Ercan Kesal, hepimizin sevdiği, saydığı bir sanatçı. Kendisi sanat sinemasından televizyon dizilerine, edebiyattan toplumsal problemlere olan hassaslığına kadar bir fazlaca yerde karşımıza çıkıyor. Bu yüzden de herkes onda kendinden bir şey buluyor.
Hiç oyunculuk eğitimi almamıştır Kesal. Buna karşın o denli bir muhtar olur, o denli bir mafya babası olur ki değme oyunculara taş çıkarır. meğer o bir hekimdir. Uzun yıllar Anadolu’da doktorluk yapmış, daha sonra sinemanın peşine takılıp bugünlere dek gelmiştir. Pekala bir tabibi Türkiye’nin sevilen bir sanatkarına dönüştüren şey nedir?
Yenal Bilgici bu sorunun peşine takılıp Kesal’la bir ortaya gelir ve onunla bir ırmak söyleşiye girişir. Kronik Kitap etiketiyle geçtiğimiz günlerde raflara giren ‘Cebimdeki Ekmek Kırıntıları’ isimli kitap, işte bu sayede ortaya çıkar.
KENDİNİ ARAYAN ADAM
1959’da Avanos’ta doğar Kesal. Başarılı bir öğrencilik ömrü geçirir. Niğde ve Nevşehir Lisesi’ndeki senelerdan daha sonra Ankara Siyasal’ı kazanır. Onun hayatını değiştirecek olan domino taşına birinci vuruş da bu biçimdelikle yapılır. Yıl 1976’dır.
Ankara o senelerda çok hareketlidir. Bilhassa de Siyasal. Kesal da bu atmosferden ister istemez etkilenir. Asteğmen bir hemşehrisiyle tıpkı meskende yaşar. Asteğmen hafta sonları meskene geldiği için genelde yalnızdır. Kesal, can kasvetinin ağır bastığı anlarda asteğmenin koliler ortasında sakladığı kitaplarını saklı bâtın okumaya başlar. Vâ-Nu’lar, Dostoyevski’ler, Gorki’ler ve çeşitli sosyalist kitaplarla tanışması bu vesileyle olur.
Kesal bir yandan siyasal olarak dünyaya farklı bir cepheden bakmaya başlarken, bir yandan da edebiyatın büyüsüne kapılır. O günden daha sonra elinden kitap düşmez. Ankara Siyasal’dan İzmir’e tıp okumaya gittiğinde değişik biridir artık.
Cebimdeki Ekmek Kırıntıları, Ercan Kesal, Söyleşi: Yenal Bilgici, 168 syf., Kronik Kitap, 2022.
Kesal’ın birinci doktorluk yaptığı yıl 1984’tür. 12 Eylül ülkenin üzerinden geçmiş, geride bir sürü acı ve yıkım bırakmıştır. Yaralar yeni yeni sarılıyordur. Kesal’sa Kırıkkale’nin Keskin ilçesinde misyon yapmaktadır lakin bir ayağı daima Ankara’dadır. Aziz Nesin’ler, Rutkay Aziz’ler ile yan yanadır.
Ne var ki doktorluk onun ortasındaki boşluğu bir türlü dolduramaz. misyon yaptığı esnada türlü beşerle, türlü öyküyle tanışır tanışmasına lakin bunları ortasındaki “tortu”yla birleştirip dışarı atmanın yollarını arar.
“Bu yüzden edebiyata sığındım ben. Hoş cümle kurarsam, etkileyici sözleri arka arda, yan yana hizalandırırsam yırtarım üzere geldi.”
Ancak Kesal’ın gönlünde sinemanın bedeli daima bir diğerdir. Uzun vakit durup düşünür. Çok fazla sinema izler, sinemaya dair fazlaca fazla şey okur ve nihayet sonucunı verir. 1990 yılında kamudan istifa ederek İstanbul’a yerleşir. Başa koymuştur, sinemacı olacaktır.
SİNEMAYA GEÇİŞ SÜRECİ
İstanbul’daki sinemacılar, bu bilgisiz yüreğine sahip tabibi haliyle tuhaf bulurlar. Ona birkaç asistanlık işi verirler ancak bu da bir yere kadardır. Sonuçta sinema var ise iş vardır, yoksa işsizlik başlar. Kesal bir süre çeşitli direktörlerin sinema ofislerinde dolanır, nihayetinde Ziya Öztan’ın tavsiyesine uyup sıhhat kesimine geri döner.
Ancak aklı hâlâ sinemada olduğundan rahat durmaz. Metin Erksan’la başlayan seyahati o denli bir yere gerçek ilerler ki Kesal bir süre daha sonra kendini Nuri Bilge Ceylan’la yan yana bulur. Birinci rol aldığı sinema de Ceylan’ın “Uzak” sinemasıdır.
Ceylan’la âlâ anlaşan Kesal, Ceylan’la bir daha sonraki sinemaları olan “Üç Maymun”un hem oyuncusu hem senaristi olur. Fakat onu tüm ülkece görüp beğendiğimiz sinema “Bir vakit içinder Anadolu”da olur. Kesal, bu sineması Anadolu’da doktorluk yaptığı senelerda biriktirdiği onlarca insan öyküsünden yola çıkarak kaleme alır. Sinemada de muhtar karakterine hayat verir. daha sonra da sevdiği yoldan yürümeye devam eder. Ceylan’ın akabinde Yağmur-Durul Taylan, Zeki Demirkubuz, Onur Ünlü, Mahmut Fazıl Coşkun, Tolga Karaçelik, Serhat Karaaslan üzere kıymetli direktörlerle çalışma imkânına kavuşur. 2020 yılındaysa direktörlüğünü yaptığı “Nasipse Adayız” sinemasıyla karşımıza çıkarak hepimizi bu hoş senaryoyla bir kere daha tesirler.
HER ŞEY BİR MANA ARAYIŞI İÇİN
Bir yandan oyunculukla, bir yandan müelliflik ve senaristlikle geçen günler Kesal’ı şimdiki bildiğimiz haline getirir: Fikirli, öykü peşinde koşan ve daima okuyan biridir o artık. Yenal Bilgici de bu kitabında Kesal’a sorduğu incelikle sorularla ırmak söyleşiyi nitekim de su üzere akışkan bir yola sokar. Vakit zaman çocukluğuna sapar, vakit zaman doktorlukla geçen günlerine, vakit zaman da günümüze gelir ve sinemanın, gençliğin ve ülkenin haline dokunur. bu biçimdece bir yandan Kesal’ın hayatını onun ağzından okurken bir yandan da varoluşsal kimi sorulara bir daha onun ağzından karşılıklar buluruz.
Ancak yanlış anlaşılmasın, bu bir biyografi kitabı değil. Ondan daha fazlası. İsmi üstünde; bir ırmak söyleşi. Düz bir yerde akmıyor. Başlangıcı ve sonu yok. Bu yüzden de kitabı okurken iki dostun samimi bir sohbetine kulak kabartmış üzere buluyorsunuz kendinizi.
“İnsan niçin muharrir, niçin sinema çeker, niçin senaryo ile uğraşır, niçin oyunculuk yapar? Niçin bu kitapların ortasında boğulur ve niçin kendini daima olarak bilmekle, öğrenmekle, anlamakla yükümlü hisseder? Kuşkusuz ona düzgün geldiği için… Yani ben de bunu beni sağalttığı, bana düzgün geldiği ve biraz da içimi ferahlattığı için yapıyorum. Güya ölünceye kadar sürecek bir şey bu. Fakat biliyorum ki tüm yaptıklarım bir mana arayışından diğer bir şey değil.”
Okumaya devam et...
Hiç oyunculuk eğitimi almamıştır Kesal. Buna karşın o denli bir muhtar olur, o denli bir mafya babası olur ki değme oyunculara taş çıkarır. meğer o bir hekimdir. Uzun yıllar Anadolu’da doktorluk yapmış, daha sonra sinemanın peşine takılıp bugünlere dek gelmiştir. Pekala bir tabibi Türkiye’nin sevilen bir sanatkarına dönüştüren şey nedir?
Yenal Bilgici bu sorunun peşine takılıp Kesal’la bir ortaya gelir ve onunla bir ırmak söyleşiye girişir. Kronik Kitap etiketiyle geçtiğimiz günlerde raflara giren ‘Cebimdeki Ekmek Kırıntıları’ isimli kitap, işte bu sayede ortaya çıkar.
KENDİNİ ARAYAN ADAM
1959’da Avanos’ta doğar Kesal. Başarılı bir öğrencilik ömrü geçirir. Niğde ve Nevşehir Lisesi’ndeki senelerdan daha sonra Ankara Siyasal’ı kazanır. Onun hayatını değiştirecek olan domino taşına birinci vuruş da bu biçimdelikle yapılır. Yıl 1976’dır.
Ankara o senelerda çok hareketlidir. Bilhassa de Siyasal. Kesal da bu atmosferden ister istemez etkilenir. Asteğmen bir hemşehrisiyle tıpkı meskende yaşar. Asteğmen hafta sonları meskene geldiği için genelde yalnızdır. Kesal, can kasvetinin ağır bastığı anlarda asteğmenin koliler ortasında sakladığı kitaplarını saklı bâtın okumaya başlar. Vâ-Nu’lar, Dostoyevski’ler, Gorki’ler ve çeşitli sosyalist kitaplarla tanışması bu vesileyle olur.
Kesal bir yandan siyasal olarak dünyaya farklı bir cepheden bakmaya başlarken, bir yandan da edebiyatın büyüsüne kapılır. O günden daha sonra elinden kitap düşmez. Ankara Siyasal’dan İzmir’e tıp okumaya gittiğinde değişik biridir artık.
Cebimdeki Ekmek Kırıntıları, Ercan Kesal, Söyleşi: Yenal Bilgici, 168 syf., Kronik Kitap, 2022.
Kesal’ın birinci doktorluk yaptığı yıl 1984’tür. 12 Eylül ülkenin üzerinden geçmiş, geride bir sürü acı ve yıkım bırakmıştır. Yaralar yeni yeni sarılıyordur. Kesal’sa Kırıkkale’nin Keskin ilçesinde misyon yapmaktadır lakin bir ayağı daima Ankara’dadır. Aziz Nesin’ler, Rutkay Aziz’ler ile yan yanadır.
Ne var ki doktorluk onun ortasındaki boşluğu bir türlü dolduramaz. misyon yaptığı esnada türlü beşerle, türlü öyküyle tanışır tanışmasına lakin bunları ortasındaki “tortu”yla birleştirip dışarı atmanın yollarını arar.
“Bu yüzden edebiyata sığındım ben. Hoş cümle kurarsam, etkileyici sözleri arka arda, yan yana hizalandırırsam yırtarım üzere geldi.”
Ancak Kesal’ın gönlünde sinemanın bedeli daima bir diğerdir. Uzun vakit durup düşünür. Çok fazla sinema izler, sinemaya dair fazlaca fazla şey okur ve nihayet sonucunı verir. 1990 yılında kamudan istifa ederek İstanbul’a yerleşir. Başa koymuştur, sinemacı olacaktır.
SİNEMAYA GEÇİŞ SÜRECİ
İstanbul’daki sinemacılar, bu bilgisiz yüreğine sahip tabibi haliyle tuhaf bulurlar. Ona birkaç asistanlık işi verirler ancak bu da bir yere kadardır. Sonuçta sinema var ise iş vardır, yoksa işsizlik başlar. Kesal bir süre çeşitli direktörlerin sinema ofislerinde dolanır, nihayetinde Ziya Öztan’ın tavsiyesine uyup sıhhat kesimine geri döner.
Ancak aklı hâlâ sinemada olduğundan rahat durmaz. Metin Erksan’la başlayan seyahati o denli bir yere gerçek ilerler ki Kesal bir süre daha sonra kendini Nuri Bilge Ceylan’la yan yana bulur. Birinci rol aldığı sinema de Ceylan’ın “Uzak” sinemasıdır.
Ceylan’la âlâ anlaşan Kesal, Ceylan’la bir daha sonraki sinemaları olan “Üç Maymun”un hem oyuncusu hem senaristi olur. Fakat onu tüm ülkece görüp beğendiğimiz sinema “Bir vakit içinder Anadolu”da olur. Kesal, bu sineması Anadolu’da doktorluk yaptığı senelerda biriktirdiği onlarca insan öyküsünden yola çıkarak kaleme alır. Sinemada de muhtar karakterine hayat verir. daha sonra da sevdiği yoldan yürümeye devam eder. Ceylan’ın akabinde Yağmur-Durul Taylan, Zeki Demirkubuz, Onur Ünlü, Mahmut Fazıl Coşkun, Tolga Karaçelik, Serhat Karaaslan üzere kıymetli direktörlerle çalışma imkânına kavuşur. 2020 yılındaysa direktörlüğünü yaptığı “Nasipse Adayız” sinemasıyla karşımıza çıkarak hepimizi bu hoş senaryoyla bir kere daha tesirler.
HER ŞEY BİR MANA ARAYIŞI İÇİN
Bir yandan oyunculukla, bir yandan müelliflik ve senaristlikle geçen günler Kesal’ı şimdiki bildiğimiz haline getirir: Fikirli, öykü peşinde koşan ve daima okuyan biridir o artık. Yenal Bilgici de bu kitabında Kesal’a sorduğu incelikle sorularla ırmak söyleşiyi nitekim de su üzere akışkan bir yola sokar. Vakit zaman çocukluğuna sapar, vakit zaman doktorlukla geçen günlerine, vakit zaman da günümüze gelir ve sinemanın, gençliğin ve ülkenin haline dokunur. bu biçimdece bir yandan Kesal’ın hayatını onun ağzından okurken bir yandan da varoluşsal kimi sorulara bir daha onun ağzından karşılıklar buluruz.
Ancak yanlış anlaşılmasın, bu bir biyografi kitabı değil. Ondan daha fazlası. İsmi üstünde; bir ırmak söyleşi. Düz bir yerde akmıyor. Başlangıcı ve sonu yok. Bu yüzden de kitabı okurken iki dostun samimi bir sohbetine kulak kabartmış üzere buluyorsunuz kendinizi.
“İnsan niçin muharrir, niçin sinema çeker, niçin senaryo ile uğraşır, niçin oyunculuk yapar? Niçin bu kitapların ortasında boğulur ve niçin kendini daima olarak bilmekle, öğrenmekle, anlamakla yükümlü hisseder? Kuşkusuz ona düzgün geldiği için… Yani ben de bunu beni sağalttığı, bana düzgün geldiği ve biraz da içimi ferahlattığı için yapıyorum. Güya ölünceye kadar sürecek bir şey bu. Fakat biliyorum ki tüm yaptıklarım bir mana arayışından diğer bir şey değil.”
Okumaya devam et...