Beste Nâsır
“Ben bu saç değilim,
Ben bu cilt değilim.
Ben ortasında yaşadığım ruhum.”
Rumi
Günümüz dünyasında, hele de ortasında olduğumuz her bakımdan zorlayıcı, hudutlarımızı her gün daha fazla daraltmak zorunda kaldığımız bu vakitte, mana arayışımız, hem kendi içimizde birebir vakitte içlerine girdiğimiz ortamlarda, yaptığımız iş ya da işlerde, sürdürdüğümüz ya da sürdürmeye çalıştığımız her çeşitten ilgide manası yakalayabilme muhtaçlığımız, giderek artıyor. Şimdiye kadar mana problemini pek de odakta tutmayanlar bile bu süreçte -hem çabucak hemen ortasından tam olarak çıkamadığımız pandemi süreci tıpkı vakitte bu ortalar seviyesi fazlaca daha fazla artmış bir biçimde karşımızda duran ekonomik, ruhsal, toplumsal ve/veya siyasal problemlerin tamamı birlikte düşünüldüğünde- insan olarak her birimizin mana arama ve bulabilme gayretimizin hem kendi içimizde birebir vakitte ortasında kendimizin de yaşadığı bu hayatta ne kadar büyük bir yere sahip olduğunun fazlaca daha âlâ şuurunda olabilmişlerdir sanırım.
Jungcu psikanalist James Hollis’in ‘hayatın İkinci Yarısında Mana Arayışı: Sonunda Gerçek Manada Nasıl Büyürüz?’ isimli kitabı da yer yer ideolojiye de uzanarak bizi, en hayli da hayatının ikinci yarısındakileri -artık kırklı yaşlarına gelenleri ve alışılmış kırklı yaşlarını geçmiş olanları da- insanın en temel gereksinimlerinden olan işte bu mana arayışı seyahatine çıkarıyor. hayatın her şeyi yok eden, ezip geçen bu epey süratli akışında kimi vakit bir gece yarısında bölünmüş uykumuzu tekrar devam ettirebilmek için uğraşırken, kimi vakit sabah uykumuzu tamamlayıp güne başlamaya hazırlanırken, kimi vakit gün ortasında her günkü rutin işlerimizi tamamlayıp kendimize ilişkin vaktin ortasında kendi kendimizle yüzleşirken ve hatta kimi vakit de her şey olabildiği kadar yolundayken aklımızda tahminen de tek sözcük dolanır durur: Mana. İnsan olarak her birimizi yaşama bağlayan, ömürde tutan, hayatımızı devam ettirmek istememizde ve hayatımızı devam ettirebilmek için de çabalamamızda rol oynayan tek sözcük işte budur; zira, aslında, yaşarken karşılaştığımız bütün acılara, zorluklara, olumsuz tecrübelere karşın hayatımızın emeli, tahminen de vakit zaman hepimizin zannettiği üzere memnunluk değil manadır.
hayatın İkinci Yarısında Mana Arayışı, James Hollis,
Çev: Kerime Dalyan, 306 syf., İrtibat Yayıncılık, 2022.
Yaşarken, hayatın farklı alanları da göz önüne alındığında, hareketlerimizin ya da davranışlarımızın bir manası olması, o andaki mutluluğun ya da mutsuzluğun ötesinde, tek tek beşerler olarak her birimize hem kendi hayatımızın birebir vakitte ortasında yaşadığımız, bütün gerçekliğiyle karşımızda duran, bizi her seferinde gayrete zorlayan bu ömrün pahalı, yaşanmaya bedel olduğunu gösterir.
EGO İLE RUH ORTASINDA İNSAN
James Hollis, insanın mana arayışında daha fazlaca kırklı yaşlara gelip hayatın ikinci yarısına geçildiğinde orta yaş kriziyle de bir arada rahatlıktan, güçlenmekten, ilişkin olmaktan, nizamdan, denetimin ve güvenliğin sağlanmasından oluşan egonun gündemine değil de bütün hedefi egoyu aşan gayeleri gerçekleştirmek, hakikaten kim olduğumuzu ortaya koymak, kendi gerçeğimizi kendimize ve “dünya”ya söylemek olan ruhun gündemine odaklanılmasının yol gösterici olacağından kelam eder; daha doğrusu, ömrün bu periyotlarında ruhumuz bizi kendi gündemine odaklanmamız için daima zorlar. Bu, ruhumuzun bize yaptığı bir tıp davettir ve ruh da güzellik, rahatlık ya da uzlaşmayla değil bütünlükle ilgilenir. Bütünlük ya da bir bakımdan var oluşsa “(…) bu kısa, eşsiz, derin esaslı hasadı son damlasına, tortusuna kadar yudumlamak” demektir. bir daha Hollis’in kelamıyla söz etmek istersek, “(…) zira hepimiz bu dünyaya hakikatin bize ilişkin olan küçük modülünü eklemek ve var oluşun bu koca mozaiğine kendi rengimizi katmak için geldik.”
GÜNLÜK HAYATIN PSİKOPATOLOJİSİNİ ATLATABİLME
Ne var ki, ruhumuzun gündemine odaklanabilmek, hayatımızdaki acılara, zorluklara, çabalara tahammül göstererek hayatlarımızdan tat alabilmek, ruhumuzun bize yaptığı davetin sesine hamasetle karşılık verebilmek ve nitekim içimize bakabilmek için pamuk ipliğiyle bağlı olduğumuz, vakit zaman -belki de bu ortalar sıklıkla- telaş ve belirsizlikle baş başa kalabildiğimiz, kendi yolumuzu bulabilmek için daima çırpındığımız biricik, kendi tekliği ortasında durmadan akış halinde olan hayatımızda, elimizden geldiği kadar ve doğal gücümüz dahilinde, tam sorumluluk almamız ve diğerlerini suçlamayı bırakmamız gerekir. Büyümek ya da olgunlaşmak da işte tam olarak buna karşılık gelir.
Hollis’in “günlük ömrün en derin psikopatolojisi” olarak isimlendirdiği şeyse büyümenin ya da olgunlaşmanın tam karşısında konumlanır. Kışkırtılmak, kolaylıkla baştan çıkarılmak, şuurumuzla, kendimizle ya da kendi biricik/tek hayatımızla ilgili tüm sorumluluğu almaktan daima kaçmak, kendi hayatımızı inşa edebilmek için her gün elimizden gelen bütün gücü ortaya koyarak “kaya”mızı daha doruklara taşımaktan vazgeçmek, bunun için çalışmamak, çabalamamak, ruhumuzun bize daima, yine yeniden yaptığı davetten kaçmak günlük hayatta pek çoğumuzun yaptıklarını yapmak demektir ve bu biçimde yaşamak da “günlük hayatın en derin psikopatolojisi”nde daima takılıp kalmak, bu psikopatolojinin ortasından hiç çıkamamak ya da tahminen de çıkmamaktır, çıkmak istememektir.
‘ÇÜNKÜ DÜNYAYA BUNUN İÇİN GELDİM’
İşte, Jung’un psikoloji literatürüne kazandırdığı bireyleşme kavramı ya da Jung’un görüşünde bireyleşme kanısı de -bireysellikle karıştırılmadan- bu metinde buraya kadar kelam ettiğimiz ve bu metnin oluşturulmasında ana maksat olan bir seyahat olarak karşımızda duran hayatımızdan tat alabilmek için, hayatımızı mümkün olabildiği kadar doya doya yaşayabilmemiz için, bir daha mümkün olabildiği kadar yaşarken derinliğin ve mananın izini sürebilmemiz için yani ruhumuzun gündemine odaklanabilmemiz için epeyce temel bir yer hazırlar; zira bireyleşme niyeti, kim olduğumuz ya da kim olacağımız hakkında tam sorumluluk alarak, sahiden olmamız gereken kişi olma yolunda ömür uzunluğu süren bir hayat pratiğidir, bir ömür tecrübesidir ya da hayatımızın en temel projesidir; benliğimizin her birimize işaret ettiği o üst amaçlara odaklanabilmektir, o gayeleri hayata geçirebilmektir. Gerard Manley Hopkins tam da bütün bunları anlatabilmek için dizeleriyle şunları söyler:
“Her ölümlü tıpkı şeyi yapar:
Herkes ortasında taşıdığı varlığı dışa vurur.
Her benlik kendi yolunda sarfiyat, kendinden bahsedip kendini lisana getirir.
Ben yaptığım şeyim, zira dünyaya bunun için geldim diye seslenir.”
Okumaya devam et...
“Ben bu saç değilim,
Ben bu cilt değilim.
Ben ortasında yaşadığım ruhum.”
Rumi
Günümüz dünyasında, hele de ortasında olduğumuz her bakımdan zorlayıcı, hudutlarımızı her gün daha fazla daraltmak zorunda kaldığımız bu vakitte, mana arayışımız, hem kendi içimizde birebir vakitte içlerine girdiğimiz ortamlarda, yaptığımız iş ya da işlerde, sürdürdüğümüz ya da sürdürmeye çalıştığımız her çeşitten ilgide manası yakalayabilme muhtaçlığımız, giderek artıyor. Şimdiye kadar mana problemini pek de odakta tutmayanlar bile bu süreçte -hem çabucak hemen ortasından tam olarak çıkamadığımız pandemi süreci tıpkı vakitte bu ortalar seviyesi fazlaca daha fazla artmış bir biçimde karşımızda duran ekonomik, ruhsal, toplumsal ve/veya siyasal problemlerin tamamı birlikte düşünüldüğünde- insan olarak her birimizin mana arama ve bulabilme gayretimizin hem kendi içimizde birebir vakitte ortasında kendimizin de yaşadığı bu hayatta ne kadar büyük bir yere sahip olduğunun fazlaca daha âlâ şuurunda olabilmişlerdir sanırım.
Jungcu psikanalist James Hollis’in ‘hayatın İkinci Yarısında Mana Arayışı: Sonunda Gerçek Manada Nasıl Büyürüz?’ isimli kitabı da yer yer ideolojiye de uzanarak bizi, en hayli da hayatının ikinci yarısındakileri -artık kırklı yaşlarına gelenleri ve alışılmış kırklı yaşlarını geçmiş olanları da- insanın en temel gereksinimlerinden olan işte bu mana arayışı seyahatine çıkarıyor. hayatın her şeyi yok eden, ezip geçen bu epey süratli akışında kimi vakit bir gece yarısında bölünmüş uykumuzu tekrar devam ettirebilmek için uğraşırken, kimi vakit sabah uykumuzu tamamlayıp güne başlamaya hazırlanırken, kimi vakit gün ortasında her günkü rutin işlerimizi tamamlayıp kendimize ilişkin vaktin ortasında kendi kendimizle yüzleşirken ve hatta kimi vakit de her şey olabildiği kadar yolundayken aklımızda tahminen de tek sözcük dolanır durur: Mana. İnsan olarak her birimizi yaşama bağlayan, ömürde tutan, hayatımızı devam ettirmek istememizde ve hayatımızı devam ettirebilmek için de çabalamamızda rol oynayan tek sözcük işte budur; zira, aslında, yaşarken karşılaştığımız bütün acılara, zorluklara, olumsuz tecrübelere karşın hayatımızın emeli, tahminen de vakit zaman hepimizin zannettiği üzere memnunluk değil manadır.
hayatın İkinci Yarısında Mana Arayışı, James Hollis,
Çev: Kerime Dalyan, 306 syf., İrtibat Yayıncılık, 2022.
Yaşarken, hayatın farklı alanları da göz önüne alındığında, hareketlerimizin ya da davranışlarımızın bir manası olması, o andaki mutluluğun ya da mutsuzluğun ötesinde, tek tek beşerler olarak her birimize hem kendi hayatımızın birebir vakitte ortasında yaşadığımız, bütün gerçekliğiyle karşımızda duran, bizi her seferinde gayrete zorlayan bu ömrün pahalı, yaşanmaya bedel olduğunu gösterir.
EGO İLE RUH ORTASINDA İNSAN
James Hollis, insanın mana arayışında daha fazlaca kırklı yaşlara gelip hayatın ikinci yarısına geçildiğinde orta yaş kriziyle de bir arada rahatlıktan, güçlenmekten, ilişkin olmaktan, nizamdan, denetimin ve güvenliğin sağlanmasından oluşan egonun gündemine değil de bütün hedefi egoyu aşan gayeleri gerçekleştirmek, hakikaten kim olduğumuzu ortaya koymak, kendi gerçeğimizi kendimize ve “dünya”ya söylemek olan ruhun gündemine odaklanılmasının yol gösterici olacağından kelam eder; daha doğrusu, ömrün bu periyotlarında ruhumuz bizi kendi gündemine odaklanmamız için daima zorlar. Bu, ruhumuzun bize yaptığı bir tıp davettir ve ruh da güzellik, rahatlık ya da uzlaşmayla değil bütünlükle ilgilenir. Bütünlük ya da bir bakımdan var oluşsa “(…) bu kısa, eşsiz, derin esaslı hasadı son damlasına, tortusuna kadar yudumlamak” demektir. bir daha Hollis’in kelamıyla söz etmek istersek, “(…) zira hepimiz bu dünyaya hakikatin bize ilişkin olan küçük modülünü eklemek ve var oluşun bu koca mozaiğine kendi rengimizi katmak için geldik.”
GÜNLÜK HAYATIN PSİKOPATOLOJİSİNİ ATLATABİLME
Ne var ki, ruhumuzun gündemine odaklanabilmek, hayatımızdaki acılara, zorluklara, çabalara tahammül göstererek hayatlarımızdan tat alabilmek, ruhumuzun bize yaptığı davetin sesine hamasetle karşılık verebilmek ve nitekim içimize bakabilmek için pamuk ipliğiyle bağlı olduğumuz, vakit zaman -belki de bu ortalar sıklıkla- telaş ve belirsizlikle baş başa kalabildiğimiz, kendi yolumuzu bulabilmek için daima çırpındığımız biricik, kendi tekliği ortasında durmadan akış halinde olan hayatımızda, elimizden geldiği kadar ve doğal gücümüz dahilinde, tam sorumluluk almamız ve diğerlerini suçlamayı bırakmamız gerekir. Büyümek ya da olgunlaşmak da işte tam olarak buna karşılık gelir.
Hollis’in “günlük ömrün en derin psikopatolojisi” olarak isimlendirdiği şeyse büyümenin ya da olgunlaşmanın tam karşısında konumlanır. Kışkırtılmak, kolaylıkla baştan çıkarılmak, şuurumuzla, kendimizle ya da kendi biricik/tek hayatımızla ilgili tüm sorumluluğu almaktan daima kaçmak, kendi hayatımızı inşa edebilmek için her gün elimizden gelen bütün gücü ortaya koyarak “kaya”mızı daha doruklara taşımaktan vazgeçmek, bunun için çalışmamak, çabalamamak, ruhumuzun bize daima, yine yeniden yaptığı davetten kaçmak günlük hayatta pek çoğumuzun yaptıklarını yapmak demektir ve bu biçimde yaşamak da “günlük hayatın en derin psikopatolojisi”nde daima takılıp kalmak, bu psikopatolojinin ortasından hiç çıkamamak ya da tahminen de çıkmamaktır, çıkmak istememektir.
‘ÇÜNKÜ DÜNYAYA BUNUN İÇİN GELDİM’
İşte, Jung’un psikoloji literatürüne kazandırdığı bireyleşme kavramı ya da Jung’un görüşünde bireyleşme kanısı de -bireysellikle karıştırılmadan- bu metinde buraya kadar kelam ettiğimiz ve bu metnin oluşturulmasında ana maksat olan bir seyahat olarak karşımızda duran hayatımızdan tat alabilmek için, hayatımızı mümkün olabildiği kadar doya doya yaşayabilmemiz için, bir daha mümkün olabildiği kadar yaşarken derinliğin ve mananın izini sürebilmemiz için yani ruhumuzun gündemine odaklanabilmemiz için epeyce temel bir yer hazırlar; zira bireyleşme niyeti, kim olduğumuz ya da kim olacağımız hakkında tam sorumluluk alarak, sahiden olmamız gereken kişi olma yolunda ömür uzunluğu süren bir hayat pratiğidir, bir ömür tecrübesidir ya da hayatımızın en temel projesidir; benliğimizin her birimize işaret ettiği o üst amaçlara odaklanabilmektir, o gayeleri hayata geçirebilmektir. Gerard Manley Hopkins tam da bütün bunları anlatabilmek için dizeleriyle şunları söyler:
“Her ölümlü tıpkı şeyi yapar:
Herkes ortasında taşıdığı varlığı dışa vurur.
Her benlik kendi yolunda sarfiyat, kendinden bahsedip kendini lisana getirir.
Ben yaptığım şeyim, zira dünyaya bunun için geldim diye seslenir.”
Okumaya devam et...