Müge Gülmez
İstanbul doğumlu Aylin Sökmen Saint Joseph Fransız Lisesi’ni bitirdi. Akabinde Virginia Üniversitesi’nde İktisat ve Fransız Lisanı Edebiyatı kısımlarını okudu. 2007’de ‘Bitmeyen’ isimli hikayesi ile altKitap Hikaye Mükafatını aldı. Yazıları ve hikayeleri birfazlaca mecmuada yayımlandı. Uzun yıllar altkitap ve altzine’de editörlük yaptı. Birinci kitabı “Salt Okunur” 2009 yılında Pupa Yayınları tarafınca yayımlandı. Sökmen’in, okura kurgu ile gerçek ömrün iki ucu içinde gerçeklik denen mefhumu sorgulattığı yeni romanı “Kendinde Değil Gibisin” NotaBene etiketiyle okuyucuyla buluştu.
Kendinde Değil Üzeresin, Aylin Sökmen, 160 syf., Nota Bene Yayınları, 2021.
Romanın kahramanı ellili yaşlarda takıntılı, hastalık hastası ve yaşantısından pek de mutlu görünmeyen bir edebiyat profesörü. Sabahları meskende bir şeyler unuttuğunu sanarak yüreğinde koca bir boşlukla çıkıyor meskenden. Bir sivrisinek ısırığı yüzünden yakında bu hayattan göçeceğine inanıyor. Sık sık sivrisineklere ve sivrisinek ısırığının insan üstündeki ölümcül tesirlerine dair yazılar okuyor. Okudukça öleceğine daha hayli inanıyor. Dışarıdan bakıldığında âlâ bir evliliğe, ortalamanın üzerinde sayılabilecek bir maddi yaşama, özenilecek bir mesleğe ve mesleğinin getirdiği profesyonel birikimle katlanarak artmış yüksek entelektüel bir zekaya sahip olan Metin bir türlü ortasındaki koca boşluğu dolduramıyor.
Roman aslında kendi ortasında bâtın iki ana kısımdan oluşuyor. Profesör ile hoş ve başarılı öğrencisi Ceylan içindeki ilgiyle başlıyor kıssa. Metin’in yıllardır süregelen genç ve hoş öğrencilerine yönelen tutkusu birinci kere Ceylan’la bir arada bir gerçeklik kazanmakta. Ceylan hoşluğunun farkında, kendine güvenen ve kelamlarını sakınmadan lisana getiren bir karakter.
Bir gün eşi Hasret, Metin’in eline lise arkadaşı Caner’in yeni yayımlanan “Ne Okursan Onu Yaşarsın” isimli romanını tutuşturur. Metin bu romanı görür görmez evvel fazlaca sonlanır, bu kadar vakit roman yazamamış olmasının getirdiği suçluluk ve pişmanlık hislerini Caner’den nefret ederek bastırmaya çalışsa da kitabın bir hoca ve öğrenci ilgisini anlatmakta olduğunu fark edince acilen kitabı okumaya koyulur. Ceylan’la olan platonik bağlantısını romandan aldığı cüretle gerçeğe dönüştürür.
Bu birinci kısım boyunca Metin ve Ceylan içindeki alakayı Metin’in ağzından dinleriz. Metin’in çanta takıntısı ise tüm kurguyu baştan sona çevreler ve çantalar okurun zihninde basitçe canlandırılmasına ve ince bilgilerinın roman bittikten daha sonra bile akılda kalmasına imkan sağlayacak kadar güzel betimlenmiştir. Bunun yanı sıra kitapta kahramanın çanta takıntısının bağlandığı ruhsal altyapı da başarılı bir biçimde sunulmakta:
“İlgimi çeken bir çanta gördüğümde ona harikulade bir dokunma dileği duyuyordum. Dokunmak, okşamak, sahibinin elinden alıp çantayı süreksiz bir süreliğine kendime ilişkin kılmak. Güya benim olması gereken bir modül oburunun elindeymiş, bir uzvum oburunun bedenindeymiş üzere açlıkla kıvranıyordum.” (s.76-77)
Farklı okumaları mümkün olan lakin bir tarafıyla de arzulanan ve hiç bir vakit sahip olunamayan şuur objesini vurgulayan çantalar kahramanın asla sahip olamayacağı diğerlerinin ömürleri üzeredir. Metin zihninin ürettiği olumsuz niyetler ve pişmanlıklarla baş edememiş ve güya artık zihnine ve onun ürettiği senaryolara teslim olmuştur: “yaşamım yolunda gittiğinde huzursuz olanlardandım zira biliyordum, tıpkı o sivrisinek ısırığı üzere, bir şey hayatıma çomak sokacaktı, hangisini olduğunu bilmediğim bir sabah uyanamayacaktım, hayat sona erecekti.” (s.92) Metin’in kendi başında yarattığı bu karamsar dünyada en azından birtakım isteklerini gerçekleştirebilmesine hizmet eden bir yardımcısı vardır: Caner’in romanı. Dileklerinin bir oburu tarafınca yazılmış bir müsveddesi. Romandaki kıssayı hayatına eklemleyerek canlılığını ve yaşama isteğini tekrar yeşertmek güzel bir hayatta kalma düzeneği üzere görünür bu romanı rehber edinmek. Yeni maceralara koşarak başına geleceklerin belirsizliğiyle artık bir nebze olsun yaşadığını ve sivrisinek ısırığı yüzünden ölmedilk evvel gizli kalan hayallerini gerçekleştirdiğini hissedecektir.
Metin’in bu cins varoluşsal sancılar içinde Ceylan’la olan ilgisindeki iniş çıkışları kitabın ikinci yarısından daha sonra daha farklı bir gözden okumaya başlıyoruz. Metin’in ana takıntısı hal değiştirerek bayanlardan çantalara, çantalardan da çocukluğundaki travmalara yanlışsız çözümlenirken roman başlangıçta öngörülmesi çok sıkıntı olan farklı bir kıssayla sonlanarak okuru aksi yüz ediyor.
Roman birinci bakışta bir hoca öğrenci bağı üzerine üzere görünse de kendi başının ortasında bireyler ve eşyalarla hengame eden, yasak tutkularla boğuşan, sahip olduklarından daha fazlasına yönelen ve zihnin ürettiği senaryolardan özgürleşemeyen insanlığımızı okuruz. Başımızın ortasındaki kurguyu yahut bir diğerinden üzerimize yüklediğimiz bir öyküyü nasıl da kendi hayatlarımızda sorgusuz sualsiz yaratmaya devam edebildiğimizi görürüz. Tüm kurgu, sahne, nizam ve repliklerin hazır olduğu bir hayat inşa etmeli ki düşmek sıkıntı olsun:
“niçin toplumsallaşmaktan hoşlanmıyorsun?” diyorlar. Yoruluyorum hazırlanmaktan, olaylar kurguladığım üzere gelişmezse, repliğini unutmuş bir oyuncu üzere kalakalıyorum da ondan” (s.11)
“Kendinde Değil Gibisin” yalnızca bir müellifin üretim sürecinde gerçek ömürden ve kurgudan ne kadar beslendiğini değil, bununla birlikte okuyucunun da bir öyküyü okurken kendi ömrünü ne ölçüde kurguya nazaran yönlendirebileceğini sorgulatmakta. Bir kişinin en yakınındaki beş kişinin, o kişi hakkında ortalama bilgiyi vereceği klasik görüşü sanki kişinin okudukları için de geçerli mi? Sanki hakikaten de ne okuyorsak onu mu yaşıyoruz ve bunun ötesinde, isteyerek yahut istemeyerek ne duyuyorsak onu mu gerçeğimiz kılıyoruz? “İnsanlar ya kendi fikirlerini diğerlerinin zihnine koyuyordu ya da oburlarının niyetlerini kendi zihinlerine” der Metin öyküsünün can alıcı bir noktasında. (s.86) Pekala şayet o denli ise, bundan nasıl özgürleşebiliriz?
Okumaya devam et...
İstanbul doğumlu Aylin Sökmen Saint Joseph Fransız Lisesi’ni bitirdi. Akabinde Virginia Üniversitesi’nde İktisat ve Fransız Lisanı Edebiyatı kısımlarını okudu. 2007’de ‘Bitmeyen’ isimli hikayesi ile altKitap Hikaye Mükafatını aldı. Yazıları ve hikayeleri birfazlaca mecmuada yayımlandı. Uzun yıllar altkitap ve altzine’de editörlük yaptı. Birinci kitabı “Salt Okunur” 2009 yılında Pupa Yayınları tarafınca yayımlandı. Sökmen’in, okura kurgu ile gerçek ömrün iki ucu içinde gerçeklik denen mefhumu sorgulattığı yeni romanı “Kendinde Değil Gibisin” NotaBene etiketiyle okuyucuyla buluştu.
Kendinde Değil Üzeresin, Aylin Sökmen, 160 syf., Nota Bene Yayınları, 2021.
Romanın kahramanı ellili yaşlarda takıntılı, hastalık hastası ve yaşantısından pek de mutlu görünmeyen bir edebiyat profesörü. Sabahları meskende bir şeyler unuttuğunu sanarak yüreğinde koca bir boşlukla çıkıyor meskenden. Bir sivrisinek ısırığı yüzünden yakında bu hayattan göçeceğine inanıyor. Sık sık sivrisineklere ve sivrisinek ısırığının insan üstündeki ölümcül tesirlerine dair yazılar okuyor. Okudukça öleceğine daha hayli inanıyor. Dışarıdan bakıldığında âlâ bir evliliğe, ortalamanın üzerinde sayılabilecek bir maddi yaşama, özenilecek bir mesleğe ve mesleğinin getirdiği profesyonel birikimle katlanarak artmış yüksek entelektüel bir zekaya sahip olan Metin bir türlü ortasındaki koca boşluğu dolduramıyor.
Roman aslında kendi ortasında bâtın iki ana kısımdan oluşuyor. Profesör ile hoş ve başarılı öğrencisi Ceylan içindeki ilgiyle başlıyor kıssa. Metin’in yıllardır süregelen genç ve hoş öğrencilerine yönelen tutkusu birinci kere Ceylan’la bir arada bir gerçeklik kazanmakta. Ceylan hoşluğunun farkında, kendine güvenen ve kelamlarını sakınmadan lisana getiren bir karakter.
Bir gün eşi Hasret, Metin’in eline lise arkadaşı Caner’in yeni yayımlanan “Ne Okursan Onu Yaşarsın” isimli romanını tutuşturur. Metin bu romanı görür görmez evvel fazlaca sonlanır, bu kadar vakit roman yazamamış olmasının getirdiği suçluluk ve pişmanlık hislerini Caner’den nefret ederek bastırmaya çalışsa da kitabın bir hoca ve öğrenci ilgisini anlatmakta olduğunu fark edince acilen kitabı okumaya koyulur. Ceylan’la olan platonik bağlantısını romandan aldığı cüretle gerçeğe dönüştürür.
Bu birinci kısım boyunca Metin ve Ceylan içindeki alakayı Metin’in ağzından dinleriz. Metin’in çanta takıntısı ise tüm kurguyu baştan sona çevreler ve çantalar okurun zihninde basitçe canlandırılmasına ve ince bilgilerinın roman bittikten daha sonra bile akılda kalmasına imkan sağlayacak kadar güzel betimlenmiştir. Bunun yanı sıra kitapta kahramanın çanta takıntısının bağlandığı ruhsal altyapı da başarılı bir biçimde sunulmakta:
“İlgimi çeken bir çanta gördüğümde ona harikulade bir dokunma dileği duyuyordum. Dokunmak, okşamak, sahibinin elinden alıp çantayı süreksiz bir süreliğine kendime ilişkin kılmak. Güya benim olması gereken bir modül oburunun elindeymiş, bir uzvum oburunun bedenindeymiş üzere açlıkla kıvranıyordum.” (s.76-77)
Farklı okumaları mümkün olan lakin bir tarafıyla de arzulanan ve hiç bir vakit sahip olunamayan şuur objesini vurgulayan çantalar kahramanın asla sahip olamayacağı diğerlerinin ömürleri üzeredir. Metin zihninin ürettiği olumsuz niyetler ve pişmanlıklarla baş edememiş ve güya artık zihnine ve onun ürettiği senaryolara teslim olmuştur: “yaşamım yolunda gittiğinde huzursuz olanlardandım zira biliyordum, tıpkı o sivrisinek ısırığı üzere, bir şey hayatıma çomak sokacaktı, hangisini olduğunu bilmediğim bir sabah uyanamayacaktım, hayat sona erecekti.” (s.92) Metin’in kendi başında yarattığı bu karamsar dünyada en azından birtakım isteklerini gerçekleştirebilmesine hizmet eden bir yardımcısı vardır: Caner’in romanı. Dileklerinin bir oburu tarafınca yazılmış bir müsveddesi. Romandaki kıssayı hayatına eklemleyerek canlılığını ve yaşama isteğini tekrar yeşertmek güzel bir hayatta kalma düzeneği üzere görünür bu romanı rehber edinmek. Yeni maceralara koşarak başına geleceklerin belirsizliğiyle artık bir nebze olsun yaşadığını ve sivrisinek ısırığı yüzünden ölmedilk evvel gizli kalan hayallerini gerçekleştirdiğini hissedecektir.
Metin’in bu cins varoluşsal sancılar içinde Ceylan’la olan ilgisindeki iniş çıkışları kitabın ikinci yarısından daha sonra daha farklı bir gözden okumaya başlıyoruz. Metin’in ana takıntısı hal değiştirerek bayanlardan çantalara, çantalardan da çocukluğundaki travmalara yanlışsız çözümlenirken roman başlangıçta öngörülmesi çok sıkıntı olan farklı bir kıssayla sonlanarak okuru aksi yüz ediyor.
Roman birinci bakışta bir hoca öğrenci bağı üzerine üzere görünse de kendi başının ortasında bireyler ve eşyalarla hengame eden, yasak tutkularla boğuşan, sahip olduklarından daha fazlasına yönelen ve zihnin ürettiği senaryolardan özgürleşemeyen insanlığımızı okuruz. Başımızın ortasındaki kurguyu yahut bir diğerinden üzerimize yüklediğimiz bir öyküyü nasıl da kendi hayatlarımızda sorgusuz sualsiz yaratmaya devam edebildiğimizi görürüz. Tüm kurgu, sahne, nizam ve repliklerin hazır olduğu bir hayat inşa etmeli ki düşmek sıkıntı olsun:
“niçin toplumsallaşmaktan hoşlanmıyorsun?” diyorlar. Yoruluyorum hazırlanmaktan, olaylar kurguladığım üzere gelişmezse, repliğini unutmuş bir oyuncu üzere kalakalıyorum da ondan” (s.11)
“Kendinde Değil Gibisin” yalnızca bir müellifin üretim sürecinde gerçek ömürden ve kurgudan ne kadar beslendiğini değil, bununla birlikte okuyucunun da bir öyküyü okurken kendi ömrünü ne ölçüde kurguya nazaran yönlendirebileceğini sorgulatmakta. Bir kişinin en yakınındaki beş kişinin, o kişi hakkında ortalama bilgiyi vereceği klasik görüşü sanki kişinin okudukları için de geçerli mi? Sanki hakikaten de ne okuyorsak onu mu yaşıyoruz ve bunun ötesinde, isteyerek yahut istemeyerek ne duyuyorsak onu mu gerçeğimiz kılıyoruz? “İnsanlar ya kendi fikirlerini diğerlerinin zihnine koyuyordu ya da oburlarının niyetlerini kendi zihinlerine” der Metin öyküsünün can alıcı bir noktasında. (s.86) Pekala şayet o denli ise, bundan nasıl özgürleşebiliriz?
Okumaya devam et...