Ekonomik Krizi, bilindik tabirle Büyük Buhran kararı kapitalizme yaslanan hükümran sınıfın sömürdüğü personel sınıfının sesi olan Steinbeck, bazılarına nazaran yirminci yüzyılın en önde gelen müelliflerinden biridir. Kısa denebilecek ömrüne; on altı roman, biroldukça kısa hikaye, dört senaryo, dört cildi aşkın gazete makalesi, üç seyahat kitabı, bir çeviri, Broadway’de oynanan üç oyun sığdırmıştır. Biroldukça yapıtı Hollwood sinemasına dönüşmüş müellif, Alfred Hitchcock’un “Lifeboat” sinemasının senaristliğiyle 1945’de Akademi Mükafatına de aday gösterilirken edebiyat alanında Pulitzer ve Nobel mükafatlarını alarak muvaffakiyetini dünya çapında duyurmuştur.
1929 Dünya Ekonomik Krizi, her kriz üzere sömürülen sınıfları vurmuştur, bir daha her kriz üzere kelamda bir krizdir zira 16. yüzyıldan beri var olan kapitalist sistem kendi ortasındaki güçsüzleri ayıklayarak yeni bir hegoman seçmek için yapay krizler yaratarak var olur. Büyük Buhran ismiyle anılagelen krizde de dünya ticaret hacmi yaklaşık yüzde 50 oranında azalmıştır. Büyük Buhran’ın öteki krizlerden farkı, bu biçimdea kadar bölgesel veyahut kıta çapında gelişen bir kriz olmayıp global çapta derin tesirler yaratmasıdır. Hakikaten, bir asır öncesine bakıldığında irili ufaklı biroldukca ekonomik kriz, fay sınırı misali büyük bir krizin geleceğini belirtmektedir. Bu minvalde, Büyük Buhran’ın öbür isminin “Birinci Kırılma” olması da tesadüf olmasa gerek. bir daha bu krizin sebeplerinden biri imparatorluk daha sonrası Avrupasında Rus Çarlığı’ndan, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’ndan ve Cermen İmparatorluğu’ndan doğan boşluğu bir daha doldurma teşebbüsüdür. Osmanlı İmparatorluğu’nun da bilfiil tasfiyesi kelam konusudur. Gerçekten, Avrupa bu kadar siyasi bir kırılma yaşarken kriz, altın rezervi, gayrisafi ulusal hasıla üzere refah ölçütlerinde en yakın rakibi olan İngiltere’yi birincisinde yaklaşık ona, ikincisinde yaklaşık ikiye katlayan Amerika’da patlamıştır. Krizin öncesindeki on yıllık devirde 50 milyon yeni pay senedi piyasaya sürülmüş ve “borsadan güçlü olma” fikri, amiyane tabirle “köşeyi dönme” zihniyeti insanlara aşılanmıştır. ABD lideri Calvin Coolidge’ın 1928 tarihindeki kongre konuşmalarına bakıldığında kelamda refah vurgusu altında kriz bir daha, “ben geliyorum” demektedir adeta. Halefi Hoover ise biroldukça iktisatçıya nazaran krizi engellemek için hiç bir uğraş sarf etmemiştir. Yardımcı, İnce ve Ekiz’in makalesine bakıldığında Wisman referanslı çarpıcı bir matematik kelam konusudur:
“Kriz öncesi toplumsal yapı içerisinde sanayileşmenin de getirdiği yüksek üretim sebebiyle çalışanlar büyük yer kaplamaktadır. Fakat artan üretim kapasitesinin bilakis emekçilerin toplum içerisindeki maddi güçleri ve ekonomik garantileri azalma eğilimi göstermiştir. Şöyle ki, periyot itibariyle yıllık üretim kapasiteleri ortalama yüzde 5.44 oranında artmış iken emekçilere yönelik toplumsal dayanak ve sendika üyelikleri 1920’den 1929 yılına yaklaşık olarak yüzde 40 azalmıştır (Wisman, 2014:375)”
Gazap Üzümleri, John Steinbeck, Tercüman: Rasih Güran, 540 syf., Bağlantı Yayıncılık, 2021.
Bunu çeviri etmek gerekirse kriz, sınıf hareketliliğini ortadan kaldıracaktır. Yani, dikey yükselme talihi personel sınıfı için yok olmuş olacaktır. Krize dek süregiden gelir dağılımdaki eşitsizlik, şirket ve banka yapılarındaki çarpık örgütsel yapı krizle birlikte tam manasıyla patlamıştır. bir daha makaledeki istatistiklere dönerek açıklamak gerekirse kriz daha sonrası binlerce banka kapanmış, ABD vatandaşlarının dörtte biri işsiz kalmış, GSYH yüzde 29 azalmış ve hatta kimi eyaletler takas sistemini yürürlüğe koymuştur. Avrupa ülkelerinin küçülmesine de sebep olan, üretimi taban düzeyine indiren kriz pek alışılmış olarak en hayli işçi sınıfı vurmuştur. O yıllarde yirmili yaşlarda bir gazetecidir Steinbeck. Tam ismiyle, John Ernest Steinbeck, 27 Şubat 1902’de Kaliforniya’nın Salinas kasabasında doğmuştur. Babası, John Ernst Steinbeck, Monterey bölgesinde saymanlık yaparken annesi Olive Hamilton Steinbeck de ilkokul öğretmenliği yapmaktadır. Bu çiftin dört çocuğunun üçüncüsüdür muharrir. Akranları üzere okula gitmediği vakit içinderı Salinas Vadisi’nde çiftçilik yapan Steinbeck buralarda edindiği deneyimleri yazın ömrünün ikinci devrinin mayası yapacaktır. Çünkü birinci devrinde kahraman odaklı yapıtlar ortaya koyacak lakin Türkiye yazınında Yaşar Kemal’in röportajlarında görülen edebi gazetecilik geleneğiyle kendini yoğura yoğura toplumcu gerçekçi bir çizgiye herkestilk evvelden geçecektir. Steinbeck’in 14 yaşında muharrir olmaya karar verdiğini de eklemeli. Gerçekten genç Steinbeck, vaktinin birçoklarını, kanılarını olgunlaştırmaya çalışarak hikaye ve şiir yazarak geçirmektedir. 1919 yılında ise Salinas Lisesi’nden mezun olup bir daha tıpkı yıl ortasında ailesini keyifli kılmak maksadıyla Stanford Üniversitesi’ne kaydolmuştur. Yazma tutkusunun yanında, Büyük Buhran’ı önceleyen on yılda eğitim fiyatını karşılamak için tezgâhtarlıktan ırgatlığa kadar birfazlaca işle hemhal olmuştur. O denli ki öğretimi aralıklı bir seyirde süregitmiştir. 1919 yılından üniversiteden ayrıldığı 1925 yılına kadarki öğretim sürecinde orta sıra okula orta vermiştir. Bu ortalarda kimi birtakım göçmenlerle birlikte Kaliforniya çiftliklerinde çalışmıştır. bir daha bu deneyimler de onun ikinci devrindeki edebi anlayışına büyük ölçüde ilham olacaktır.
bu biçimdelikle Steinbeck, üniversite mecmuası “Stanford Spectator” için iki kısa hikaye yazarak yazın sürecine yarı-profesyonel birinci adımını atar. Birinci hikayesi “Bulutun Parmakları” ondaki toplumcu gerçekçi damarı satır içinde saklayan bir metin olarak karşımıza çıkar. Lakin incelendiği üzere onun birinci periyodu, hikayesinin başlığından da anlaşılacağı üzere 1930’ların ortalarına kadarki süreçte ortaya koyduğu üzere mistik ve duygusal bir izlekte devam eder. bu vakitte yazdıklarında nükteye, ironiye tartı verir. Öte yandan, edebiyat eleştirmenlerinin nitelendirdiği üzere onun en verimli periyotları 1930-1950 ortasıdır zira bu süreçte Steinbeck ikinci devrine girmiş olup sınıf çatışması odağında ezilenlerin çektiği eziyetleri anlatmaya başlamıştır. 1950’lerden daha sonra daha bireyci bir izleğe yönelse de gerçekçilikten asla kopmamıştır. Diğer bir deyişle birinci romanı “Altın Kupa” ve ikinci romanı “Bilinmeyen Bir Tanrıya”daki toplum dışı karakterler artık ilgisini çekmez zira birinci periyodunda “kahraman” odaklı yazan Steinbeck, kendi emelleri peşinde koşarken etrafını umursamayan insanları anlatmıştır.
Bu minvalde, ikinci periyoda ve toplumcu gerçekçi bakış açısına geçişişini muştulayan birinci muvaffakiyetini 1935’te yayımlanan “Yukarı Mahalle” kitabıyla elde eder. Monterey kentindeki melez kökenli Paisano topluluğunu mevzu ettiği bu kitap “Sardalya Sokağı” (1945) ve “Tatlı Perşembe” (1954) kitaplarının da habercisi olarak kıymetlendirilir. Üçünün de ortak özelliği, süreksiz işlerde çalışarak gelecek korkusundan azade yaşayan insanların trajikomik anlatısıdır.
Bitmeyen Hengame, John Steinbeck, Mütercim: Rasih Güran, 292 syf., İrtibat Yayınları, 2021
Lakin bu yapıtları ortaya koymadan evvel, Türkiye okurunun da uygun bildiği, hatta okullarda okutulan iki yapıtını de zikretmeli: “Bitmeyen Kavga” (1936) ve “Gazap Üzümleri” (1939). Bu yapıtlarda göze çarpan, esasen edebi gazetecilik geleneğinden beslenen müellifin gazeteci kimliğine tartı vermesidir. İki yapıtın kilit noktası da personel sınıfının sıkıntılarına tercüman olmalarıdır. “Bitmeyen Kavga” metninde hâkim sınıf-sömürülen sınıf ilgisine vurgu yaparken tarafsız bir hal sergilerken “Gazap Üzümleri”nde taraf tutan bir muharrir olarak karşımıza çıkar: Bu yapıtıyla halini değiştirdiğini ilan eden muharrir, artık ezilenden taraftır. bir daha “Gazap Üzümleri”ne bakıldığında, süreksiz işlerle günlük nafakasını çıkarmaya çalışan Batı’dan gelen çalışanlara dair müşahedeleri öne çıkar. O denli ki artık bu toplumsal probleme “angaje” olur. Mecmualardan kazandıklarının bir kısmını onlara bırakır. Göçmen çalışanların kederleriyle hemhal olur. Sefalet yüzünden annesinin karnını doyurmak için muhtaçlığı kadar çalan bir delikanlıyı kefaretle mahpustan çıkarmak için uğraşır. Örnekler çoğaltılabilir ancak ezcümle, hem yazınsal tıpkı vakitte toplumsal manada bütün varlığıyla ezilenin yanındadır.
Steinbeck külliyatına temas etmek bu yazının boyutlarını aşsa da “Bitmeyen Kavga” kitabını yazdığı periyoda özetlemek gerekirse temas etmekte yarar var. Bu periyot, göçmenlerin kampına gitmeye başlayan müellif onların meselelerini anlattığı yazılarının mecmualarda yayımlanmadığından yakınır. sebebiyse, Salinas yöresinde sefalet yüzünden cürüm oranındaki artıştır. Yani, aç bırakıldığı için tek ve son deva olarak suça yönelen insanları yargılamadığı için yazılarını yayımlamazlar. Tahminen de bunun en çarpıcı örneği “İnci” isimli novellasıdır. Bu novella, birinci çocuklarını yoksulluk yüzünden kaybeden yoksul bir aileyi bahis edinir. Fakat bahtsız ailenin ikinci çocuğunu da akrep sokar. Bebeğin babası Kino bir dalgıçtır ve deniz tabanlarında inci bularak geçimini sağlar. Kino’nun kocaman bir inci bulması ve berbat niyetli Doktor’un aileyi sömürmesi kararı gerçekleşen bir dizi olay saz konutta yaşayan bu fakir aileyi bir trajediye sürükleyecektir.
Kelamın özü, üstte de açıklandıği üzere 1968 yılında vefat eden, altmışlı yıllarının sonlarına kadar bir fazlaca eser veren Steinbeck’in külliyatına dair kelam etmek zordur lakin bir daha üstte açıklandıği üzere Steinbeck’in kalemini hayat yoğurmuştur, desek yanlış olmaz. Hem yazınsal birebir vakitte fiili manada ezilenin yanında olan Steinbeck’in 68 Mayısı’ndan aylar daha sonra vefat etmesi acıklıdır. Çünkü bu hareketten daha sonra Sartreçı kozmik aydın modeli yerine Foucaultcu angaje entelektüel modeli gelecek, bilgi-iktidar bağlantısı daha sert sorgulanacaktır. Bu bağlamda bakıldığında 68 Hareketi’nin, teorik tekâmülü gelişmeden pratik tekâmülünü önceleyen kaç çocuğundan biridir de Steinbeck…
KAYNAKÇA
- Ayaz, Cihan. John Steinbeck’in The Grapes of Wrath, Of Mice and Men, The Pearl, Tortılla Flat ve Cannery Row İsimli Yapıtlarında Yoksulluk, T.C. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü İngiliz Lisanı ve Edebiyatı Anabilim Kısmı, Van, 2008.
- Ekiz, Ramazan, & İnce, Muhammet Rıdvan, & Yardımcı, Mehmet Emin. 1929 Dünya Ekonomik Krizinin Sebepleri ve sonuçları Üzerine Bir Kıymetlendirme, 2017.
- Hoş, Mehmet. John Steinbeck’in Gazeteciliğine Bugünden Bakmak, Türkiye İrtibat Araştırmaları Mecmuası sayı 37, 2021.
- Timuçin, Ali. Birey – toplum diyalektiğinde Steinbeck’in sanatı, 2009.