Halil Yörükoğlu’nun ‘Keşke Yüzüme Baksanız’ isimli hikaye kitabı, Bağlantı Yayınları tarafınca yayımlandı. Birbirinden bağımsız on yedi hikayeden oluşan kitap, hayata karşı yabancılaşan, çağdaş vakit içinderda yitip giden, özetlemek gerekirse yüzüne bakılmayan insanları husus edinmekte.
‘Keşke Yüzüme Baksanız’, 2017 Yaşar Nabi Gençlik Ödülleri’nde “Dikkate Değer” bulunan ve birinci kitabı ‘Kaçış Rampası’, 2020 yılında yayımlanan Halil Yörükoğlu’nun ikinci kitabı. Birbirinden bağımsız on yedi hikaye hakkında genel manada kalem oynatmak güç olsa da kaba bir ayrım yapmak gerekirse birtakım öyküler çocukluk ve birinci gençlik travmalarına, kimileri ailevi travmalara, kimileri çağdaş hayatın içerisinde ezilen bireyin yalnızlığına, kimileri ise münasebet ve aşk çıkmazlarına dayanmakta. Pek natürel olarak bu temaların iç içe geçtiği hikayeler de var. Birçoğu ise Berkeley’in şu cümlesini akla getiriyor: “Var olmak algılanmaktır.”
Kitapta dikkat çeken hikayelere değinmek gerekirse kanaatimce bunlar: ‘Her şey’, ‘Sadık Mehmet Kaya’, ‘Yolculuk ve Sevgilimin Youtube Premium üyeliği var’ ve ‘Erkek çocuk cabbar olur’. Birincisinde, ikinci tekil şahıs kullanması pek çarpıcı. Bu sayede anlatıcı okuru hem metne fahri bir kahraman olarak dahil ediyor tıpkı vakitte adım adım ilerleyen bir kamera merceği misali metni sinematografik kılıyor. Ayrıyeten, hikayenin sonunda bir kedi olduğunu öğrendiğimiz anlatıcının kendi tipine aralıklı durarak onlardan “kediler” diye bahsetmesi fakat savcı ona tekme savurunca kendi gerçekliğinin farkına varıp kendi tipinden birinci çoğul şahıs kipinde kelam etmeye başlaması ince bir detay.
İkincisinde ise insan tipi için birer etiketten ibaret olan isim ve göbek ismi üzerinden ortaya konmuş bir anne-oğul alakası kelam konusu. Kahramanın göbek ismi dedesinden, ismi da babasından. Babasının vefatıyla bir arada meskende Sadık, dışarıda Mehmet olan kahraman iki ismi içinde bocalamakta zira konut, annesinin varlığıyla bir arada inançlı bölgesi. Öte yandan babanın vefatıyla bir arada yaşlı hanımın tek desteği olduğu için bir işte çalışmak dahi kahramanın gözünü korkutmakta. O denli ki “dışarı çıksa otomobil çarpacakmış gibi” çekinen bir adam kelam konusu.
“Kırk yedi saatlik Mehmet Beyefendi faslı bu biçimdece bitmiş, ‘Oğlum Sadık’ periyodu kaldığı yerden devam edecekti. Lakin benim de yeni bir hayata, öteki öbür insanlara gereksinimim vardı. Bunlardan ona asla bahsetmedim.” (s.92)
özetlemek gerekirse, anne-oğul münasebetinin karmaşık yapısını gözler önüne sermiş müellif. Annelik vasfının bayanın hayatını kuşatması, anneye güvenen çocuğun dış dünyada bocalaması ve anneye karşı bir çeşit bağımlılık geliştirmesi, yani bağlılık ve bağımlılık içindeki ince çizgide bireyleşemeyen ve dış dünyaya açılmakta bocalayan iki insan mevzu edilmiş.
Üçüncüsünde ise anlatıcı bir otobüsün körüğüne düşerek ölen bir kişi. Körüğe sıkışıp kalan müteveffanın gözünden metropol hayatında tepkisizleşen, duyarsızlaşan, gözünün önündekini dahi bakılırsameyecek hâle gelen, yalnızca günlük rutinini tamamlamaya programlanmış bir robota benzeyen insan yığını gözler önüne serilmekte. Öteki bir deyişle anlatıcıyı bireyin sembolik mevti olarak görmek de mümkün.
Keşke Yüzüme Baksanız, Halil Yörükoğlu, 127 syf., İrtibat Yayıncılık, 2022.
“Dediğim üzere düşme ânımı hatırlıyorum lakin nasıl ve nereden düştüğümü bilmiyorum. Hareket halindeki bir otobüse düştüğümü bilmiyorum. Hareket halindeki bir otobüse düştüğüm biçimde ne hayat ne de otobüs durdu. Her şey duraksamadan devam etti. Tıpkı bizim işyeri.” (s.97)
Dördüncüsü, şahsen en beğendiğim ve pek hayatın ortasından bir hikaye. Anlatıcının bir bayan olduğu bu hikayede ağzı laf yapan, yüzeysel romantizme sığınan ancak hiç bir vasfı olmadığı için her gün farklı projelerle gelen, internet bağımlısı, lapacı erkek tipini odağına almış müellif. hanımın adamı bırakmamasının tek sebebi ise onu babasına benzetmesi.
“Sevgilim babama hayli benziyor. Ben anneme benzemiyorum. Sevgilim görüntülerden yalnızca kâğıttan kuş yapmayı öğreniyor. Bir türlü kaybolmayan sevgilim bana, uçamayan kuşlar yapıyor.” (s.101)
Kitapta, üstte bahsedilen dört öyküdilk evvel yer alsa da üslup bakımından bütün hikayelerden ayrıldığı için beşinci sıraya aldığım ‘Erkek çocuk cabbar olur’ ise üslubu ve söz grubuyla ön plana çıkıyor. Yörük bir ailenin trajedisini husus edinen hikayede dikkat çeken bir öteki nokta ise tabiat ögelerinin kullanması. Tıpkı Yaşar Kemal’de olduğu üzere olayların seyrine bakılırsa değişen bir tabiat mevcut. Yani, tabiatın da hikayenin şahıs takımında yer aldığını söylesek yanlış olmaz.
“Alvala bir akşam vakti. Muhakkak ki deniz sessiz. Balıklar karataşın oyuğunda uykuda. Rüzgâr yok. Rüzgârın getirdiği, insanı sersemletecek bir ıslık yok. Bir şey olacak da güya, bir ses istiyor.” (s.52)
Tüm bunlarla birlikte farklı seyirde olsa da okurda emsal tat bırakan hikayeler de var. Bunun niçini birbirini andıran sahnelerin yahut benzeri tasvirlerin yer alması. ‘Annem hâlâ kırk yedi kilo’ hikayesinde başkahraman, iş mülakatına giden ve patates cipsi yiyen bir bayan. Buna paralel olarak ‘Acıktık, poğaça yedik’ hikayesinde de bir daha cips yiyen ve bir daha işsiz olan bir bayan kelam konusu. Öte yandan, bir daha birebir hikayede terleyen bayan gömleğinin üst düğmelerini açıp, sonuna kadar açtığı çeşmenin altında yüzünü yıkayarak rahatlamaya çalışmakta. Akabinde gelen ‘Kısa kollu gömlek’ isimli hikayede de bir daha su ile arınmaya çalışma durumu var. elbette iki hikaye de mevzu ve seyir açısından büsbütün farklı. Fakat birbirini anımsatan sahnelerin yenidenı okur için dezavantaj. Tıpkı, otuzlu yaşların başında yalnızlık çeken, terk edilen veyahut tetikleyici bir olayla birlikte maziye dönen erkek kahramanların fazlacaluğu üzere.
‘Limon kolonyası’ ve ‘Seni Seviyorum’ hikayelerinde de erkek kahramanların yansıları misal. İki kahraman da şuurunu kaybederek dürtüsel davranmakta. Birincisinde, sevdiği bayanı berber televizyonunda nazarann adam aygıta karşı “Onun ismi Hasret, Özlem!” diye haykırıp bütün esnafı başına toplayacak kadar önemli bir kriz, bir çeşit şuur yitimi yaşıyor. İkincisinde ise birisi arabasının art camına “Seni seviyorum” yazdığı için kahveye giderek “Lan Pınar benim karım. Kim lan o namussuz, bu ne demek?” diye nara attıktan daha sonra yumruğu boşa fikir yere kapaklanıp hastanelik olan, hastaniçin çıktıktan daha sonra da posta kutusuna atılan sarı zarf yüzünden bir daha mahalleyi ayağa kaldıracak kadar şedit bir kıskançlık krizi geçiren paranoyak kocayı okuyoruz. Bahsedilen hikayelerin bahis ve seyir açısından büsbütün farklı olduğunun altını çizmekle birlikte benzeri yansıların ve birbirini çağrıştıran durumların varlığı her hikayeden farklı bir tat almayı amaçlayan okur için mahzur teşkil etmekte.
Farklı hikayelere değinmek gerekirse, kimileri tetikleyici bir öge üzerinden travmatik geçmişe yapılan seyahat formunda. On dört yaşındaydım hikayesindeki kahramanın “N’aber ablası?” cümlesini duyarak çocukluk aşkı Sevda’yı düşünmesi veyahut ‘Taze Nohut’ hikayesindeki öğretmen bayanın pazarda nohut gördükten daha sonra şark hizmetinde başına gelen müthiş olayı hatırlaması üzere.
Kitabın başlığı ise ‘Annem kırk yedi kilo’ hikayesindeki bir pasaja atıfta bulunuyor üzere. Bu hikayede annesi tarafınca ezilen, üvey babası Cevat’la yaşayan bir bayanın iş mülakatında yaşadıkları anlatılmakta. Ne meskende ne de dışarıda yüzüne kimsenin bakmadığı hanımın iç sesini duyuyor okur:
“Peki ben size bir soru sorabilir miyim beyefendi? Siz niye benim yüzüme bakmıyorsunuz? Annem de bakmıyor, Cevat Abi esasen bakmıyor. Babam bakar mıydı onu unuttum, hem onun baktığı yüzüm de değişmiştir. O da bakmamış sayılır.” (s.22)
Sözün özü, ‘Keşke Yüzüme Baksanız’, toplumda bir türlü var olamayan, öteki tarafınca görülmeyen bireyleri olay ekseninde duru tabirlerle anlatan bir kitap olarak karşımıza çıkmakta. Öteki bir tabirle, hikayelerinde var olmanın algılanmak olup olmadığını irdeliyor Yörükoğlu.
Okumaya devam et...
‘Keşke Yüzüme Baksanız’, 2017 Yaşar Nabi Gençlik Ödülleri’nde “Dikkate Değer” bulunan ve birinci kitabı ‘Kaçış Rampası’, 2020 yılında yayımlanan Halil Yörükoğlu’nun ikinci kitabı. Birbirinden bağımsız on yedi hikaye hakkında genel manada kalem oynatmak güç olsa da kaba bir ayrım yapmak gerekirse birtakım öyküler çocukluk ve birinci gençlik travmalarına, kimileri ailevi travmalara, kimileri çağdaş hayatın içerisinde ezilen bireyin yalnızlığına, kimileri ise münasebet ve aşk çıkmazlarına dayanmakta. Pek natürel olarak bu temaların iç içe geçtiği hikayeler de var. Birçoğu ise Berkeley’in şu cümlesini akla getiriyor: “Var olmak algılanmaktır.”
Kitapta dikkat çeken hikayelere değinmek gerekirse kanaatimce bunlar: ‘Her şey’, ‘Sadık Mehmet Kaya’, ‘Yolculuk ve Sevgilimin Youtube Premium üyeliği var’ ve ‘Erkek çocuk cabbar olur’. Birincisinde, ikinci tekil şahıs kullanması pek çarpıcı. Bu sayede anlatıcı okuru hem metne fahri bir kahraman olarak dahil ediyor tıpkı vakitte adım adım ilerleyen bir kamera merceği misali metni sinematografik kılıyor. Ayrıyeten, hikayenin sonunda bir kedi olduğunu öğrendiğimiz anlatıcının kendi tipine aralıklı durarak onlardan “kediler” diye bahsetmesi fakat savcı ona tekme savurunca kendi gerçekliğinin farkına varıp kendi tipinden birinci çoğul şahıs kipinde kelam etmeye başlaması ince bir detay.
İkincisinde ise insan tipi için birer etiketten ibaret olan isim ve göbek ismi üzerinden ortaya konmuş bir anne-oğul alakası kelam konusu. Kahramanın göbek ismi dedesinden, ismi da babasından. Babasının vefatıyla bir arada meskende Sadık, dışarıda Mehmet olan kahraman iki ismi içinde bocalamakta zira konut, annesinin varlığıyla bir arada inançlı bölgesi. Öte yandan babanın vefatıyla bir arada yaşlı hanımın tek desteği olduğu için bir işte çalışmak dahi kahramanın gözünü korkutmakta. O denli ki “dışarı çıksa otomobil çarpacakmış gibi” çekinen bir adam kelam konusu.
“Kırk yedi saatlik Mehmet Beyefendi faslı bu biçimdece bitmiş, ‘Oğlum Sadık’ periyodu kaldığı yerden devam edecekti. Lakin benim de yeni bir hayata, öteki öbür insanlara gereksinimim vardı. Bunlardan ona asla bahsetmedim.” (s.92)
özetlemek gerekirse, anne-oğul münasebetinin karmaşık yapısını gözler önüne sermiş müellif. Annelik vasfının bayanın hayatını kuşatması, anneye güvenen çocuğun dış dünyada bocalaması ve anneye karşı bir çeşit bağımlılık geliştirmesi, yani bağlılık ve bağımlılık içindeki ince çizgide bireyleşemeyen ve dış dünyaya açılmakta bocalayan iki insan mevzu edilmiş.
Üçüncüsünde ise anlatıcı bir otobüsün körüğüne düşerek ölen bir kişi. Körüğe sıkışıp kalan müteveffanın gözünden metropol hayatında tepkisizleşen, duyarsızlaşan, gözünün önündekini dahi bakılırsameyecek hâle gelen, yalnızca günlük rutinini tamamlamaya programlanmış bir robota benzeyen insan yığını gözler önüne serilmekte. Öteki bir deyişle anlatıcıyı bireyin sembolik mevti olarak görmek de mümkün.
Keşke Yüzüme Baksanız, Halil Yörükoğlu, 127 syf., İrtibat Yayıncılık, 2022.
“Dediğim üzere düşme ânımı hatırlıyorum lakin nasıl ve nereden düştüğümü bilmiyorum. Hareket halindeki bir otobüse düştüğümü bilmiyorum. Hareket halindeki bir otobüse düştüğüm biçimde ne hayat ne de otobüs durdu. Her şey duraksamadan devam etti. Tıpkı bizim işyeri.” (s.97)
Dördüncüsü, şahsen en beğendiğim ve pek hayatın ortasından bir hikaye. Anlatıcının bir bayan olduğu bu hikayede ağzı laf yapan, yüzeysel romantizme sığınan ancak hiç bir vasfı olmadığı için her gün farklı projelerle gelen, internet bağımlısı, lapacı erkek tipini odağına almış müellif. hanımın adamı bırakmamasının tek sebebi ise onu babasına benzetmesi.
“Sevgilim babama hayli benziyor. Ben anneme benzemiyorum. Sevgilim görüntülerden yalnızca kâğıttan kuş yapmayı öğreniyor. Bir türlü kaybolmayan sevgilim bana, uçamayan kuşlar yapıyor.” (s.101)
Kitapta, üstte bahsedilen dört öyküdilk evvel yer alsa da üslup bakımından bütün hikayelerden ayrıldığı için beşinci sıraya aldığım ‘Erkek çocuk cabbar olur’ ise üslubu ve söz grubuyla ön plana çıkıyor. Yörük bir ailenin trajedisini husus edinen hikayede dikkat çeken bir öteki nokta ise tabiat ögelerinin kullanması. Tıpkı Yaşar Kemal’de olduğu üzere olayların seyrine bakılırsa değişen bir tabiat mevcut. Yani, tabiatın da hikayenin şahıs takımında yer aldığını söylesek yanlış olmaz.
“Alvala bir akşam vakti. Muhakkak ki deniz sessiz. Balıklar karataşın oyuğunda uykuda. Rüzgâr yok. Rüzgârın getirdiği, insanı sersemletecek bir ıslık yok. Bir şey olacak da güya, bir ses istiyor.” (s.52)
Tüm bunlarla birlikte farklı seyirde olsa da okurda emsal tat bırakan hikayeler de var. Bunun niçini birbirini andıran sahnelerin yahut benzeri tasvirlerin yer alması. ‘Annem hâlâ kırk yedi kilo’ hikayesinde başkahraman, iş mülakatına giden ve patates cipsi yiyen bir bayan. Buna paralel olarak ‘Acıktık, poğaça yedik’ hikayesinde de bir daha cips yiyen ve bir daha işsiz olan bir bayan kelam konusu. Öte yandan, bir daha birebir hikayede terleyen bayan gömleğinin üst düğmelerini açıp, sonuna kadar açtığı çeşmenin altında yüzünü yıkayarak rahatlamaya çalışmakta. Akabinde gelen ‘Kısa kollu gömlek’ isimli hikayede de bir daha su ile arınmaya çalışma durumu var. elbette iki hikaye de mevzu ve seyir açısından büsbütün farklı. Fakat birbirini anımsatan sahnelerin yenidenı okur için dezavantaj. Tıpkı, otuzlu yaşların başında yalnızlık çeken, terk edilen veyahut tetikleyici bir olayla birlikte maziye dönen erkek kahramanların fazlacaluğu üzere.
‘Limon kolonyası’ ve ‘Seni Seviyorum’ hikayelerinde de erkek kahramanların yansıları misal. İki kahraman da şuurunu kaybederek dürtüsel davranmakta. Birincisinde, sevdiği bayanı berber televizyonunda nazarann adam aygıta karşı “Onun ismi Hasret, Özlem!” diye haykırıp bütün esnafı başına toplayacak kadar önemli bir kriz, bir çeşit şuur yitimi yaşıyor. İkincisinde ise birisi arabasının art camına “Seni seviyorum” yazdığı için kahveye giderek “Lan Pınar benim karım. Kim lan o namussuz, bu ne demek?” diye nara attıktan daha sonra yumruğu boşa fikir yere kapaklanıp hastanelik olan, hastaniçin çıktıktan daha sonra da posta kutusuna atılan sarı zarf yüzünden bir daha mahalleyi ayağa kaldıracak kadar şedit bir kıskançlık krizi geçiren paranoyak kocayı okuyoruz. Bahsedilen hikayelerin bahis ve seyir açısından büsbütün farklı olduğunun altını çizmekle birlikte benzeri yansıların ve birbirini çağrıştıran durumların varlığı her hikayeden farklı bir tat almayı amaçlayan okur için mahzur teşkil etmekte.
Farklı hikayelere değinmek gerekirse, kimileri tetikleyici bir öge üzerinden travmatik geçmişe yapılan seyahat formunda. On dört yaşındaydım hikayesindeki kahramanın “N’aber ablası?” cümlesini duyarak çocukluk aşkı Sevda’yı düşünmesi veyahut ‘Taze Nohut’ hikayesindeki öğretmen bayanın pazarda nohut gördükten daha sonra şark hizmetinde başına gelen müthiş olayı hatırlaması üzere.
Kitabın başlığı ise ‘Annem kırk yedi kilo’ hikayesindeki bir pasaja atıfta bulunuyor üzere. Bu hikayede annesi tarafınca ezilen, üvey babası Cevat’la yaşayan bir bayanın iş mülakatında yaşadıkları anlatılmakta. Ne meskende ne de dışarıda yüzüne kimsenin bakmadığı hanımın iç sesini duyuyor okur:
“Peki ben size bir soru sorabilir miyim beyefendi? Siz niye benim yüzüme bakmıyorsunuz? Annem de bakmıyor, Cevat Abi esasen bakmıyor. Babam bakar mıydı onu unuttum, hem onun baktığı yüzüm de değişmiştir. O da bakmamış sayılır.” (s.22)
Sözün özü, ‘Keşke Yüzüme Baksanız’, toplumda bir türlü var olamayan, öteki tarafınca görülmeyen bireyleri olay ekseninde duru tabirlerle anlatan bir kitap olarak karşımıza çıkmakta. Öteki bir tabirle, hikayelerinde var olmanın algılanmak olup olmadığını irdeliyor Yörükoğlu.
Okumaya devam et...