Beykozlu
New member
Emtia piyasaları üzerine yılda iki defa rapor yayımlayan Dünya Bankası, 2022’nin ikinci raporunda 2023 varsayımlarını deklare etti. Dünya Bankası baş ekonomisti ve Beklentiler Kümesi Yöneticisi Ayhan Köse’nin rehberliğinde memleketler arası finans takımı tarafınca hazırlanan raporda, global büyümede yavaşlamanın artmasının öngörüldüğüne dikkat çekildi.
Dünya Bankası’na göre iktisatta öngörülen bu yavaşlama, emtia meblağlarının önümüzdeki iki yılda yavaşça düşüşler yaşamasına niye olacak. Biroldukça emtia fiyatının doruktan düşüşe geçmesinin ardında 24 Şubat 2022’de başlayan Ukrayna Savaşı bulunuyor. Raporda birinci örnek olarak brent petrol gösteriliyor.
Değişken güç meblağları
Raporun 2022 değerlendirmelerinden dikkat çeken satırbaşları şöyleki: “Enerji meblağları, Ukrayna Savaşı daha sonrası inanılmaz derecede değişkenlik gösterdi. Brent petrol meblağları, dolar bazında, Şubat 2022 ile Eylül 2022 içinde yaklaşık yüzde 6 düştü, 2022’nin üçüncü çeyreğinde büyük bir çakılma yaşadı. sebebi de 2023’te yaşanmasından korkulan küresel resesyon tasası.”
“[2022’de] Birfazlaca ülke kendi doğal gaz stoklarını oluşturmak için agresif siyasetler yürüttü. Bu yüzden de Avrupa’daki doğalgaz fiyatları, Ağustos 2022’de tarihin en yüksek noktasına ulaştı. Stokların dolması ve taleplerin azalması ise fiyatları düşüşe geçirdi. Biroldukça ülkenin doğalgaza karşı kömüre yönelmesi ise kömür fiyatlarının 2022’nin üçüncü çeyreğinde artışa geçmesini sağladı.”
Kıtlık korkusu geçti
“Enerji dışı eser fiyatları da 2022’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 13 düştü. En büyük düşüş de Çin’de yaşanmasından tasa edilen yavaşlamadan ötürü maden meblağlarında yaşandı. Pahalı madenlerin fiyatları yüzde 9’luk düşüşü gördü.” “Tarımsal emtia fiyatları da birebir çeyrekte yüzde 11 azaldı. Ukrayna Savaşı’nın başlamasıyla küresel bir kıtlık korkusu çıksa da Ukrayna’dan besin ihracatının başlatılmasıyla bu endişe yavaş yavaş bitmiş oldu.”
Enerji fiyatları arka arda düşecek
Dünya Bankası uzmanları, işte bu noktada 2023 varsayımlarını şu biçimde sıralıyor: “2022’de yüzde 60’lık artışın akabinde güç fiyatlarının 2023’te yüzde 11 düşeceği öngörülüyor. 2024’te de yüzde 12 daha düşeceği düşünülüyor. Bunun iki sebebi var: 1) Global büyümedeki yavaşlama. 2) [Ev ve endüstride kullanılmamasından dolayı] Doğalgaza talebin az olacak olması.”
“2022’yi varil başı 100 dolarla kapatan brent petrol fiyatının 2023’te varil başı 92 dolar, 2024’te de 80 dolar olacağı iddia ediliyor. ABD doğalgazının fiyatının 2024 yılında geçtiğimiz 5 yılın ortalamasının iki katı, Avrupa doğalgaz fiyatının ise dört katı olması bekleniyor.”
Rapora bakılırsa maden fiyatlarında da düşüş yaşanacak. Dünya Bankası, oranın 2023’te yüzde 15 olduğunu kestirim ediyor ve ekliyor: “Maden fiyatları 2024’te bir daha stabilize olacak.”
Tarımda üç risk
Dünya Bankası misal sayıları ziraî emtia için de öngörüyor. “2024’te stabilize olması beklenen tarım eseri meblağlarının 2023’te yüzde 5 düşmesi bekleniyor” denilen raporda, üç riske dikkat çekiliyor.
İlk risk, Ukrayna ya da Rusya’dan besin ihracatının yeni yılda savaştan dolayı bozulması… İkinci risk, güç fiyatlarındaki artış ya da güç tedariğinde yaşanabilecek muhtemel aksamalar… Üçüncü risk de olumsuz hava şartlarının besin mamüllerine ziyan verebilecek olması… 2023’ün La Nina’nın Dünya’yı üst üste etkileyeceği üçüncü yıl olacağına dikkat çeken Dünya Bankası, bilhassa Güney Amerika ve Güney Afrika’daki mahsullerde azalmalar yaşanmasından korkulduğuna dikkat çekti. İçecek dünyasında da durum biraz karışık… Rapora bakılırsa, kakao meblağları 2022’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 4 oranında inişe geçerken, çay fiyatları yükselişe geçti. Rapora göre, çay meblağları 2022’yi yüzde 15’lik bir artışla kapattı. Çay fiyat endeksi 2021’ün üçüncü çeyreğinden yüzde 23 fazla olsa da çay tedariğinde 2022’de çeşitli badireler yaşandı. Rapora bakılırsa, Sri Lanka’daki çay üretimi 2022’nin birinci 6 ayında ülkedeki ekonomik ve politik tansiyonlardan dolayı yüzde 20 azaldı. Hindistan’daki çay tedariği de sellerden dolayı yüzde 6 düştü. Kuraklık da biroldukça Afrika ülkesindeki üretimi daralttı. Pekala ya 2023? Dünya Bankası, bu soruya şu yorumu yaptı: “Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerindeki tüketimin azalacak olmasından dolayı çay fiyatlarında 2023’te yüzde 10’luk düşüş bekleniyor.”
Rus işgalinin global emtia piyasalarına verdiği darbeye dikkat çeken Dünya Bankası, savaş yüzünden Rusya’nın güç ve tahıl, Ukrayna’nın tahıl ve yağ tohumu ve Belarus’un gübre üretimi ve ihracatında aksamalar yaşadığını hatırlattı ve ekledi: “Tahıl fiyat endeksi 2023’te yüzde 6 oranında düşecek.”
“Gıda fiyatları, 2002’nin ikinci yarısında pik yapıp, geri döndü. Bu fiyatlar bir daha de son 5 yıla oranla hala çok yüksek. Ukrayna Savaşı’nın daha da kızışması ise 2023 ve 2024 besin fiyat varsayımlarını alt üst edebilir.”
Altın düşüşte, gümüş ‘ılıman’
Peki gümüş ve altın ne olacak? Rapora göre 2022’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 8 düşen altın, 2023’te de yüzde 4’lük düşüş nazarancek. sebebi de faiz artırımlarının bu yılda devam edecek olması gösteriliyor. Dünya Bankası’nın gümüşün 2023 fiyatı için “ılıman,” platinyum fiyatı için “sert” olacak tabiri kullanımı da dikkat çekti.
Emre ERGÜL
Okumaya devam et...
Dünya Bankası’na göre iktisatta öngörülen bu yavaşlama, emtia meblağlarının önümüzdeki iki yılda yavaşça düşüşler yaşamasına niye olacak. Biroldukça emtia fiyatının doruktan düşüşe geçmesinin ardında 24 Şubat 2022’de başlayan Ukrayna Savaşı bulunuyor. Raporda birinci örnek olarak brent petrol gösteriliyor.
Değişken güç meblağları
Raporun 2022 değerlendirmelerinden dikkat çeken satırbaşları şöyleki: “Enerji meblağları, Ukrayna Savaşı daha sonrası inanılmaz derecede değişkenlik gösterdi. Brent petrol meblağları, dolar bazında, Şubat 2022 ile Eylül 2022 içinde yaklaşık yüzde 6 düştü, 2022’nin üçüncü çeyreğinde büyük bir çakılma yaşadı. sebebi de 2023’te yaşanmasından korkulan küresel resesyon tasası.”
“[2022’de] Birfazlaca ülke kendi doğal gaz stoklarını oluşturmak için agresif siyasetler yürüttü. Bu yüzden de Avrupa’daki doğalgaz fiyatları, Ağustos 2022’de tarihin en yüksek noktasına ulaştı. Stokların dolması ve taleplerin azalması ise fiyatları düşüşe geçirdi. Biroldukça ülkenin doğalgaza karşı kömüre yönelmesi ise kömür fiyatlarının 2022’nin üçüncü çeyreğinde artışa geçmesini sağladı.”
Kıtlık korkusu geçti
“Enerji dışı eser fiyatları da 2022’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 13 düştü. En büyük düşüş de Çin’de yaşanmasından tasa edilen yavaşlamadan ötürü maden meblağlarında yaşandı. Pahalı madenlerin fiyatları yüzde 9’luk düşüşü gördü.” “Tarımsal emtia fiyatları da birebir çeyrekte yüzde 11 azaldı. Ukrayna Savaşı’nın başlamasıyla küresel bir kıtlık korkusu çıksa da Ukrayna’dan besin ihracatının başlatılmasıyla bu endişe yavaş yavaş bitmiş oldu.”
Enerji fiyatları arka arda düşecek
Dünya Bankası uzmanları, işte bu noktada 2023 varsayımlarını şu biçimde sıralıyor: “2022’de yüzde 60’lık artışın akabinde güç fiyatlarının 2023’te yüzde 11 düşeceği öngörülüyor. 2024’te de yüzde 12 daha düşeceği düşünülüyor. Bunun iki sebebi var: 1) Global büyümedeki yavaşlama. 2) [Ev ve endüstride kullanılmamasından dolayı] Doğalgaza talebin az olacak olması.”
“2022’yi varil başı 100 dolarla kapatan brent petrol fiyatının 2023’te varil başı 92 dolar, 2024’te de 80 dolar olacağı iddia ediliyor. ABD doğalgazının fiyatının 2024 yılında geçtiğimiz 5 yılın ortalamasının iki katı, Avrupa doğalgaz fiyatının ise dört katı olması bekleniyor.”
Rapora bakılırsa maden fiyatlarında da düşüş yaşanacak. Dünya Bankası, oranın 2023’te yüzde 15 olduğunu kestirim ediyor ve ekliyor: “Maden fiyatları 2024’te bir daha stabilize olacak.”
Tarımda üç risk
Dünya Bankası misal sayıları ziraî emtia için de öngörüyor. “2024’te stabilize olması beklenen tarım eseri meblağlarının 2023’te yüzde 5 düşmesi bekleniyor” denilen raporda, üç riske dikkat çekiliyor.
İlk risk, Ukrayna ya da Rusya’dan besin ihracatının yeni yılda savaştan dolayı bozulması… İkinci risk, güç fiyatlarındaki artış ya da güç tedariğinde yaşanabilecek muhtemel aksamalar… Üçüncü risk de olumsuz hava şartlarının besin mamüllerine ziyan verebilecek olması… 2023’ün La Nina’nın Dünya’yı üst üste etkileyeceği üçüncü yıl olacağına dikkat çeken Dünya Bankası, bilhassa Güney Amerika ve Güney Afrika’daki mahsullerde azalmalar yaşanmasından korkulduğuna dikkat çekti. İçecek dünyasında da durum biraz karışık… Rapora bakılırsa, kakao meblağları 2022’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 4 oranında inişe geçerken, çay fiyatları yükselişe geçti. Rapora göre, çay meblağları 2022’yi yüzde 15’lik bir artışla kapattı. Çay fiyat endeksi 2021’ün üçüncü çeyreğinden yüzde 23 fazla olsa da çay tedariğinde 2022’de çeşitli badireler yaşandı. Rapora bakılırsa, Sri Lanka’daki çay üretimi 2022’nin birinci 6 ayında ülkedeki ekonomik ve politik tansiyonlardan dolayı yüzde 20 azaldı. Hindistan’daki çay tedariği de sellerden dolayı yüzde 6 düştü. Kuraklık da biroldukça Afrika ülkesindeki üretimi daralttı. Pekala ya 2023? Dünya Bankası, bu soruya şu yorumu yaptı: “Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerindeki tüketimin azalacak olmasından dolayı çay fiyatlarında 2023’te yüzde 10’luk düşüş bekleniyor.”
Rus işgalinin global emtia piyasalarına verdiği darbeye dikkat çeken Dünya Bankası, savaş yüzünden Rusya’nın güç ve tahıl, Ukrayna’nın tahıl ve yağ tohumu ve Belarus’un gübre üretimi ve ihracatında aksamalar yaşadığını hatırlattı ve ekledi: “Tahıl fiyat endeksi 2023’te yüzde 6 oranında düşecek.”
“Gıda fiyatları, 2002’nin ikinci yarısında pik yapıp, geri döndü. Bu fiyatlar bir daha de son 5 yıla oranla hala çok yüksek. Ukrayna Savaşı’nın daha da kızışması ise 2023 ve 2024 besin fiyat varsayımlarını alt üst edebilir.”
Altın düşüşte, gümüş ‘ılıman’
Peki gümüş ve altın ne olacak? Rapora göre 2022’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 8 düşen altın, 2023’te de yüzde 4’lük düşüş nazarancek. sebebi de faiz artırımlarının bu yılda devam edecek olması gösteriliyor. Dünya Bankası’nın gümüşün 2023 fiyatı için “ılıman,” platinyum fiyatı için “sert” olacak tabiri kullanımı da dikkat çekti.
Emre ERGÜL
Okumaya devam et...