Bir okurluk serüveni: Nasıl ve niye Okumalıyız?

Leila

Global Mod
Global Mod
Deniz Poyraz

hayatı boyunca elliyi aşkın kitaba imza atan Amerikalı edebiyat insanı Harold Bloom, Türkiyeli okurun yakından tanıdığı bir isim. Etkilenme Tasası (Metis yay, çev: Ferit Burak Aydar) isimli yapıtı, Türkçeye çevrildiğinde pek sevilmiş ve ses getirmişti. Bloom’un olağanüstü bir emek üzerinde yükselen akademik mesleği ve özgün çalışmaları, çağının kıymetli edebiyat eleştirmenleri içinde anılmasının niçini.

Klasikler alanında lisans eğitimini tamamladıktan daha sonra, akademik mesleğinin birinci adımını Yale Üniversitesi’nde atmış müellif. Birebir üniversitede kıdemli profesör unvanına kadar yükselmiş ve öldüğü güne dek burada eğitim vermeye devam etmiş. Harvard’da Charles Eliot Norton Şiir Profesörü misyonunu üstlenmiş; Roma ve Bologna Üniversitelerinden fahri unvanlar almış. Amerikan Sanat ve Edebiyat Akademisi tarafınca tenkit alanındaki faaliyetlerinden ötürü Altın Madalya mükafatına layık bulunmuş.

Nasıl ve niye Okumalıyız?, Harold Bloom, çeviri: Ahömet Ölmez, 408 syf., Ketebe Yayınları, 2021.

Bloom’un geçtiğimiz ay Ketebe Yayınları etiketiyle Türkçede de yayınlanan kitabı Nasıl ve niye Okumalıyız? dünya edebiyatının kanon kabul edilen yapıtları üzerinden, “nitelikli okurluğun” yollarını işaret ediyor. Sade bir lisanla, çabucak her okurun kitaplığında bulunabilecek kitapları masaya yatırıyor. Bir kitabı nasıl ve niye okumamız gerektiğini örneklerle gösteriyor.

Kitapta öncedena “nereden başlamalı?” sorusuna bir karşılık aranıyor. Okudukça, okumanın en derin ve en engin zevklerine varabilmek için gücümüzü, gücümüzü, vaktimizi çaresizce ve sistemsiz formda israf etmememiz gerektiğini fark ediyoruz. Bunun için de evvela kendimizi tanımakta, daha sonra da edebiyattaki ilgi alanlarımızı keşfetmekte yarar var. Bu etaptan daha sonra kendi geliştirdiğimiz metotlardan daha yeterli bir okuma prosedürü de yok zira. Bloom’un dünyanın en büyük muharrirlerinin kaleme aldıkları eserler üzerinden okurlara verdiği bir epey tavsiye bu yüzden faydalı ve hatta gerekli…

Kitap beş ana kısımdan oluşuyor. Hikayeler, şiirler, romanlar ve piyesler başlıklar altında farklı ayrı incelenmiş. Bloom okuru sıkmamaya, teorik bir anlatımdan fazla sohbet eder üzere bir anlayışla yazmaya ihtimam göstermiş. Hikayeler kısmında, sanatta harikaya yaklaştıklarını düşündüğü Turgenyev, Çehov, Maupassant, Hemingway, Flannery O’Connor, Vladimir Nabokov, Jorge Luis Borges, Italo Calvino üzere müelliflerin hikayeleri incelenmiş. Şiirde Blake, Robert Browning, Walt Whitman, Shelley, Keats ve John Milton üzere tipe damga vuran isimler mevcut. Romanda ise Miguel de Cervantes’ten Fyodor Dostoyevski’ye, William Faulkner’dan Toni Morisson’a klasik ve çağdaş edebiyatın öne çıkan romancılarının büyük yapıtları üzerinde durulmuş. Henrik Ibsen, Oscar Wilde üzere birkaç ismin piyeslerine yer verilmiş. Bloom’un anlattığı cins ne olursa olsun, Willam Shakespeare, değerlendirmelerinde bir kerteriz noktası adeta. Bloom tüm o müelliflere ve şairlere Shakespeare’in yapıtlarının ışığıyla bakıyor, baktırıyor.

Francis Bacon, okura bir tavsiyede bulunur: “Çelişki yahut ret, inanmak yahut kanıksamak, konuşmak yahut tartışmak için değil de tartmak ve düşünmek için okumalıyız.” O denli ki, bilmeden de olsa mütemadiyen okumamızın niçini kendi aklımızdan daha özgün bir akla sahip olabilmek. Fikirlerimizin hudut uçlarına yola almak ve kendimizle yüzleşebilmek. Kendimizi düşünsel değişimlere hazır kılmak. Nasıl ve niye Okumalıyız?, bu manada Harold Bloom’un, okuma problemini muvaffakiyetle yürütmek ve özgün fikir biçimlerine edebiyat aracılığıyla bir adım daha yaklaşmak isteyen okura armağanı. Ahmet Ölmez’in çevirisiyle.

Okumaya devam et...
 
Üst