Bu eserleri savaş korkusu sardı!

[Beykozlu]

Evrim KÜÇÜK

Biri emtia harika gücü, başkası ise milletlerarası güç üretimi ve geçiş rotalarının değerli bir oyuncusu olan Rusya ile Ukrayna içindeki kriz milletlerarası piyasalar tarafınca tasayla izleniyor. Rusya’nın Ukrayna sonuna binlerce asker konuşlandırmasıyla iki ülke içinde tırmanan gerginlik emtia fiyatları için üst taraflı tehdit oluşturuyor. Rusya buğdaydan petrol ve doğalgaza, paladyumdan alüminyuma kadar biroldukca emtiada ‘süper güç’ pozisyonunda. Birebir biçimde Ukrayna hem tahıl ve güç birebir vakitte çelik üzere temel eserlerde en önemli üretim üslerinden biri. Bu da buğday, endüstriyel metal, doğalgaz fiyatlarının yükseleceği ve aslına bakarsanız yükselişte olan global enflasyonu körükleyeceği manasına geliyor. ANZ Research analistleri bu ülkelerin içinde iplerin daha da gerilmesinin biroldukca piyasada hissedileceğini söylüyor. SP Küresel uzmanlar, mümkün bir çatışmanın ve Rusya’ya yönelik yaptırımların emtia tedarikini aksatabileceği ve fiyatları yükselteceği uyarısı yapıyor. UBS, “Karadeniz bölgesinde son aylarda buğday meblağlarını etkileyebilecek jeopolitik riskler artıyor” diyor. Emtia arzının bu krizden ne biçimde etkilenebileceği ve muhtemel sonuçları için şunlar söylenebilir:

DÜNYANIN BUĞDAY VE MISIR DEPOSU

RUSYA, yıllık 85 milyon ton üretimiyle dünyanın buğday deposu olarak niteleniyor. 2020/21 döneminde Rusya 38.5 milyon tonla buğday ihracatında dünya başkanı oldu. Rusya beraberinde kıymetli bir arpa, çavdar, mısır ve pirinç üreticisi.

UKRAYNA’NIN 2021/22 periyodunda toplam tahıl üretiminin 80.5 milyon tonu bulacağı kestirim ediliyor. Ülkenin 2021/22 döneminde dünyanın en büyük üçüncü mısır ihracatçısı ve dördüncü en büyük buğday ihracatçısı olması bekleniyor. S&P Küresel tahıl ve yağlı tohum kısım lideri Peter Meyer’e bakılırsa, Ukrayna’nın cari pazarlama yılında 24 milyon tonla global buğday ihracatının yüzde 12’sini gerçekleştirmesi bekleniyor. Ülkenin mısır ihracatının da 32.5 milyon tonla global ihracatın yüzde 16’sını oluşturacağı hesaplanıyor.

MISIR ve buğday fiyatları, Rusya 2014’te Kırım’ı ilhak ettiği periyotta büyük bir sıçrama yapmıştı. UBS stratejisti Dominic Schnider, “Karadeniz bölgesinde son aylarda buğday fiyatlarını etkileyebilecek jeopolitik riskler artıyor” uyarısı yapıyor. Bölgenin tahıl akışında rastgele bir kesintinin besin enfl asyonunu daha fazla artıracağı belirtiliyor.

CHİCAGO’DA buğday vadelileri şu sıralar arz kaygısıyla kile başına 7.9 dolarla son 9 yılın tepesine yakın seyrediyor. Son 1 ayda yüzde 2,5 yükselen mısırın kile fiyatı da 6 doların üzerine yerleşmiş durumda.

PETROL VE DOĞALGAZDA YÜKSELİŞ GLOBAL GSYH’Yİ YÜZDE 0.9’A ÇEKEBİLİR

AVRUPA, doğal gazının yaklaşık yüzde 35’i için Rusya’ya güveniyor. Çoğunlukla Belarus ve Polonya’dan Almanya’ya giden boru sınırları, direkt Almanya’ya giden Kuzey Akımı 1 ve Ukrayna üzerinden gelen sınırlar Avrupa’yı besliyor. Gerginliklerin çatışmaya dönüşmesi halinde güç piyasaları darbe alabilir.

SEB emtia analisti Bjarne Schieldrop, yaptırımların devreye girmesi halinde Rusya’dan Batı Avrupa’ya doğal gaz ihracatının gerileyeceğin ve gaz fiyatlarının, 2021’in son çeyreğindeki yüksek düzeylere geri döneceğini söylüyor.

PETROL piyasaları da risk altında. Rusya günlük 10 milyon varilin üstündeki petrol üretimiyle en büyük tedarikçilerden. JPMorgan, tansiyonların petrol fiyatlarında “ciddi bir artış” riski taşıdığını söz ediyor. Kuruluş, meblağların varil başına 150 dolara yükselmenin, global GSYH büyümesini yılın birinci yarısında yıllık bazda yüzde 0,9 düzeyine kadar çekeceğini, enfl asyonu ise ikiye katlayarak yüzde 7,2’ye çıkaracağını kaydetti.

ANZ analisti Daniel Hynes ve Soni Kumari, güç konusundaki yaptırımların, AB’ye bu yıl gidecek 30 milyar metrüküp gazı etkileyeceğini söylüyor. UBS de “Enerji meblağlarının yüksek kalmasını bekliyoruz. Bu yıl genel olarak güç talebinin kuvvetli olmasının da tesiriyle Brent petrolünün fiyatının ortalama 80-90 dolar içinde süreç goreceğini, piyasanın üst istikametli risklere açık olduğunu düşünüyoruz” diyor.

ENDÜSTRİYEL METAL ARZINI TEHDİT EDİYOR

ALÜMİNYUM, nikel ve bakırda Rusya dünyanın en büyük üreticilerinden. Fed’in faiz artıracağı beklentisine rağmen jeopolitik tansiyonlar ve arz telaşı niçiniyle endüstriyel metallerin fiyatı yılbaşından bu yana yükseliyor. LME Metal endeksi yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 6 artış gösterdi. SP Angel analisti John Meyer, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi halinde metallerin muhakkak reaksiyon vereceği ve meblağların daha da yükseleceğini belirtiyor.

NİKELİN tonu Londra’da son 1 ayda yüzde 21 artarak 24.350 dolara çıktı. Ülke 7 milyon tonun üzerinde bir sayıyla dünyanın 4’üncü büyük nikel rezervine sahip. Endonezya ve Filipinler’in akabinde üçüncü büyük üretici. Nornickel, yeşil güce geçişte kritik olan nikel ve platin kümesi metallerde esas üreticiler içinde. ING Economics bilgilerine nazaran Rusya şu anda global paladyum arzının yüzde 43’ünü sağlıyor.

ALÜMİNYUMUN tonu yılbaşından bu yana yüzde 8 artarak 3 bin tonu aştı. Rus şirketleri global alüminyum arzının yüzde 6’sını gerçekleştiriyor. Çin’in akabinde ikinci büyük alüminyum üreticisi olan ülkenin tedarikinin 2018 yaptırımlarında olduğu üzere düşmesi, aslına bakarsanız açık veren piyasada meblağları cidde oranda üst itebilir.

ÜÇ ay vadeli bakırın fiyatı da yüzde 3’ten çok primle 10 bin dolara yaklaştı. Rusya dünya bakır rezervlerinin yüzde 10’una sahip.

UKRAYNA DA metal piyasalarında kıymetli bir oyuncu. Ülke demir cevheri ve çelik üretiminde üst sıralarda. Ukrayna’nın yıllık çelik üretimi 20 milyon tonun üzerinde.

Okumaya devam et...