Ardıl Batmaz
Kürt müellif Azad Penaber, kitaplarını yayımladığı yayınevi ile konuşarak, var olan telif hakkı kontratını güncelledi ve geçen ay çıkan ‘Politize Romantizm’ isimli şiir kitabı ile ‘İki Lisan Bir Aşk’, ‘Dilîstan’, ‘Esmeri Aforizmalar’ ve ‘Kewên Bêbext’ isimli kitaplarını Google Play Kitaplar platformunda yayınlamaya başladı.
Penaber ile Google Play Kitaplar’da yüzlerce lisanda, milyonlarca kitabın olmasına rağmen Kürtçe kitap noktasında yaşanan eksikliği, Kürt müellifler ile yayınevlerinin dijital kitap kültürüne niye entegre olamadığını konuştuk.
Kitaplarınızı Google Play Kitaplar’a yükleme serüveniniz nasıl başladı?
Yaklaşık iki buçuk yıl evvel İsviçre’ye yerleştiğimden beri değişen kitap okuma alışkanlığımla birlikte gelişen bir fikir oldu bu. Yurt haricinde Kürt müelliflerin ve Kürt yayınevlerinin kitaplarına ulaşmak sahiden çok problemli. Bu sebeple hem daha az maliyetli birebir vakitte daha pratik olan e-kitap okuma alışkanlığına yöneldim. Kitaplarımı burada okurken aradığım kitaplar içinde Kürtçe kitaplara ve Kürt yayınevlerinin kitaplarının birçoklarına ulaşamadım maalesef. Türkiye’de Kürtçe kitaplara ve Kürt yayınevlerine yönelik gözle görülür ve bariz sistematik sansür uygulanıyor. Buna birçok vakit bizatihi şahit oldum ve örnekleri de oldukçatur.
Ancak Kürt yayınevleri ve Kürt müellifler da bu sansürü yıkmak için büyük bir alternatif seçenek olan dijital kitap platformlarına girmeye epey istekli ve azimli de görünmüyorlar maalesef. Bu sebeple aslına bakarsanız dijital kitap platformunda etkin olmayan, klâsik kağıt baskı sistemiyle kitaplarımı yayımladığım yayınevi ile konuşup var olan telif hakkı kontratımızı güncelleyerek toplam beş kitabımı yaklaşık bir aydır Google Play Kitaplar platformunda yayımlamaya başladım.
‘KÜRTLER DİJİTAL KÜLTÜRE GEREĞİNCE ENTEGRE OLMUŞ SAYILMAZLAR’
Google Play Kitaplar’da kaç Kürtçe kitap bulunuyor?
Yüzlerce lisanda, milyonlarca kitabın bulunduğu internetin en büyük kütüphanesi olan Google Play Kitaplar platformunda maalesef yok denecek kadar az Kürtçe ve Kürt muharrirlerin kitapları var. En son baktığımda 80 küsur kitap vardı. Bunların da birçok yalnızca bir Kürt yayınevine aitti. Tahminen daha fazla vardır lakin bunlar aramalarda görünmüyor. sebebi ise kitaplarını bu platforma yükleyen yayınevi yahut müellifler, kitap ile ilgili bütün yükleme ayarları ve bilgileri (Etiket, açıklama, kitap bilgisi) olması gerektiği üzere girmediği için Google aramalarında çıkmıyor. Bunlara da dikkat etmek gerekiyor olağan olarak.
Dijital platformlardaki Kürtçe kitap eksikliğinin sebebi nedir?
Kürtler genel olarak dijital kültüre gereğince entegre olmuş sayılmazlar. Zira sanatsal ve ticari manada Kürt ve Kürtçe üreticiler, bu alanda faal olmadıkları için tüketici pozisyonundaki halk da haliyle buraya süratli bir entegre süreci yaşayamıyor. Örneğin birkaç Kürt muharririn toplumsal medya hesabına girip bakın; kaç takipçisi var, toplumsal medya hesaplarını ne kadar istikrarlı yahut ne kadar profesyonel kullanıyorlar? Tıpkı durumu bir de Türk müellifler, yayınevleri yahut dünyadaki başka muharrir ve yayınevlerinin toplumsal medya hesaplarında denetim edin, ne demek istediğimi anlayacaksınız. Bu sebeple Kürtçe kitapların bu derece büyük bir platformda yok denecek kadar az olmasının niçini, biraz da okurları teşvik edecek olan muharrir ve yayınevleridir diyebiliriz.
Kürt müellifler ve yayınevlerinin dijital kitap kültürüne entegre olabilmesi için neler yapılmalı?
Öncelikle bu alanı tanımalı ve yeterli kullanıyor olmaları gerekiyor. Bu yüzden bu söyleşiyi okuyan her ilgili kişinin, bu sayfadan çıktıktan daha sonra çabucak girip bu alanı keşfetmesini ve biraz kurcalamasını öneririm. Zira sahiden teoride ne kadar bilgi edinsek de birtakım şeyleri kurcalayıp deneyim edinmemiz gerekiyor. Ardından bilhassa yayınevlerinin bu hususta profesyonel dayanak almaları gerekiyor.
Kürt muharrir Azad Penaber, kitaplarını Google Play Kitaplar platformunda yayınlamaya başladı.
‘KÜRTÇE’YE YÖNELİK BİR İŞ BİRLİĞİ İÇİNDEYİZ’
Google Play Kitaplar’ın Kürtçe takviye ünitesi yok lakin siz karşılaştığınız meseleleri ve eksiklikleri merkezi İrlanda’da olan takviye ünitesine İngilizce olarak bildiriyorsunuz. Bildirdiğiniz sıkıntılara ve Kürtçeye yönelik geri dönüşler nasıl?
Kitaplarımı bu platforma yüklediğimden beri karşılaştığım bütün eksikleri ve kusurları not alıp bildirdiğimde birebir gün ortasında yanıt verdiler ve sıkıntıların tahlili konusunda iş birliği ortasında tahlil odaklı yaklaştılar. Hatta bu eksikleri daima bildirdiğim ve ilgili bir yayıncı-kullanıcı olduğum için iş birliği kapsamında gönderdiğim iletileri, öteki kullanıcılara nazaran özel bir irtibat kanalı ile daha süratli yanıtladıklarını ve daha dikkate aldıklarını, bir nevi bilhassa Kürtçe’ye yönelik bir iş birliği ortasında olduğumuzu söyleyebilirim.
Örneğin kitap aramalarında “Kürtçe” kategorisi çıkmıyordu. Bildirdim, üzerinde çalışıyorlar. Kitapları yüklerken “Kürt Edebiyatı” kategorisi yoktu, yeni güncellemeler ile geliştirileceği kelamını verdiler. Türkiye’deki lokasyonlarda ‘öneriler’ kısmında yalnızca Türkçe lisanındaki kitaplar öneriliyordu, artık kullanıcı aramalarına bakılırsa Kürtçe kitaplar da teklifler kısmında çıkıyor. Kürtler bu alanı daha fazlaca kullanıp yaygınlaştırırsa, daha fazla güzelleştirme ve geliştirme yapılacağına eminim. Bu sebeple teşvik ve kullanım epey değerli.
‘KÜRTÇE’NİN YAYGINLAŞMASINI İSTİYORSAK BU ALANI BOŞ BIRAKMAMAMIZ GEREKİYOR’
Kürt muharrirler ve yayınevlerine davetiniz nedir?
Kürtçe’nin öğrenilmesini, konuşulmasını ve yaygınlaşmasını istiyorsak katiyen bu alanı boş bırakmamamız gerekiyor. Kürtçe lisanının resmileşmesinin ve eğitim lisanı olmasının birinci adımı yalnızca bunu istemek değil, bunun olabilmesi için bir şeyler de yapılması gerektiğine inanıyorum. Bugün hala resmi kurumlarda Kürtçe’nin yasak olmasının sebebi bu lisanın gereğince yaygın kullanılmaması, yeni şeyler öğrenilmemesi ve bilinenlerin de unutulmasıyla alakalıdır. Kürtler, Kürtçe lisanını konuşur ve etrafındakileri konuşmaya teşvik edip yaygınlaştırırsa, devlet esasen bunu resmileştirmek zorunda kalacaktır. Bunun en bariz örneği birtakım okullarda seçmeli Kürtçe dersleri şuurlu bir biçimde engellemeye çalışan berbat niyetli eğitimcilerin münasebet olarak, ‘’Yeteri kadar tercih edilmediği için Kürtçe’yi tercihler ortasına koymadık’’ demesidir. Yani siyasi tabanda elde edilmiş ve maddeyle da korunmuş olan bir hakkı bile sadece yeteri kadar tercih edilmediği için yeğleyenleri bu haktan yoksun bırakabiliyorlar. Bu örnek bile Kürtler için ders çıkarılması gereken bir bildiridir.
Kitaplarını yayınlamayı düşünen müellif ve yayınevleri evvela bu platformlarda görünür olabilmek ve üst sıralara çıkabilmek için birinci kitaplarını cüzi bir fiyatla yahut fiyatsız yayınlamalarını öneriyorum. Bilhassa okur kitlelerini buraya çekmek ve bu alışkanlığı edindirmek için bu değerli olacaktır.
GELİR KAYNAĞI AÇISINDAN GOOGLE PLAY KİTAPLAR
Google Play Kitaplar’ın işleyişini ve avantajlarını anlatabilir misiniz?
Google, bu platformda yayınlanan bütün kitaplara dijital bir barkod, yani eşsiz bir kimlik atar. Bu, dünyanın rastgele bir yerinde biri bu kodu Google’a tarattığı an o kitabın karşısına çıkacağı manasına gelir. Google hem de burada yayınlanan kitapları lisanslar ve öteki birinin bu kitabı alıp yeniden yayınlamaması için önemli güvenlik ve hukukî tedbirler alır. Telif hakkı sahibi haricinde birileri kitabın bir kısmını ticari bir hedef gütmeden paylaşıyorsa, Google okuyucuyu kitabın kendisine yönlendirir. Yazıyı paylaşan kişi ticari bir gayeyle bunu yapıyorsa aslına bakarsan Google direkt kendisini yakalayıp kullanıcının hesabını kapatır, hatta yasal süreç bile başlatabilir.
Google, tüm bu işleri yaparken elbette bunun karşılığında bir komite da alıyor. Google Play Kitaplar bu iş iştiraki için yayınlanan her kitap için yüzde 30 komite alıyor. Toplam ödeme 20 TL’ye ulaştığı vakit Google hesabına tarifli banka hesabına talimat verildiği an ödeme aktarılıyor. Google’ın bir kitaptan aldığı kurul, üstte belirtilen biroldukça şeyi yapmadığı biçimde önemli oranda kurul alan yayınevleri ile karşılaştırdığımızda, tabir yerindeyse devede pire olarak kalıyor.
Dijital kitabın en büyük avantajlarından biri de ekonomik ve ulaşılabilir olmasıdır. E-kitapların satış meblağları, birebir kitabın kağıt baskı fiyatının yarı fiyatına yayınlanır genelde. Zira kağıt masrafı, taşıma, depolama vb. maliyetler olmadığı için bu avantajlar kitap fiyatını da düşürür. Dijital kitap, kitap okuma sıklığını da etkiliyor. Şahsen ben dijital kitap okumaya başladığımdan beri kitap okuma alışkanlığım 3-4 kat arttı diyebilirim. Zira her an yanımda ve her an ulaşılabilir.
Yayınevi ile Google Play Kitaplar içindeki gelir farkını örneklendirebilir misiniz?
Yayınevi ve müellifler içinde inanılmaz derecede adil olmayan telif hakkı kontratları olduğunu biliyoruz. Örneğin çabucak hemen kendini kanıtlamamış ve bir hevesle birinci kitabını basmak isteyen müelliflerden fahiş fiyatlar isteniyor. olağan olarak adil yaklaşan yayınevleri de var ama bir gelir kaynağı olarak bakıldığında hiç bir yayınevinin veremeyeceği telif hakkı fiyatını, bir müellif kendi kitabını dijital platformda yayınlayarak yahut yayınevi ile dijital kitap telif haklarını güncelleyerek hayatını kitaplarından elde ettiği gelirle idame ettirebilir. Örneğin son 1 yılda birlikte çalıştığım yayınevinin, bütün kitaplarım için verdiği telif fiyatı ile bir aydır dijital platformda yayınladığım yalnızca bir kitabımdan gelen telif fiyatı eş paha. Ve bu platforma gireli yalnızca bir ay oldu, düşünün…
Okumaya devam et...
Kürt müellif Azad Penaber, kitaplarını yayımladığı yayınevi ile konuşarak, var olan telif hakkı kontratını güncelledi ve geçen ay çıkan ‘Politize Romantizm’ isimli şiir kitabı ile ‘İki Lisan Bir Aşk’, ‘Dilîstan’, ‘Esmeri Aforizmalar’ ve ‘Kewên Bêbext’ isimli kitaplarını Google Play Kitaplar platformunda yayınlamaya başladı.
Penaber ile Google Play Kitaplar’da yüzlerce lisanda, milyonlarca kitabın olmasına rağmen Kürtçe kitap noktasında yaşanan eksikliği, Kürt müellifler ile yayınevlerinin dijital kitap kültürüne niye entegre olamadığını konuştuk.
Kitaplarınızı Google Play Kitaplar’a yükleme serüveniniz nasıl başladı?
Yaklaşık iki buçuk yıl evvel İsviçre’ye yerleştiğimden beri değişen kitap okuma alışkanlığımla birlikte gelişen bir fikir oldu bu. Yurt haricinde Kürt müelliflerin ve Kürt yayınevlerinin kitaplarına ulaşmak sahiden çok problemli. Bu sebeple hem daha az maliyetli birebir vakitte daha pratik olan e-kitap okuma alışkanlığına yöneldim. Kitaplarımı burada okurken aradığım kitaplar içinde Kürtçe kitaplara ve Kürt yayınevlerinin kitaplarının birçoklarına ulaşamadım maalesef. Türkiye’de Kürtçe kitaplara ve Kürt yayınevlerine yönelik gözle görülür ve bariz sistematik sansür uygulanıyor. Buna birçok vakit bizatihi şahit oldum ve örnekleri de oldukçatur.
Ancak Kürt yayınevleri ve Kürt müellifler da bu sansürü yıkmak için büyük bir alternatif seçenek olan dijital kitap platformlarına girmeye epey istekli ve azimli de görünmüyorlar maalesef. Bu sebeple aslına bakarsanız dijital kitap platformunda etkin olmayan, klâsik kağıt baskı sistemiyle kitaplarımı yayımladığım yayınevi ile konuşup var olan telif hakkı kontratımızı güncelleyerek toplam beş kitabımı yaklaşık bir aydır Google Play Kitaplar platformunda yayımlamaya başladım.
‘KÜRTLER DİJİTAL KÜLTÜRE GEREĞİNCE ENTEGRE OLMUŞ SAYILMAZLAR’
Google Play Kitaplar’da kaç Kürtçe kitap bulunuyor?
Yüzlerce lisanda, milyonlarca kitabın bulunduğu internetin en büyük kütüphanesi olan Google Play Kitaplar platformunda maalesef yok denecek kadar az Kürtçe ve Kürt muharrirlerin kitapları var. En son baktığımda 80 küsur kitap vardı. Bunların da birçok yalnızca bir Kürt yayınevine aitti. Tahminen daha fazla vardır lakin bunlar aramalarda görünmüyor. sebebi ise kitaplarını bu platforma yükleyen yayınevi yahut müellifler, kitap ile ilgili bütün yükleme ayarları ve bilgileri (Etiket, açıklama, kitap bilgisi) olması gerektiği üzere girmediği için Google aramalarında çıkmıyor. Bunlara da dikkat etmek gerekiyor olağan olarak.
Dijital platformlardaki Kürtçe kitap eksikliğinin sebebi nedir?
Kürtler genel olarak dijital kültüre gereğince entegre olmuş sayılmazlar. Zira sanatsal ve ticari manada Kürt ve Kürtçe üreticiler, bu alanda faal olmadıkları için tüketici pozisyonundaki halk da haliyle buraya süratli bir entegre süreci yaşayamıyor. Örneğin birkaç Kürt muharririn toplumsal medya hesabına girip bakın; kaç takipçisi var, toplumsal medya hesaplarını ne kadar istikrarlı yahut ne kadar profesyonel kullanıyorlar? Tıpkı durumu bir de Türk müellifler, yayınevleri yahut dünyadaki başka muharrir ve yayınevlerinin toplumsal medya hesaplarında denetim edin, ne demek istediğimi anlayacaksınız. Bu sebeple Kürtçe kitapların bu derece büyük bir platformda yok denecek kadar az olmasının niçini, biraz da okurları teşvik edecek olan muharrir ve yayınevleridir diyebiliriz.
Kürt müellifler ve yayınevlerinin dijital kitap kültürüne entegre olabilmesi için neler yapılmalı?
Öncelikle bu alanı tanımalı ve yeterli kullanıyor olmaları gerekiyor. Bu yüzden bu söyleşiyi okuyan her ilgili kişinin, bu sayfadan çıktıktan daha sonra çabucak girip bu alanı keşfetmesini ve biraz kurcalamasını öneririm. Zira sahiden teoride ne kadar bilgi edinsek de birtakım şeyleri kurcalayıp deneyim edinmemiz gerekiyor. Ardından bilhassa yayınevlerinin bu hususta profesyonel dayanak almaları gerekiyor.
Kürt muharrir Azad Penaber, kitaplarını Google Play Kitaplar platformunda yayınlamaya başladı.
‘KÜRTÇE’YE YÖNELİK BİR İŞ BİRLİĞİ İÇİNDEYİZ’
Google Play Kitaplar’ın Kürtçe takviye ünitesi yok lakin siz karşılaştığınız meseleleri ve eksiklikleri merkezi İrlanda’da olan takviye ünitesine İngilizce olarak bildiriyorsunuz. Bildirdiğiniz sıkıntılara ve Kürtçeye yönelik geri dönüşler nasıl?
Kitaplarımı bu platforma yüklediğimden beri karşılaştığım bütün eksikleri ve kusurları not alıp bildirdiğimde birebir gün ortasında yanıt verdiler ve sıkıntıların tahlili konusunda iş birliği ortasında tahlil odaklı yaklaştılar. Hatta bu eksikleri daima bildirdiğim ve ilgili bir yayıncı-kullanıcı olduğum için iş birliği kapsamında gönderdiğim iletileri, öteki kullanıcılara nazaran özel bir irtibat kanalı ile daha süratli yanıtladıklarını ve daha dikkate aldıklarını, bir nevi bilhassa Kürtçe’ye yönelik bir iş birliği ortasında olduğumuzu söyleyebilirim.
Örneğin kitap aramalarında “Kürtçe” kategorisi çıkmıyordu. Bildirdim, üzerinde çalışıyorlar. Kitapları yüklerken “Kürt Edebiyatı” kategorisi yoktu, yeni güncellemeler ile geliştirileceği kelamını verdiler. Türkiye’deki lokasyonlarda ‘öneriler’ kısmında yalnızca Türkçe lisanındaki kitaplar öneriliyordu, artık kullanıcı aramalarına bakılırsa Kürtçe kitaplar da teklifler kısmında çıkıyor. Kürtler bu alanı daha fazlaca kullanıp yaygınlaştırırsa, daha fazla güzelleştirme ve geliştirme yapılacağına eminim. Bu sebeple teşvik ve kullanım epey değerli.
‘KÜRTÇE’NİN YAYGINLAŞMASINI İSTİYORSAK BU ALANI BOŞ BIRAKMAMAMIZ GEREKİYOR’
Kürt muharrirler ve yayınevlerine davetiniz nedir?
Kürtçe’nin öğrenilmesini, konuşulmasını ve yaygınlaşmasını istiyorsak katiyen bu alanı boş bırakmamamız gerekiyor. Kürtçe lisanının resmileşmesinin ve eğitim lisanı olmasının birinci adımı yalnızca bunu istemek değil, bunun olabilmesi için bir şeyler de yapılması gerektiğine inanıyorum. Bugün hala resmi kurumlarda Kürtçe’nin yasak olmasının sebebi bu lisanın gereğince yaygın kullanılmaması, yeni şeyler öğrenilmemesi ve bilinenlerin de unutulmasıyla alakalıdır. Kürtler, Kürtçe lisanını konuşur ve etrafındakileri konuşmaya teşvik edip yaygınlaştırırsa, devlet esasen bunu resmileştirmek zorunda kalacaktır. Bunun en bariz örneği birtakım okullarda seçmeli Kürtçe dersleri şuurlu bir biçimde engellemeye çalışan berbat niyetli eğitimcilerin münasebet olarak, ‘’Yeteri kadar tercih edilmediği için Kürtçe’yi tercihler ortasına koymadık’’ demesidir. Yani siyasi tabanda elde edilmiş ve maddeyle da korunmuş olan bir hakkı bile sadece yeteri kadar tercih edilmediği için yeğleyenleri bu haktan yoksun bırakabiliyorlar. Bu örnek bile Kürtler için ders çıkarılması gereken bir bildiridir.
Kitaplarını yayınlamayı düşünen müellif ve yayınevleri evvela bu platformlarda görünür olabilmek ve üst sıralara çıkabilmek için birinci kitaplarını cüzi bir fiyatla yahut fiyatsız yayınlamalarını öneriyorum. Bilhassa okur kitlelerini buraya çekmek ve bu alışkanlığı edindirmek için bu değerli olacaktır.
GELİR KAYNAĞI AÇISINDAN GOOGLE PLAY KİTAPLAR
Google Play Kitaplar’ın işleyişini ve avantajlarını anlatabilir misiniz?
Google, bu platformda yayınlanan bütün kitaplara dijital bir barkod, yani eşsiz bir kimlik atar. Bu, dünyanın rastgele bir yerinde biri bu kodu Google’a tarattığı an o kitabın karşısına çıkacağı manasına gelir. Google hem de burada yayınlanan kitapları lisanslar ve öteki birinin bu kitabı alıp yeniden yayınlamaması için önemli güvenlik ve hukukî tedbirler alır. Telif hakkı sahibi haricinde birileri kitabın bir kısmını ticari bir hedef gütmeden paylaşıyorsa, Google okuyucuyu kitabın kendisine yönlendirir. Yazıyı paylaşan kişi ticari bir gayeyle bunu yapıyorsa aslına bakarsan Google direkt kendisini yakalayıp kullanıcının hesabını kapatır, hatta yasal süreç bile başlatabilir.
Google, tüm bu işleri yaparken elbette bunun karşılığında bir komite da alıyor. Google Play Kitaplar bu iş iştiraki için yayınlanan her kitap için yüzde 30 komite alıyor. Toplam ödeme 20 TL’ye ulaştığı vakit Google hesabına tarifli banka hesabına talimat verildiği an ödeme aktarılıyor. Google’ın bir kitaptan aldığı kurul, üstte belirtilen biroldukça şeyi yapmadığı biçimde önemli oranda kurul alan yayınevleri ile karşılaştırdığımızda, tabir yerindeyse devede pire olarak kalıyor.
Dijital kitabın en büyük avantajlarından biri de ekonomik ve ulaşılabilir olmasıdır. E-kitapların satış meblağları, birebir kitabın kağıt baskı fiyatının yarı fiyatına yayınlanır genelde. Zira kağıt masrafı, taşıma, depolama vb. maliyetler olmadığı için bu avantajlar kitap fiyatını da düşürür. Dijital kitap, kitap okuma sıklığını da etkiliyor. Şahsen ben dijital kitap okumaya başladığımdan beri kitap okuma alışkanlığım 3-4 kat arttı diyebilirim. Zira her an yanımda ve her an ulaşılabilir.
Yayınevi ile Google Play Kitaplar içindeki gelir farkını örneklendirebilir misiniz?
Yayınevi ve müellifler içinde inanılmaz derecede adil olmayan telif hakkı kontratları olduğunu biliyoruz. Örneğin çabucak hemen kendini kanıtlamamış ve bir hevesle birinci kitabını basmak isteyen müelliflerden fahiş fiyatlar isteniyor. olağan olarak adil yaklaşan yayınevleri de var ama bir gelir kaynağı olarak bakıldığında hiç bir yayınevinin veremeyeceği telif hakkı fiyatını, bir müellif kendi kitabını dijital platformda yayınlayarak yahut yayınevi ile dijital kitap telif haklarını güncelleyerek hayatını kitaplarından elde ettiği gelirle idame ettirebilir. Örneğin son 1 yılda birlikte çalıştığım yayınevinin, bütün kitaplarım için verdiği telif fiyatı ile bir aydır dijital platformda yayınladığım yalnızca bir kitabımdan gelen telif fiyatı eş paha. Ve bu platforma gireli yalnızca bir ay oldu, düşünün…
Okumaya devam et...