Yervant Odyan’ın, ‘Yoldaş Pançuni’ isimli kitabını yıllar evvel okumuştum. sonrasındasında diğer kitapları da Türkçe yayımlandı fakat Odyan’dan yeni bir eser okumak ‘Lanetli seneler’a nasip oldu. Kitabının tam ismi şu biçimde: ‘Lanetli seneler-İstanbul’dan Der Zor’a Sürgün ve Geri Dönüş Öyküm 1914-1919’. Aras Yayıncılık ve Kor Kitap tarafınca yayımlanan ‘Lanetli seneler’ı, Sirvart Malhasyan ve Kevork Taşkıran çevirmiş.
Kitapta Krikor Beledian’ın “Yervat Odyan’ın Yolculuğu” başlıklı kapsamlı sunuş yazısına ve “Odyan’ın hayatından Kesitler” fotoğraf albümüne de yer verilmiş. Yervant Odyan, ‘Lanetli seneler’da ömründen üç buçuk yılı çalan sürgün anılarını anlatıyor.
LANETLİ YILLAR CİHAN HARBİ’YLE BAŞLADI
Yervant Odyan, anılarını anlatmaya, 1914 Haziran’ında Avusturya-Macaristan veliahtı Arşidük Franz Ferdinand ve eşi Hohenberg düşesine Saraybosna’da düzenlenen suikastla başlıyor. Gazetede okuduğu suikastla ilgili haberin sarsıcı olduğuna değinen Odyan, “Bu suikastın yakın vakitte doğuracağı müthiş sonuçlar çabucak hemen sezilemiyordu” diye belirtir.
“Korkunç sonuçlar” için hayli beklemek de gerekmeyecektir. bir süre daha sonra seferberlik ilan edildi ve “İstanbul’un çehresi ansızın değişti, gündelik hayat bozuldu ve her tarafta genel bir düzensizlik, panik havası sürmeye başladı.” Dünya çapında bir felakete niye olacak savaş niçiniyle herkes telaşlıdır lakin Ermeni halkının kaygısı olağan olarak iki kat fazladır. Arkadaşı Zohrab, Odyan’ı, “Hepimizi kırımdan geçireceklerinden korkuyorum. Bu genel harp onlar için tekrar asla ele geçiremeyecekleri bir fırsat” diye uyarıyor.
Öte yandan polisin sürgün edilecek Ermenilerin listesini hazırladığı istikametinde haberler de dolaşmaya başlar. Odyan, bu sürgün listesine pek inanmadıklarını söyler lakin “havada tehdit kokusu vardı” diye de ekler.
‘ACABA SIRA HANGİMİZDE?’
Odyan, 1915’in 24 Nisan gecesini uğursuz olarak nitelendiriyor. O gece fazlaca sayıda Ermeni meskenlerinden alınarak tutuklanmıştır. Bu tutuklamalar karşısında herkes üzere Odyan da şaşkındır ve şu soruyla karşılaşır: “Nasıl oldu da sizi tutuklamadılar?” İstanbul’daki birfazlaca Ermeni entelektüel tutuklanmıştır, Odyan, olsa olsa tesadüfen tutuklanmamıştır. bir süre saklanmaya karar verir.
Sonunda, sürgün edilen aydınların bir kısmı İstanbul’a, Odyan da meskenine döner. Çalıştığı gazetede işbaşı yapar lakin Ermeni halkı içinde tedirginlik had safhadadır. Bir dostu, Vosgan Mardikyan, şöyleki diyecektir ona: “Aydınlara karşı eziyetler son buldu. Artık sıra tüccarlara, iş sahiplerine geldi… Ermenilerin servetlerini ellerinden alacaklar. Bunun için hangi biçimleri kullanacaklarını bilmiyorum lakin şunu biliyorum ki, bu adamlar her şeyi yapmaya muktedir… her şeyi, anlıyor musun?” (s.55)
Bu alıntılar, İstanbullu Ermeni entelektüellerin günün şartları ortasında nasıl bir tedirginlik ortasında yaşadığını gösterir nitelikte. Her gün tanınmış birkaç kişinin tutuklanıp sürgüne gönderildiği istikametinde haberler alınıyor. Yaklaşmakta olan tehlike hissedilmenin ötesine geçmiş, görünür olmuştur.
“Köprüde sık sık, polislerin kontrolünde, Haydarpaşa vapuruna, oradan trene bindirilerek İzmit yahut daha uzaklara sürülmek üzere gdolayılen Ermeni kümelerini görüyorduk. Yaşlı, genç, delikanlı, iş güç sahibi bu beşerler, dükkanlarında yahut yolda apansız tutuklanmış, rastgele bir soruşturma yapılmadan mahpusa atılmış ve artık de boğazlanmak üzere gdolayılüyorlardı.”
Lanetli yıllar, Yervant Odyan, Çev: Silvart Malhastan, Kevork Taşkıran, 384 syf., Aras -Kor Yayıncılık, 2022.
“Acaba sıra hangimizde?” Odyan, bu soruyu her gün birbirlerine sorduklarını muharrir kitapta. Sıranın kendisine geldiğinin farkındadır Odyan. Kendisine, “Seni unuttular herbiçimde” diyen arkadaşına, “Ama bir gün hatırlayacaklardır” karşılığını verir. Sonunda bir gece onun da meskenine iki sivil polis gelir. Odyan’ı birkaç dakikalığına karakola davet ederler. Bu birkaç dakika üç buçuk yıl sürecektir.
SÜRGÜN YOLUNDA
Birkaç dakikalığına gittiği karakoldan Konya’ya sürgün edildiğini öğrenir Odyan. İstanbul’dan başlayan sürgün seyahati Konya, Ereğli, Tarsus derken Hama, Halep, El Busera, Der Zor’a kadar uzanacaktır. Sürgün yolunu, öteki sürgün Ermeniler üzere, birtakım kimi trenle, kimi bazı eşek sırtında ve birtakım bazı da yürüyerek kat etmek zorunda kalacaktır.
Odyan, sürgün yolunda başından geçen her olayı, karşılaştığı her insanı detaylarıyla müellif. Fakat yaşadığı ya da şahit olduğu kimi sorunlu, trajik olayları kendisine mahsus mizahıyla bir arada anlatır. Bu usul, vahşetin içine çektiği okurun kısa da olsa nefes almasına imkan sağlar. Bu, Odyan’ın tercihi üzere görünüyor.
Ancak şu satırları yazmaktan kendisini alamamış güya. “On gün kadar Osmaniye’de kaldık. sonrasındasında otomobille, iki gün uzaklıktaki Islahiye’ye gerçek yola çıktık. Bu yolda sürgün kervanlarının tanım edilemez perişanlığını gördük. Binlerce bayan, kız, erkek, taşıdıkları yükler altında ezilmiş bir biçimde, taşlı çamurlu dolambaçlı yollardan, feryat figan bağrışarak yürüyor, yürüyor, yürüyorlardı… Orada burada yabanî kuşlar, köpekler ve çakallar tarafınca parçalanmış cesetler. Ağaçlar altında yardım bekleyen hastalar. Açlıktan feryat eden, terk edilmiş bebeler. Kiminin kolu kiminin bacağı dışarıda kalmış, yarım yamalak gömülmüş cesetler… hiç bir Dante’nin hayal dahi edemeyeceği cehennemsi fecî bir görünüm. (…) ve o akıl almaz felaketi, o büyük dehşeti hiç bir yardımda bulunamadan, hiç bir teselli veremeden seyrediyorduk.”
ŞEHİRLER, BEŞERLER, UMUTLAR
Odyan, sürgün yolunda biroldukça beşerle karşılaşır. Kimilerinden dostlukla, kimilerinden ise nefretle kelam eder. Bu insanların içinde Ermeniler, Türkler, Araplar, Almanlar, Rumlar vardır. Vakit zaman ümitsizliğe düşer lakin düştüğü yerden kalkmasını bilir. Parasız kalır, çırılçıplak soyulur, çölde tek başına kalır, açlık çeker, ayakları parçalanır… Bütün bunlar ona şu satırları yazdırır: “Bilmem hangi gaddar Tanrı’ya ‘Artık kâfi, artık yeter!’ diye bağırıyordum.” Fakat Odyan, her kezinde son anda karşısına çıkan bir tesadüfe, bir dost eline tutunarak yaşamaya devam eder. Başından geçenleri anlatırken periyodun şartlarının yanı sıra kaldığı kentleri de tanıdığı insanları da anlatır. Kentleri ve insanları detaylarıyla anlatması, yazdıkları bir doküman olarak kalsın istediği için olmalı. Odyan, yalnızca kendisinin değil, sürgün edilmiş her insanın yazgısına ortak etmek istiyor okur. Bu sayede ‘Lanetli seneler’da ismi geçen gerçek bireyleri okur için görünür yapıyor.
ŞANSLI ODYAN
Odyan, sürgünde bir fazlaca kötülükle karşılaşır. Fakat öteki bir epeyce sürgünden farklı olarak daha şanslıdır. Gazeteci ve edebiyatçıdır Odyan ve gittiği her yerde kendisini tanıyan biriyle karşılaşmış, yardımların ı alabilmiş. Fransızca bilmesi de yardımcı olmuştur ona. Fakat kendisinin de dediği üzere, sürgünde bir başına olması da onu şanslı kılmıştır. Kendisinden öbür düşünecek kimsesi ya da soygundan korkmasına niye olacak ne parası ne de eşyası vardır. Bu niçinle, “Acının ve sefaletin en uç noktasını gorenler kalabalık ailelerdi. Çocuklarının yahut anne babalarının mevtini, ıssız yollarda kızlarının kaçırıldığını yahut gözlerinin önünde, çadırlar altında tecavüze uğradığını, haydutların talanını, polislerin soygununu, hastalığı, açlığı, susuzluğu, eziyetin bütün formüllerini gördüler” diyecektir.
‘LANETLİ YILLAR’IN BAŞARISI
Odyan, Son Söz’de, öyküsünü epeyce sıradan bir usulde, edebi olarak neredeyse işlenmemiş bir üslupla yazdığını kaydeder. Gerçeği öykü etmek, doğruyu saptırmamak ve olayları abartmak istemediğini belirtir. Şu notu da düşer: “Ancak gerçek o kadar feciydi ki kimileri yazdıklarımda abartılar olduğunu sandı. Sürgünün eziyetini çekip sağ kalabilenlerse gerçeği asla abartmadığımı bilirler.”
Odyan, yalın gerçeği abartmadan ve edebiyat yapmaktan kaçınarak yazmak istese de eninde sonunda bir edebiyatçıdır. Macera-dedektif romanları yazmış, mizah mecmuaları çıkarmış, dünya edebiyatından Ermeniceye çeviriler yapmış bir müelliftir. Bu niçinle ‘Lanetli seneler’da temelli tipler, tadında betimlemeler, ortasında bulunulan durumu fazlaca uygun izah eden kuvvetli diyaloglar vardır. Muhtaçlık duyulduğunda mizah yapmayı da elden bırakmıyor. Öte yandan hatıra yazmayı seviyor Odyan ve bunun inceliklerini de biliyor. Bütün bu özellikleri niçiniyle ‘Lanetli seneler’ soluk soluğa okunuyor ve Yervant Odyan’ı Ermeni edebiyatının değerli isimlerinin ortasına katıyor. Yervant Odyan, ‘Lanetli seneler’ ile soykırıma bakabilmek ve yüzleşmek için diğer bir pencere açıyor. Lanetli yıllar gitsin ve tekrar geri gelmesin diye.
ODYAN DAİMA YAZDI
‘Lanetli seneler’dan anladığımız kadarıyla gazeteci ve müellif Yervant Odyan, Ermenilerin yaşadığı her yerde tanınan bir isim. Kitapta verilen bilgilere bakılırsa Odyan, 19 Eylül 1869’da İstanbul, Yenikapı’da doğdu. Entelektüel bir etrafta büyüdü. Ermeni Milleti Nizamnamesi (1863) olarak bilinen Osmanlı’daki birinci anayasa meselain hazırlayıcılarından Kirkor Odyan’ın (1834–1887) yeğeniydi. Hem babası birebir vakitte amcasının yurtharicindeki misyonları niçiniyle Mısır, Fransa, Hindistan, Romanya’da bulundu. Birinci yazıları okul gazetesinde çıktı. İstanbul Ermeni basınında birinci yazı ve çevirileri ise 1887’de yayınlandı. Gazetelere yazılar, tefrika romanlar yazdı, mizah mecmuaları çıkardı. Birinci sürgününü 1896’da yaşadı. Osmanlı Bankası işgali ertesinde Ermenilere yönelik taarruzlar sırasında İstanbul’u terk edip Yunanistan’a geçti ve Atina’da Miutyun (Birlik) isimli mecmuayı yönetti. Paris, Londra, İskenderiye, Bombay, tekrar İskenderiye ve Kahire’de yaşadı. Bu müddet ortasında biroldukca mecrada yazmaya devam etti. 1908’de II. Meşrutiyet ilan edildi ve Odyan, 1909’da İstanbul’a döndü.
Yervant Odyan, üretken ve yazma konusunda ısrarcı bir müellif. Çok defa mevtle burun buruna kaldığı sürgün senelerında bile, çabucak sonrasında imha etmek zorunda kalacağı, defterler dolusu notlar tutmuş bir muharrir. Türkçede yayımlanmış en ünlü yapıtı ise ‘Yoldaş Pançuni’ olmalı.
Okumaya devam et...
Kitapta Krikor Beledian’ın “Yervat Odyan’ın Yolculuğu” başlıklı kapsamlı sunuş yazısına ve “Odyan’ın hayatından Kesitler” fotoğraf albümüne de yer verilmiş. Yervant Odyan, ‘Lanetli seneler’da ömründen üç buçuk yılı çalan sürgün anılarını anlatıyor.
LANETLİ YILLAR CİHAN HARBİ’YLE BAŞLADI
Yervant Odyan, anılarını anlatmaya, 1914 Haziran’ında Avusturya-Macaristan veliahtı Arşidük Franz Ferdinand ve eşi Hohenberg düşesine Saraybosna’da düzenlenen suikastla başlıyor. Gazetede okuduğu suikastla ilgili haberin sarsıcı olduğuna değinen Odyan, “Bu suikastın yakın vakitte doğuracağı müthiş sonuçlar çabucak hemen sezilemiyordu” diye belirtir.
“Korkunç sonuçlar” için hayli beklemek de gerekmeyecektir. bir süre daha sonra seferberlik ilan edildi ve “İstanbul’un çehresi ansızın değişti, gündelik hayat bozuldu ve her tarafta genel bir düzensizlik, panik havası sürmeye başladı.” Dünya çapında bir felakete niye olacak savaş niçiniyle herkes telaşlıdır lakin Ermeni halkının kaygısı olağan olarak iki kat fazladır. Arkadaşı Zohrab, Odyan’ı, “Hepimizi kırımdan geçireceklerinden korkuyorum. Bu genel harp onlar için tekrar asla ele geçiremeyecekleri bir fırsat” diye uyarıyor.
Öte yandan polisin sürgün edilecek Ermenilerin listesini hazırladığı istikametinde haberler de dolaşmaya başlar. Odyan, bu sürgün listesine pek inanmadıklarını söyler lakin “havada tehdit kokusu vardı” diye de ekler.
‘ACABA SIRA HANGİMİZDE?’
Odyan, 1915’in 24 Nisan gecesini uğursuz olarak nitelendiriyor. O gece fazlaca sayıda Ermeni meskenlerinden alınarak tutuklanmıştır. Bu tutuklamalar karşısında herkes üzere Odyan da şaşkındır ve şu soruyla karşılaşır: “Nasıl oldu da sizi tutuklamadılar?” İstanbul’daki birfazlaca Ermeni entelektüel tutuklanmıştır, Odyan, olsa olsa tesadüfen tutuklanmamıştır. bir süre saklanmaya karar verir.
Sonunda, sürgün edilen aydınların bir kısmı İstanbul’a, Odyan da meskenine döner. Çalıştığı gazetede işbaşı yapar lakin Ermeni halkı içinde tedirginlik had safhadadır. Bir dostu, Vosgan Mardikyan, şöyleki diyecektir ona: “Aydınlara karşı eziyetler son buldu. Artık sıra tüccarlara, iş sahiplerine geldi… Ermenilerin servetlerini ellerinden alacaklar. Bunun için hangi biçimleri kullanacaklarını bilmiyorum lakin şunu biliyorum ki, bu adamlar her şeyi yapmaya muktedir… her şeyi, anlıyor musun?” (s.55)
Bu alıntılar, İstanbullu Ermeni entelektüellerin günün şartları ortasında nasıl bir tedirginlik ortasında yaşadığını gösterir nitelikte. Her gün tanınmış birkaç kişinin tutuklanıp sürgüne gönderildiği istikametinde haberler alınıyor. Yaklaşmakta olan tehlike hissedilmenin ötesine geçmiş, görünür olmuştur.
“Köprüde sık sık, polislerin kontrolünde, Haydarpaşa vapuruna, oradan trene bindirilerek İzmit yahut daha uzaklara sürülmek üzere gdolayılen Ermeni kümelerini görüyorduk. Yaşlı, genç, delikanlı, iş güç sahibi bu beşerler, dükkanlarında yahut yolda apansız tutuklanmış, rastgele bir soruşturma yapılmadan mahpusa atılmış ve artık de boğazlanmak üzere gdolayılüyorlardı.”
Lanetli yıllar, Yervant Odyan, Çev: Silvart Malhastan, Kevork Taşkıran, 384 syf., Aras -Kor Yayıncılık, 2022.
“Acaba sıra hangimizde?” Odyan, bu soruyu her gün birbirlerine sorduklarını muharrir kitapta. Sıranın kendisine geldiğinin farkındadır Odyan. Kendisine, “Seni unuttular herbiçimde” diyen arkadaşına, “Ama bir gün hatırlayacaklardır” karşılığını verir. Sonunda bir gece onun da meskenine iki sivil polis gelir. Odyan’ı birkaç dakikalığına karakola davet ederler. Bu birkaç dakika üç buçuk yıl sürecektir.
SÜRGÜN YOLUNDA
Birkaç dakikalığına gittiği karakoldan Konya’ya sürgün edildiğini öğrenir Odyan. İstanbul’dan başlayan sürgün seyahati Konya, Ereğli, Tarsus derken Hama, Halep, El Busera, Der Zor’a kadar uzanacaktır. Sürgün yolunu, öteki sürgün Ermeniler üzere, birtakım kimi trenle, kimi bazı eşek sırtında ve birtakım bazı da yürüyerek kat etmek zorunda kalacaktır.
Odyan, sürgün yolunda başından geçen her olayı, karşılaştığı her insanı detaylarıyla müellif. Fakat yaşadığı ya da şahit olduğu kimi sorunlu, trajik olayları kendisine mahsus mizahıyla bir arada anlatır. Bu usul, vahşetin içine çektiği okurun kısa da olsa nefes almasına imkan sağlar. Bu, Odyan’ın tercihi üzere görünüyor.
Ancak şu satırları yazmaktan kendisini alamamış güya. “On gün kadar Osmaniye’de kaldık. sonrasındasında otomobille, iki gün uzaklıktaki Islahiye’ye gerçek yola çıktık. Bu yolda sürgün kervanlarının tanım edilemez perişanlığını gördük. Binlerce bayan, kız, erkek, taşıdıkları yükler altında ezilmiş bir biçimde, taşlı çamurlu dolambaçlı yollardan, feryat figan bağrışarak yürüyor, yürüyor, yürüyorlardı… Orada burada yabanî kuşlar, köpekler ve çakallar tarafınca parçalanmış cesetler. Ağaçlar altında yardım bekleyen hastalar. Açlıktan feryat eden, terk edilmiş bebeler. Kiminin kolu kiminin bacağı dışarıda kalmış, yarım yamalak gömülmüş cesetler… hiç bir Dante’nin hayal dahi edemeyeceği cehennemsi fecî bir görünüm. (…) ve o akıl almaz felaketi, o büyük dehşeti hiç bir yardımda bulunamadan, hiç bir teselli veremeden seyrediyorduk.”
ŞEHİRLER, BEŞERLER, UMUTLAR
Odyan, sürgün yolunda biroldukça beşerle karşılaşır. Kimilerinden dostlukla, kimilerinden ise nefretle kelam eder. Bu insanların içinde Ermeniler, Türkler, Araplar, Almanlar, Rumlar vardır. Vakit zaman ümitsizliğe düşer lakin düştüğü yerden kalkmasını bilir. Parasız kalır, çırılçıplak soyulur, çölde tek başına kalır, açlık çeker, ayakları parçalanır… Bütün bunlar ona şu satırları yazdırır: “Bilmem hangi gaddar Tanrı’ya ‘Artık kâfi, artık yeter!’ diye bağırıyordum.” Fakat Odyan, her kezinde son anda karşısına çıkan bir tesadüfe, bir dost eline tutunarak yaşamaya devam eder. Başından geçenleri anlatırken periyodun şartlarının yanı sıra kaldığı kentleri de tanıdığı insanları da anlatır. Kentleri ve insanları detaylarıyla anlatması, yazdıkları bir doküman olarak kalsın istediği için olmalı. Odyan, yalnızca kendisinin değil, sürgün edilmiş her insanın yazgısına ortak etmek istiyor okur. Bu sayede ‘Lanetli seneler’da ismi geçen gerçek bireyleri okur için görünür yapıyor.
ŞANSLI ODYAN
Odyan, sürgünde bir fazlaca kötülükle karşılaşır. Fakat öteki bir epeyce sürgünden farklı olarak daha şanslıdır. Gazeteci ve edebiyatçıdır Odyan ve gittiği her yerde kendisini tanıyan biriyle karşılaşmış, yardımların ı alabilmiş. Fransızca bilmesi de yardımcı olmuştur ona. Fakat kendisinin de dediği üzere, sürgünde bir başına olması da onu şanslı kılmıştır. Kendisinden öbür düşünecek kimsesi ya da soygundan korkmasına niye olacak ne parası ne de eşyası vardır. Bu niçinle, “Acının ve sefaletin en uç noktasını gorenler kalabalık ailelerdi. Çocuklarının yahut anne babalarının mevtini, ıssız yollarda kızlarının kaçırıldığını yahut gözlerinin önünde, çadırlar altında tecavüze uğradığını, haydutların talanını, polislerin soygununu, hastalığı, açlığı, susuzluğu, eziyetin bütün formüllerini gördüler” diyecektir.
‘LANETLİ YILLAR’IN BAŞARISI
Odyan, Son Söz’de, öyküsünü epeyce sıradan bir usulde, edebi olarak neredeyse işlenmemiş bir üslupla yazdığını kaydeder. Gerçeği öykü etmek, doğruyu saptırmamak ve olayları abartmak istemediğini belirtir. Şu notu da düşer: “Ancak gerçek o kadar feciydi ki kimileri yazdıklarımda abartılar olduğunu sandı. Sürgünün eziyetini çekip sağ kalabilenlerse gerçeği asla abartmadığımı bilirler.”
Odyan, yalın gerçeği abartmadan ve edebiyat yapmaktan kaçınarak yazmak istese de eninde sonunda bir edebiyatçıdır. Macera-dedektif romanları yazmış, mizah mecmuaları çıkarmış, dünya edebiyatından Ermeniceye çeviriler yapmış bir müelliftir. Bu niçinle ‘Lanetli seneler’da temelli tipler, tadında betimlemeler, ortasında bulunulan durumu fazlaca uygun izah eden kuvvetli diyaloglar vardır. Muhtaçlık duyulduğunda mizah yapmayı da elden bırakmıyor. Öte yandan hatıra yazmayı seviyor Odyan ve bunun inceliklerini de biliyor. Bütün bu özellikleri niçiniyle ‘Lanetli seneler’ soluk soluğa okunuyor ve Yervant Odyan’ı Ermeni edebiyatının değerli isimlerinin ortasına katıyor. Yervant Odyan, ‘Lanetli seneler’ ile soykırıma bakabilmek ve yüzleşmek için diğer bir pencere açıyor. Lanetli yıllar gitsin ve tekrar geri gelmesin diye.
ODYAN DAİMA YAZDI
‘Lanetli seneler’dan anladığımız kadarıyla gazeteci ve müellif Yervant Odyan, Ermenilerin yaşadığı her yerde tanınan bir isim. Kitapta verilen bilgilere bakılırsa Odyan, 19 Eylül 1869’da İstanbul, Yenikapı’da doğdu. Entelektüel bir etrafta büyüdü. Ermeni Milleti Nizamnamesi (1863) olarak bilinen Osmanlı’daki birinci anayasa meselain hazırlayıcılarından Kirkor Odyan’ın (1834–1887) yeğeniydi. Hem babası birebir vakitte amcasının yurtharicindeki misyonları niçiniyle Mısır, Fransa, Hindistan, Romanya’da bulundu. Birinci yazıları okul gazetesinde çıktı. İstanbul Ermeni basınında birinci yazı ve çevirileri ise 1887’de yayınlandı. Gazetelere yazılar, tefrika romanlar yazdı, mizah mecmuaları çıkardı. Birinci sürgününü 1896’da yaşadı. Osmanlı Bankası işgali ertesinde Ermenilere yönelik taarruzlar sırasında İstanbul’u terk edip Yunanistan’a geçti ve Atina’da Miutyun (Birlik) isimli mecmuayı yönetti. Paris, Londra, İskenderiye, Bombay, tekrar İskenderiye ve Kahire’de yaşadı. Bu müddet ortasında biroldukca mecrada yazmaya devam etti. 1908’de II. Meşrutiyet ilan edildi ve Odyan, 1909’da İstanbul’a döndü.
Yervant Odyan, üretken ve yazma konusunda ısrarcı bir müellif. Çok defa mevtle burun buruna kaldığı sürgün senelerında bile, çabucak sonrasında imha etmek zorunda kalacağı, defterler dolusu notlar tutmuş bir muharrir. Türkçede yayımlanmış en ünlü yapıtı ise ‘Yoldaş Pançuni’ olmalı.
Okumaya devam et...